Wat sneuvelt tijdens begrotingsstrijd: de taboes of de regering?
Om het gapende gat in de begroting gedicht te krijgen, zijn nieuwe belastingen én nieuwe besparingen écht onvermijdelijk. Elke regeringspartij moet haar taboes laten varen. Het zet de ploeg-Michel onder ongeziene druk.
"De besparingen zullen zwaarder uitvallen dan gedacht." Met een onheilspellend zinnetje ging vicepremier Kris Peeters (CD&V) gisterochtend de ministerraad binnen. Het resultaat van een dag druk regeringsoverleg is dat toch een besparing van 2,2 miljard euro als uitgangspunt wordt genomen. Het eerder genoemde bedrag van 3,2 miljard, of zelfs meer, wordt aan de kant geschoven.
Toch liggen de cijfers nog niet vast. N-VA en MR hopen de kosten van de asielcrisis (650 miljoen) buiten de balans te houden, maar of dat mag van Europa, valt nog maar te bezien. Bovendien is gebleken dat er nog eens 200 miljoen extra te kort is door onvoorziene kosten in de sociale zekerheid.
Een begrotingsevenwicht in 2018 blijft het uitgangspunt, maar dat wordt moeilijk zonder miraculeuze economische groei. Hoeveel de extra inspanning in 2017 en 2018 zal bedragen nu er voor een iets minder lastige piste wordt gekozen, moeten technische werkgroepen bepalen.
Mes in de wonde
De discussie weegt zwaar op de regering. Er borrelt kritiek op aan het adres van premier Charles Michel (MR). Van "het duurt erg lang voor echte gesprekken beginnen" bij N-VA tot "meer leiderschap mag wel" bij Open Vld. Dat het menens is, weet ook de premier. Hij kort zijn staatsbezoek aan China over twee weken met enkele dagen in.
Michel houdt het tekort liefst zo klein mogelijk, maar Peeters waarschuwt voor te veel boekhoudkundige trucs. Die strenge houding wekt ergernis op bij N-VA. De Vlaams-nationalisten hebben het lastig, nu blijkt dat ze hun belofte van begrotingsorthodoxie niet kunnen waarmaken. Door het tekort nog groter voor te stellen, draait Peeters het mes in de wonde. Bovendien vrezen ze dat de CD&V'er extra hoog inzet, zodat "allerlei gekke maatregelen" - nieuwe belastingen - onvermijdelijk lijken. Voor N-VA is het te besparen bedrag van secundair belang; ze willen structureel besparen.
De sfeer is gespannen, maar er hangt nog geen crisis in de lucht. Dat kan drastisch veranderen eens de echte discussie begint over waar het geld vandaan moet komen. Elke partij zal beslissingen moeten slikken die pijn doen. De vraag is hoeveel de broze samenhang nog kan verdragen. N-VA en Open Vld zullen moeten toestaan dat er nieuwe belastingen komen, ook al druist dit helemaal in tegen hun kiesbeloftes en ideologie. CD&V zal besparingen moeten aanvaarden, ook in de sociale zekerheid, met de toorn van vakbonden tot gevolg.
Absolute prioriteit
Een begroting die ontspoort, zou dodelijk zijn voor deze regering, die budgettaire discipline tot haar absolute prioriteit heeft gemaakt. Als de taboes niet sneuvelen, dan wordt de kans plots reëel dat het de regering zelf is die sneuvelt.
Of zoals Luc Coene, eregouverneur van de Nationale Bank, het in deze krant stelt: "Zolang er taboes bestaan, komen we nooit tot een goed akkoord." Hij laat het taboe op een vermogenswinstbelasting vallen.
Interview Luc Coene
► 4-5