Een straat waar niemand wil wonen

Een deur gaat open. "Zijn ze daar nu weer! Ik wil over die historie niets meer horen!" De deur gaat dicht.

Ronse, een stad die tussen verschillende vouwen valt, wordt doorkruist door de N60. Die loopt er over de Kruisberg. Wandelend langs het Ronsense stuk autoweg, tref je eerst boosheid en dan pas kalmte. Op de top van de Kruisberg woont Angèle. Ze is 86 en woont hier al meer dan dertig jaar. Ze zegt dat de komst van een viaduct haar niet afschrikt. "Met die maïs heb ik nu toch ook geen mooi zicht?"

Op de Kruisberg staan huizen te koop. Zevenentwintig, geteld van voet tot top. Het is een vreemd zicht. Alsof je door een bouwbeurs in openlucht stapt. Volgens Luc Dupont (CD&V), burgemeester van Ronse, vluchten mensen omdat de huidige verkeerssituatie niet leefbaar is. "Tijdens piekuren passeren op de Kruisberg gemakkelijk 1500 voertuigen, waarvan tien tot twaalf procent zwaar verkeer. Dat is een autostrade in het midden van de stad. Als alles volgens plan verloopt zijn we daar binnenkort van af."

Het plan waarover hij spreekt is de doortrekking van de N60 via een tunnel en een viaduct, parallel aan de Kruisberg. "De leegstand geeft al jaren een verkeerd imago aan onze stad. Met de doortrekking van de N60 hopen we de situatie om te buigen."

Maar dat plan duwt tegelijk ook mensen weg. Sommigen vrezen de werken, het hernieuwde uitzicht. Anderen zijn straks onteigend. Stef De Medts bijvoorbeeld, wonend op de top van Kruisberg. Vrouw, kinderen, nieuwbouwwoning. "Ja", zei hij in een lokale krant, "we weten dat we onteigend worden. We hebben daarover al gesprekken met Wegen en Verkeer gehad. Het is nu wachten op een voorstel."

De Kruisberg is voor altijd met het wereldkampioenschap wielrennen verbonden, op 28 augustus 1988 in Ronse georganiseerd. Een wedstrijd waarover Belga Sport een documentaire met als titel Criquielion-Bauer, de vloek van Ronse heeft gemaakt. De val van Criquielion is wat deze straat, en misschien ook dit verhaal, bestaansreden schenkt.

Een muurschildering halverwege de Kruisberg herinnert aan de val. Op het bankje voor de muurschildering zitten twee Turkse mannen. Ze zeggen dat ze uit Brussel komen en naar Ronse zijn verhuisd omdat de huizen hier zo goedkoop zijn. "Het grote probleem is dat je nergens werk vindt." In hun zinnen schuilt de spreidstand van de Kruisberg. De huizen zijn goedkoop en lokken inwijkelingen. Maar lang wil niemand er blijven. De straat is met mist omhuld, de industrie is weg.

Spook

De Kruisberg is onderdeel van de N60 tussen Gent en Valenciennes. Die is aangelegd om de haven van Antwerpen en Noord-Frankrijk te verbinden, nog voor de E17 er kwam, en bestaat uit twee keer twee rijstroken. In de middenberm staan boompjes en flitspalen.

Vlak voor Ronse, in Nukerke, eindigt de viervaksweg. Via wegversmallingen en rotondes kom je in het stadscentrum en pas op Henegouws grondgebied zwelt de N60 opnieuw tot vier rijstroken aan.

Al jaren hangt de aaneenschakeling van de N60 als een spook boven Ronse. Sinds 1976 staat in het gewestplan een tracé getekend, de uitvoering ervan is meermaals uitgesteld. Studies, voorontwerpen en deadlines wisselen elkaar af.

"We hebben al van alles gehoord", zucht de man die zijn deur dichtgooide. "Om de zoveel jaar een ander scenario. Een tunnel, een viaduct, een combinatie van de twee. Ze weten het zelf ook niet, denk ik."

Deze week kreeg het verhaal een nieuwe wending. Vier kandidaten zijn door de Vlaamse regering tot de gunningsfase van de aanbesteding toegelaten, eind 2015 zal Ben Weyts (N-VA) een voorkeurbieder aanduiden. Dan kan het snel gaan. Weyts, net benoemd tot Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken, legt uit dat het effectief de bedoeling is de 'missing link' te realiseren. "De start van de werken is voorzien in 2016. Deze timing is echter afhankelijk van de te doorlopen procedures."

Een kostenplaatje van 165 miljoen euro circuleert maar op het financiële aspect wil Weyts niet ingaan. Ook het exacte tracé ligt niet helemaal vast.

Weyts: "Het tracé werd reeds bepaald in de planMER fase. Milderende maatregelen voor het reeds gekozen tracé zullen nog worden bestudeerd."

De voorbije jaren zijn eerst een rood, dan een oranje en vervolgens een paars tracé voorgesteld. Bij elke route is discussie ontstaan, vaak ging het over de bedreiging van waardevolle natuur en panoramische vergezichten.

Bovendien is dit een Belgisch en dus ook communautair verhaal: de Vlaamse overheid bepleit een doortrekking, de Waalse wacht af. Lastig, want Ronse ligt als een klaproos op de taalgrens.

Koeien en netels

Uiteraard heeft dit verhaal een actiegroep. De naam is 'Geen streep door Ronse', en de werkwijze is verwant aan die van stRaten-generaal/Ademloos in Antwerpen. Ze verdelen flyers, voeren actie op de markt en krijgen steun van Bekende Vlamingen. In dit geval gaat het om Michaël Borremans, die in Ronse een atelier heeft, Thomas Claus en Marc De Bel. Voorbij de lokale journalist zijn ze nooit geraakt. Anders dan Antwerpen is Ronse geen mediamagneet.

"Wij zijn geen getroffen mensen", benadrukt Frank Vercleyen, woordvoerder van 'Geen streep door Ronse'. "Laat dat duidelijk zijn. We willen vooral blootleggen dat de ontsluiting van Ronse via de N60 een idee uit een vorig tijdperk is. Het is een antwoord op een probleem uit het verleden."

Ook aan tafel zitten Jan Laleman en Bert Michels. Het decor is dat van appelbomen, koeien, netels. Een schilderij zonder verf.

"Achter die boom komt straks een viaduct. Kun je je dat voorstellen?"

"Akkoord, er is in Ronse een matig mobiliteitsprobleem. Maar een vierbaanssnelweg dwars door Ronse zal dat probleem echt niet oplossen. Integendeel. De doortrekking van de N60 brengt onherstelbare schade toe aan een van de mooiste hoekjes van de stad."

"Meer dan 165 miljoen euro voor 5,5 kilometer asfalt. Dit project zal veel te veel geld kosten voor een tweederangsprobleem."

"Aan de Waalse zijde heerst niet de minste interesse voor dit project. De burgemeester van Frasnes-les-Anvaings, waar de N60 ook door loopt, is zelfs mordicus tegen de plannen. Het doet hem denken aan de megalomane bouwprojecten van de farao's, heeft hij in de krant gezegd. Hij heeft gelijk. Ik noem de doortrekking van de N60 altijd een combinatie van de Lange Wapper en de scheepslift van Strépy."

"De grote industriebedrijven zullen nu niet plots naar Ronse komen. Die boot hebben we definitief gemist. Dan kan Ronse volgens ons beter mikken op wat er wel al is, namelijk een enorm toeristisch potentieel."

Burgemeester Luc Dupont is van het tegendeel overtuigd. Het is dit tracé of geen tracé, zegt hij. Behalve de 600 meter tussen de eerste tunnelmond en de Fiertelmeers, een stuk dat door zijn natuurwaarde erg gevoelig ligt, ziet hij geen grote problemen.

Zullen er onteigeningen volgen?

"Natuurlijk, dat kan onmogelijk vermeden worden."

Hoeveel?

"Daar kan ik op dit moment niets over zeggen."

Begrijpt u dat mensen ontevreden zijn?

"Jazeker. Maar het is ook zo dat het tracé al veertig jaar ingetekend staat. Men wist het dus al langer dan vandaag. Alles bij elkaar zie ik eerlijk gezegd meer voordelen dan nadelen voor de stad. In het verleden zijn we met zowat elke bevoegde minister op de top van de Kruisberg gaan staan. Dat het er nu eindelijk van zal komen stemt mij gelukkig."

Puzzelstukken

Vroeger was Ronse een bloeiende textielstad, een stad die een knooppunt was. Vandaag is de situatie minder zonnig. Er is leegstand, kansarmoede, werkloosheid.

Burgemeester Dupont: "De doortrekking van de N60 biedt enorme opportuniteiten. Er is een nieuwe industriezone in de maak, geënt op dit traject, en ook op andere vlakken biedt deze ontsluiting veel nieuwe mogelijkheden."

Dupont spreekt over een Noord-Zuidverbinding, over een stad die in de oksel van de nieuwe verkeersassen zal liggen, over "een gans nieuwe inkom voor de stad". Door zijn stem weerklinkt trots. "Met de doortrekking van de N60 vallen alle puzzelstukken in elkaar. "

Frank Vercleyen zegt dat het actiecomité op twee doelen mikt. "Eén: we rekenen erop dat Europa snel duidelijk zal maken dat je PPS-constructies in de Vlaamse begroting moet opnemen en dan zal Vlaanderen opeens schrikken van de financiële put die dit project zal slaan. En twee: via de Raad van State zullen we tijd proberen te winnen."

Als afronding van dit verhaal is er aangebeld bij huisnummer 275, de plek waar Claude Criquielion in volle spurt van de fiets viel, een zekere wereldtitel verliezend.

De vrouw die de deur opent heet Rita. Ze woont hier al veertig jaar, zegt ze, en kijkt met scherpe blik op die dag terug. "Ik zie hem nog liggen, daar in het gootje." Aan de gevel van het huis hangt een bord: 'Te koop.' Rita zegt dat het niet komt door de onzekerheid rond de N60 maar "door omstandigheden". Waarheen ze gaat weet ze niet. "Een appartementje in het centrum misschien. Of naar Spanje. Het zal daar ook goed zijn zeker?"

www.geenstreepdoorronse.be