De kuch van de minister en de "echokuch" van de presentator
Het was een merkwaardig moment in “De ochtend” op Radio 1: ontslagnemend minister van Justitie Koen Geens (CD&V) kon een stevige hoest niet bedwingen op een moment dat de radiomicrofoons al open stonden. Presentator Benedikte Coussement begon hierop ook te kuchen. “Een echt geval van echogedrag of spiegelreactie”, zegt sociaal psycholoog Frank Van Overwalle in "De wereld vandaag".
VUB-professor Frank Van Overwalle twijfelt in "De wereld vandaag" niet bij het horen van de opeenvolgende kuchen van minister Geens en radiopresentator Benedikte Coussement, deze ochtend in "De ochtend" (zie audio onder). “Dit was duidelijk geen toeval. Het gaat om imitatie en wordt in het vak echogedrag of spiegelreactie genoemd."
Alles draait om spiegelneuronen. Ze helpen mensen om andermans gedrag te imiteren en worden actief of actiever bij de waarneming van het gedrag van anderen. De spiegelneuronen reageren zelfs op dezelfde plek in de hersenen als bij de andere.
Frank Van Overwalle: “We zijn een soort op deze planeet die heel veel gedrag imiteert. We doen het van kindsbeen af. Een baby leert op die manier fijner en beter bewegen. De mens kan als soort ook heel goed gedrag imiteren, beter dan andere mensapen. Dat komt omdat we gedrag van anderen beter kunnen begrijpen. We zien intenties van anderen beter.”
“Sneller als we iemand sympathiek vinden”
Spiegelneuronen zijn van groot belang bij het aanleren van bewegingen, maar ook het verwerven van taal. Ze hebben ook een belangrijke sociale functie. Van Overwalle: “Imiteren gebeurt sneller als we iemand sympathiek of leuk vinden. We nemen dan bewegingen over van mensen die op ons gelijken. Bij verliefdheid gebeurt het zelfs automatisch. Nog interessanter, mensen durven zelfs te manipuleren door bewegingen van anderen na te doen zodat zij ons nog sympathieker gaan vinden.”
“Spiegelneuronen zijn ook actief bij emoties, nog een heel belangrijke functie. Als iemand weent, kan het voor anderen het teken zijn om ook te gaan wenen. Het is een soort emotionele besmetting die de mens helpt om mee te voelen met anderen. Het geeft de mens de mogelijkheid om zich in te leven in de situatie van de anderen. Een gave die bijna uniek is in de dierenwereld.”
Het geeuwen van de oermens
De kuch van minister Geens en de echokuch van Benedikte Coussement zijn geen onbekende voorbeelden. In een stille concertzaal kan een kuch van een toeschouwer een reactie bij vele anderen in gang zetten. Frank Van Overwalle: “Maar het allerbekendste voorbeeld is geeuwen. Hiervoor bestaat mogelijk een heel specifieke verklaring. De oermens ging in groep slapen in een en dezelfde ruimte. Mensen werden daar op hetzelfde moment moe, gingen op hetzelfde moment slapen en bijgevolg ook tegelijk geeuwen.”
Beluister hieronder het volledige gesprek met Frank Van Overwalle: