Brussels museum krijgt laagje Bauhaus-behang
Het Brusselse museum ADAM pakt uit met een expo over het design van Bauhaus, overgekomen van het Duitse Vitra Museum. Een tentoonstelling die eerder vragen stelt dan antwoorden geeft.
Wat is Bauhaus precies? Dat je die vraag niet kunt beantwoorden, is wat de tentoonstelling The Bauhaus #itsalldesignheel mooi bewijst. Want het is zeker geen pure architectuurstroming, zoals de meesten denken. Maar wat was het dan wel?
Bedenk even dat het Bauhaus ontstond uit de assen van de Europese beschaving, die tijdens de Eerste Wereldoorlog aan flarden was geschoten. "Toen de architect Walter Gropius het Bauhaus oprichtte in 1919 stond hij een holistische aanpak voor." vertelt curator Jolanthe Kugler van het Duitse Vitra Museum. "Hij wou dat er in het Bauhaus plaats was voor architectuur en beeldende kunsten, maar ook dat er werd lesgegeven over technologie. Bauhaus moest zich met alles bezighouden dat het uitzicht van de nieuwe industriële cultuur zou vormgeven."
De verscheidenheid aan disciplines die het Bauhaus wist te verenigen kwam zo naar voren in de eerste grote overzichtstentoonstelling van de Bauhaus-artiesten in 1923. Bekende kunstenaars als Wassily Kandinsky, Paul Klee en László Moholy-Nagy maakten er postkaartjes voor, ter promotie. "Kijk eens goed naar die kaartjes", zegt Kugler. "Ze zien er allemaal totaal anders uit. In een tijd waarin verschillende 'ismen' als paddenstoelen uit de grond schoten - kubisme, futurisme, expressionisme, om maar een paar stromingen op te noemen - was het Bauhaus bedoeld als een platform voor discussie."
Dat is precies wat Kugler wil aantonen met de titel The Bauhaus #itsalldesign. "De hashtag is niet gewoon om fancy te doen", zegt ze. "Daarmee willen we zeggen dat het Bauhaus een forum was waar kunstenaars, architecten en designers met verschillende opvattingen konden samenkomen."
Qua architectuur is het Bauhaus-gebouw in Dessau, waar de school in 1925 haar intrek nam, natuurlijk het beste voorbeeld. Maar erg fijn aan deze tentoonstelling in het ADAM is dat ze toont hoe het Bauhaus bekend werd via dagdagelijkse dingen. Weet u wat de meest verkochte Bauhaus-producten waren? Behangpapier en keramiek. Voorts ontwierp Herbert Bayer bankbriefjes voor Eine en Zwei Million Mark (in Duitsland heerste tot 1924 hyperinflatie). En in het ADAM zijn nu ook de Bauhaus Blocks van Alma Siedhoff-Buscher te zien.
Waar de tentoonstelling niet aan kan voorbijgaan, zijn de klassieke designstukken van het Bauhaus: een stoel van Marcel Breuer, of een van Ludwig Mies van der Rohe. Maar die stukken, die nooit en masse geproduceerd zijn, doen nadenken of het Bauhaus wel echt in zijn missie geslaagd is om het grote publiek functionele objecten aan te bieden die ook mooi ontworpen zijn. De theepotjes van Josef Albers zijn zo fragiel dat er bijna geen meer van overblijven. En de leeslamp van Wilhelm Wagenfeld geeft niet genoeg licht om er een boek onder te lezen. Volgens de curator is er geen twijfel mogelijk dat de kunstenaars van het Bauhaus nooit in hun opzet zijn geslaagd. Maar dat de ideeën van het Bauhaus verder leven, ook al sloten de nazi's het instituut in 1933, dat is voor Kugler het belangrijkste.
Wat het Bauhaus haar zelf heeft bijgebracht? "Ik ben nog een van die idealisten", zegt ze. "Ik geloof echt dat je met design de wereld kunt veranderen."
Bauhaus #itsalldesign nog tot 11 juli in het Art & Design Atomium Museum in Brussel.