Doodsoorzaak: gebroken hart

Hendrik 'Henk' Palm (93) uit het Nederlandse Roden wuifde op 17 juli zijn dochter Erla, schoonzoon Rob en kleinkinderen Merel en Mark uit. Zij vertrokken op vakantie naar Maleisië, maar kwamen nooit aan op hun bestemming. De vier bleven in de crash van de MH17, het neergehaalde vliegtuig van Malaysia Airlines. Tien jaar geleden verloor Palm al zijn vrouw.

Neef van Erla en naamgenoot Henk Palm sprak eerder nog over het verdriet van zijn oom. "Erla was zijn enige kind", zei hij in de regionale krant De Stentor. "Ze deed alles voor hem, ook de boekhouding en de betalingen. Ik denk dat de echte klap voor mijn oom nog komt, als het gezin over drie weken niet terugkomt. Hij is compleet hulpbehoevend, ik weet niet hoe dat straks verder moet."

Afgelopen weekend verscheen dan een overlijdensbericht van Henk Palm in de Nederlandse kranten. "Na het onbeschrijfelijk verdriet van het verlies van zijn dochter, schoonzoon en kleinkinderen, moeten wij u tot ons groot verdriet meedelen dat Henk Palm op 93-jarige leeftijd is overleden", staat er te lezen. Het bericht circuleert op het internet. De man is gestorven aan een gebroken hart, klinkt daar.

"Laat me stellen dat het voor hem de druppel was", bevestigt Henk Palm aan onze redactie. "Mijn oom had een broze gezondheid. Begin dit jaar lag hij al een paar maanden in het ziekenhuis en hij gaf al een tijdje aan dat hij er klaar mee was. 'Mochten ze me morgen weghalen, heb ik een goed leven gehad', zei hij steeds vaker. Ik sta er niet van te kijken dat hij het nu opgegeven heeft. Al is het jammer dat zijn goede leven op deze verschrikkelijke manier moest eindigen."

Rouwarbeid

Volgens Manu Keirse, rouwexpert en emeritus hoogleraar aan de KU Leuven, is het goed mogelijk dat de 93-jarige man is gestorven aan een gebroken hart. "In de figuurlijke zin, natuurlijk", voegt hij eraan toe. "We zeggen wel eens dat iemands hart is gebroken van verdriet. Die pijn kan zich effectief vastzetten in het lichaam, waardoor men zich ook echt ziek gaat voelen. Mensen met verdriet worden sneller moe, kunnen moeilijk slapen, eten minder. Ze worden ook vatbaarder voor om het even welke infectie. Verdriet werkt dus in op het immuunsysteem, iets wat vooral bij mensen op leeftijd of met een zwakke gezondheid fataal kan zijn."

Zo kent iedereen wel een verhaal van een echtpaar dat kort na elkaar overlijdt. "Verdriet heeft met liefde te maken", zegt Keirse. "Als je iemand heel graag ziet, word je verdrietig wanneer er iets met die persoon gebeurt. Ik heb zelf ooit een ouder koppel gekend, waarvan de man in zijn zetel stierf en de vrouw twee minuten later zelf de laatste adem uitblies. Hij had altijd gezegd dat hij haar nooit in de steek zou laten. Voor haar hoefde het niet meer."

Het omgaan met verdriet is een kwestie van rouwarbeid, meent Keirse. "We moeten een verlies onder ogen durven zien. Want hoewel we de pijn liever uit de weg gaan, mogen we het onderwerp niet vermijden. Alleen dan kunnen we ons leren aanpassen aan een wereld zonder die verloren persoon en kunnen we weer van het leven leren te houden. Al vraagt dat een erg zware inspanning van lichaam en geest."

Toch is het overwinnen van verdriet niet onmogelijk. Ook niet op oudere leeftijd, zeker niet met de hulp van de directe omgeving. Keirse: "Vaak wordt het verdriet van oudere mensen onderschat. Zij zijn soms niet meer in staat om na een onherroepelijk verlies hun leven weer op te bouwen. Hen goed omringen is essentieel. Hou ze gezelschap, vraag naar hun verhaal. Vroeger hebben ze vaak geleerd om hun gevoelens te beheersen, zodat het soms lijkt dat het verlies hen niet raakt. Maar het verlies van een kind op latere leeftijd is even ingrijpend als voor een dertigjarige vrouw die haar man verliest. Ouderen worden vaak vergeten, maar hun verlies is net zo zwaar."