VS-ambassadeur in Peking scoort met vlekkeloos bezoek Chinese president

Vier jaar geleden, toen Hu Jintao op bezoek kwam bij George W. Bush, vertrok de Chinese president zwaar geschoffeerd terug naar zijn land. Er was niet eens een staatsdiner georganiseerd in het Witte Huis en Hu moest het doen met een simpele lunch, zo klonk het verontwaardigd in de Chinese pers. Zwaar beledigd was Hu ook, nadat iemand in Washington hem had aangekondigd als de president van de “Republiek China”, de officiële naam voor Taiwan, en niet de ‘Volksrepubliek China’.

Deze keer was er wél een staatsdiner, waar niet alleen de Obama’s hun Chinese gast ontvingen, maar ook een keur aan filmsterren, waaronder Barbra Streisand en Jackie Chan. Er waren de ex-presidenten Clinton en Carter, samen met gasten uit het bedrijfsleven, waaronder Steve Ball van Microsoft. De organisatie had ook de kiesheid gehad niemand van Google uit te nodigen. Dat bedrijf ligt namelijk zwaar in de clinch met de Chinese overheid en wordt in China voortdurend gecensureerd.

De rest van het bezoek van Hu Jintao verliep ook probleemloos. De Chinese pers juichte: “Belangrijke consensus bereikt in gesprekken met Obama”, kopte staatspersagentschap Xinhua. En: “Obama verwelkomt China’s vreedzame verrijzenis.”

Dat een en ander zo vlekkeloos verliep, was vooral te danken aan Jon Huntsman, de VS-ambassadeur in Peking. Hij was degene die voor de afreis van Hu Jintao beide zijden adviseerde hoe het bezoek het best kon worden verkocht aan de Chinese en Amerikaanse bevolking. Hij week tijdens Hu’s bezoek niet van diens zijde. “Dit is een historisch bezoek in die zin dat het de eerste keer is dat zowel de VS als China samen op het wereldtoneel staan en proberen uit te maken hoe ze moeten samenwerken”, zei Huntsman in de Amerikaanse pers.

Rijzende ster

Huntsmans benoeming in mei 2009 deed veel wenkbrauwen rijzen. De gouverneur van de staat Utah was immers een rijzende ster in de Republikeinse partij. Verwacht werd dat hij in 2012 zou meedingen naar het hoogste ambt in het land. Een beetje vreemd voor een Democratische president om zo iemand diplomaat te maken op een belangrijke post als Peking. Maar achteraf werd gesproken over een meesterzet: zo had Obama een potentiële rivaal geneutraliseerd én de juiste man op de juiste plaats gezet. Want Huntsman spreekt vloeiend Mandarijns, was ooit ambassadeur in Singapore en heeft in de zakenwereld gezeten als onderminister van Handel.

Jon Huntsman jr. is afkomstig uit een Mormoons gezin in Utah. Zijn vader, Jon Huntsman sr, is multimiljonair en baas van een familiebedrijf dat miljoenen verdiende aan verpakkingen voor onder meer de Big Mac van McDonald’s. Zoon Huntsman zat in zijn jeugd twee jaar in Taiwan, waar hij leefde als Mormoonse missionaris en Mandarijns leerde. Zijn eerste officiële bezoek aan Peking was in 1984, als medewerker van president Ronald Reagan. In latere jaren trok hij verschillende keren naar China, als afgevaardigde voor het ministerie van Handel en als gouverneur van Utah. Toen leerde hij te onderhandelen met Chinezen. Hij heeft zeven kinderen, waaronder een geadopteerd Chinees meisje.

Huntsman begreep dat hij het imago van China bij de Amerikaanse bevolking moest verbeteren. Humaniseren, zo luidde zijn boodschap. “Aantonen dat de relatie waardevol is voor de gewone burger, zodat die steun verleent. Als dat niet lukt, dan heeft een relatie beperkte waarde.”

Maar het neutraliseren van de vijand, daarin lijkt Obama toch niet geslaagd. Huntsman ging in 2009 akkoord met zijn aanstelling maar zei toen ook dat hij de job maar twee jaar zou doen. En het ziet ernaar uit dat de ambassadeur nog steeds ambities koestert om in het Witte Huis te geraken. Hij heeft dat alleszins niet ontkend bij rechtstreekse vragen van journalisten. Bevestigd heeft hij het ook niet, maar bronnen in zijn omgeving zeggen volgens het tijdschrift Newsweek dat hij tijdens zijn reis naar de VS in december ontmoetingen had met verschillende voormalige politieke adviseurs om over een mogelijke campagne te spreken.

Obama zelf grapte dat een carrière in zijn regering niet de beste lancering is voor een Republikeinse kandidaat. Maar waarnemers zeggen dat een Republikein die ondankbaar of ontrouw is aan een Democratische president, net wel zou kunnen scoren. Voor het geld hoeft Huntsman het alvast niet te laten: door de miljarden van zijn vader en diens even rijke vrienden heeft hij zijn kapitaal om campagne te voeren zo bijeen.