Jacht op spookfirma's is open
De Europese Commissie draait belastingontwijkende multinationals als Coca-Cola, Starbucks, Nike, Apple en Microsoft de duimschroeven aan. In een nieuw voorstel worden fiscale constructies verboden waarmee grote bedrijven belastingen ontlopen.
Het voorstel treft vooral de zogenaamde brievenbusmaatschappijen, door multinationals opgezette firma's die geen ander doel hebben dan bedrijfswinsten zo veel mogelijk buiten het bereik van de fiscus te houden. Betrokken ambtenaren verwachten dat veel van die firma's - soms met dozijnen tegelijk op één adres gevestigd - het loodje leggen als de Europese Commissie haar zin krijgt. Daarvoor moeten wel alle lidstaten instemmen met het voorstel.
Belastingontduiking en -ontwijking door multinationals stuit op steeds meer protest. Ten tijde van zware bezuinigingen vinden politici en burgers het niet langer acceptabel dat grote bedrijven vrijwel geen belastingen betalen dankzij mazen in de wet en halfslachtig overheidsoptreden. Zo loopt de armlastige Portugese staat miljarden aan belastingopbrengsten mis omdat bedrijven hun winsten overmaken naar buitenlandse brievenbusbedrijven. Volgens de Commissie kost belastingfraude en -ontwijking de Europese schatkisten 1.000 miljard euro per jaar.
In zijn voorstel verplicht Litouws commissaris voor Fiscaliteit Algirdas Semeta de lidstaten een algemeen verbod op fiscale schijnconstructies in hun belastingwetten op te nemen. Dat geeft de EU-ministers van Financiën de mogelijkheid brievenbusmaatschappijen te negeren en effectief belastingen te heffen op de winsten van multinationals. Goed voor de schatkist en van groot belang voor de eerlijke concurrentie, aldus Semeta.
Verder stelt de commissaris voor een van de meest gebruikte mazen in de belastingwetten te dichten. Het gaat om de mogelijkheid voor multinationals om winsten en dividenden in de vorm van speciale leningen over te maken naar dochtermaatschappijen. Ooit ingevoerd om dubbele belastingen te voorkomen wordt deze wettelijke mogelijkheid nu misbruikt om helemaal nergens belastingen te betalen. De rente op de lening is in het ene land aftrekbaar, dividend is elders weer belastingvrij.
Als het aan Semeta ligt moeten multinationals straks altijd belastingen betalen: óf in het thuisland óf in het gastland. Dat zou een eind moeten maken aan de wirwar aan ingenieuze en complexe leenconstructies om belastingaanslagen te voorkomen.
De Commissie wil dat lidstaten de nieuwe regels voor eind 2014 invoeren. Elk land heeft echter een veto over belastingzaken. Zo verzet Luxemburg - dat een grote financiële sector herbergt - zich al jaren tegen Europese belastingwetten.