Amper controle op imams

Es Satty, de imam uit Ripoll en de spilfiguur in het Catalaanse terreurcomplot, bood zijn diensten aan in Diegem omdat de moskee daar zonder imam zat. Maar tijdens de testperiode gingen in Diegem al een aantal alarmbelletjes af.

"De voorzitter van de moskee had het gevoel dat er iets niet klopte bij zijn preken en heeft de lokale politie om informatie gevraagd", zegt Mimoun Aquichouch, voorzitter van een moskee in Vilvoorde en de neef van de moskeeverantwoordelijke in Diegem. Mimoun Aquichouch herinnert zich een feest in Diegem waar hij de man sprak en de vermoedens van zijn neef moest bevestigen. "Es Satty sprak negatief, terwijl godsdienst net moet werken aan een betere samenleving."

Tegelijk vroegen ze Es Satty om een bewijs van goed gedrag en zeden, maar dat kon de man niet voorleggen. Intussen weten we dat hij in 2010 in Spanje veroordeeld is voor drugsfeiten. Moskee Youssef uit Diegem had die gegevens niet, maar zag genoeg redenen om hem de deur te wijzen.

Het doortastend optreden is in dit geval volledig aan de moskee zelf te danken. Nochtans zijn er in België een aantal controles mogelijk. Zo kunnen imams erkend worden door de Moslimexecutieve, waarbij ze een aantal checks doorlopen. Elke moskee kan maximaal drie imams laten erkennen, afhankelijk van het aantal gelovigen.

"We doen een administratieve controle, maar ook een inhoudelijke", zegt Mohamed Achaibi, ondervoorzitter van de Moslimexecutieve. "De imam moet een dossier opstellen met informatie over zijn opleiding en een interview afleggen voor de raad van theologen."

Hij ondertekent ook een verklaring op eer dat hij de wetten van het Belgische volk niet zal schenden. In ruil krijgt de imam een bezoldiging van de FOD Justitie, maar enkel na een veiligheidsscreening door Staatsveiligheid.

Wachten sinds jaren 60

Die procedure was voor de moskee in Diegem, net als voor zoveel andere moskeeën, geen optie. De Youssef-moskee zelf is immers niet erkend, een voorwaarde om de imam te laten erkennen.

"De moskee wacht al op haar erkenning sinds haar ontstaan in de jaren 60", zegt Mimoun Aquichouch. Eind vorig jaar zag het er plots goed uit voor moskee Youssef, toen minister van Justitie Koen Geens (CD&V) haar, samen met negentien andere moskeeën, een positief advies gaf.

Sindsdien ligt het dossier geblokkeerd bij Vlaams minister Homans (N-VA), bevoegd voor de erkenning van de Vlaamse moskeeën. In tegenstelling tot haar Waalse en Brusselse collega's wil zij geen erkenning uitreiken zonder inzicht in de rapporten van Staatsveiligheid waarop minister Geens zich baseert voor zijn advies. Alle dossiers liggen al negen maanden bevroren, want ondertussen heeft Homans een onderzoek aangevraagd naar de erkenningsprocedure zelf.

Gevolg: van de meer dan 160 gebedshuizen in Vlaanderen zijn er maar 28 erkend, waarvan er 22 ook hun imam hebben laten erkennen. De controle op imams is er dus vooral in theorie. Minister Geens heeft nochtans een budget voor 80 imams.

"Ik pleit voor een systeem dat ook de niet-erkende moskeeën toch hun imam door ons kunnen laten onderzoeken", zegt Mohamed Achaibi. "Bijvoorbeeld voor de moskee van Diegem had dat hun werk kunnen vergemakkelijken."

Een ander probleem waar Achaibi op wijst, is het gebrek aan imamopleiding in ons land: net als de erkenningen een oud zeer. Bij gebrek aan een Vlaamse opleiding gaan imams in spe uit ons land studeren aan universiteiten in Marokko, Egypte, Turkije, of Saudi-Arabië. Of zijn de Vlaamse moskeeën aangewezen op imams uit het buitenland. Daarom is het niet uitzonderlijk dat een imam als Es Satty uit Spanje komt om zijn diensten aan te bieden.

En het is evenmin uitzonderlijk dat de overheid daar niets van weet. Zolang moskeeën zoals die in Diegem en Vilvoorde niet erkend zijn, hebben we geen zicht op de imams die er preken en moeten we vertrouwen op de daadkracht en het doorzicht van de moskeeën zelf.