COLUMN

Ook onder EU-correspondenten die dagelijks de Europese instellingen volgen vanuit Brussel, wordt er al eens hevig gediscussieerd over Europese zaken. Zoals op 12 september 2008, in Nice, tijdens een avondpauze op de informele bijeenkomst van de ministers van Financiën onder Frans EU-voorzitterschap.

Het ging over de vraag of de Duitse regering, die de grootste economie van de Unie aanstuurt en haar overheidsfinanciën behoorlijk op orde had gebracht, geen verantwoordelijkheid moest nemen en een inspanning doen om de afremmende Europese economie een duw te geven.

Het werd een vrij stevige discussie daar aan de Promenade des Anglais. De twee Duitsers onder ons geraakten wat geïsoleerd. Er was begrip, dat wel, maar ze bleken niet meteen bereid tot wat als gulheid werd omschreven. Maar had heel Europa hen niet gesteund om de eenmaking op een ordentelijke manier rond te krijgen? Dat soort argumenten.

De volgende ochtend ging de discussie nog even voort, maar niet voor lang. Want de wereld zag er plots helemaal anders uit. De crisis rond Lehman Brothers was die nacht de verkeerde richting uitgedraaid. Het werd ook in Europa banken redden, elk voor zich.

De herinnering aan toen kwam terug bij het lezen van de conclusies van het doorlichtingsrapport over de Duitse economie van enkele dagen geleden. Samengevat komt het erop neer dat het Internationaal Monetair Fonds constateert dat in Duitsland de voorwaarden aanwezig zijn om de interne vraag te stimuleren. Dat is in de gegeven omstandigheden te verstaan als een aanmaning. Enkele regels verder staat de waarschuwing dat een verheviging van de eurocrisis het grootste gevaar wordt voor de Duitse economie. Want die zal zeker overslaan naar Duitsland.

Dat zijn exact dezelfde argumenten als deze die in Nice aan bod kwamen, ook rond de ministeriële vergadertafel trouwens. Christine Lagarde, nu topvrouw van het IMF, was nog de Franse minister van Financiën en dus gastvrouw van de bijeenkomst aan de Middellandse Zee. Ze had de vraag naar een Duitse stimulus aangekaart tijdens de eurogroepvergadering. Maar zoals vaak in dat gezelschap, was de discussie academisch gebleven. De Grosse Koalition van kanselier Angela Merkel, met haar toenmalige minister van Financiën Peer Steinbrück, had geen zin in het nemen van politieke risico's door trekker te spelen voor de eurozone. De SPD'er haalde enkele weken later zelfs hard uit in Der Spiegel met het provocerende beeld van het Europa van de lemmingen, de woelmuizen die instinctmatig samen zelfmoord plegen. "Het is niet omdat alle lemmingen dezelfde weg kozen, dat dit de juiste weg is", zei de socialist. Duitsland moest niet zomaar de Europese maatregelen aanvaarden als het niet inziet waarvoor ze goed zijn, zeker omdat Duitsland er altijd het grootste deel van moet betalen, aldus Steinbrück toen. Angela Merkel legde intussen in haar eigen partij de voorstanders van een belastingverlaging die de economie moest aanzwengelen, het zwijgen op. Enkele weken later leende Der Spiegel dan maar zijn kolommen aan enkele Konzernchefs, en niet van de minste, om Merkels regering aan te manen toch 'meer te doen' en de economie te stimuleren: Herbert Hainer van Adidas, Martin Winterkorn van Volkswagen, Jürgen Hambrecht van BASF, Franz Fehrenbach van Bosch, Werner Wenning van Bayer...

Het valt moeilijk te berekenen hoe we er nu zouden voor staan indien er vier jaar geleden een Duitse impuls was gekomen. Maar dat is het punt niet meer. De discussie van toen en de analyse van het IMF nu, tonen haarscherp hoe de economie van de eurozone en van de hele Unie ondanks José Manuel Barroso en Herman Van Rompuy, volledig afhankelijk zijn van Duitsland en, vooral, van de politieke en electorale logica van Merkels regering. Duitsland is immers het enige land in de Unie dat over de hefbomen beschikt die er iets toe doen.

De verkiezing van de socialist François Hollande als president van Frankrijk zal het voor Merkel, die een tweederdedemeerderheid - en dus de SPD - nodig heeft om haar Begrotingsverdrag door het Duitse Parlement te duwen, politiek gemakkelijker maken om eindelijk haar bocht te maken.