EU onderzoekt of Hongaarse grondwet democratische basisprincipes volgt

De Fideszpartij van premier Orban beschikt in het parlement over een tweederdemeerderheid. De stemming was dan ook een formaliteit: 262 parlementsleden stemden voor, 44 tegen en één onthield zich. Ook duizenden betogers die een aantal keren tegen het ontwerp op straat waren gekomen, hebben het niet kunnen tegenhouden. De nieuwe constitutie wordt van kracht op 1 januari 2012.

De nieuwe grondwet staat vol bizarre passages, die in andere landen van de EU, waar Hongarije toch wel lid is, ondenkbaar zouden zijn. Het begint al bij de preambule, die vol nationalistische en religieuze praat staat. De Hongaren zijn voortaan verplicht te erkennen dat de christelijke waarden van God de basis van de natie vormen, dat het gezin van man en vrouw de hoeksteen van de maatschappij is en dat een foetus vanaf zijn conceptie moet worden beschermd. Wat met andere woorden betekent dat het homohuwelijk en abortus niet kunnen. God en het christendom houden volgens de tekst het land bijeen en “garanderen zijn intellectuele en spirituele samenhorigheid”.

Hongaarse burgers moeten nu trots zijn op de kroon van de heilige Stefaan, een van de kroonjuwelen van het land, die niets anders dan een feodaal systeem uit een ver verleden vertegenwoordigt. De grondwet is bovendien geldig voor alle Hongaren, waar ze ook wonen, wat territoriale aanspraken op buurlanden als Roemenië en Slowakije camoufleert. Zware criminelen krijgen levenslang zonder kans op vervroegde vrijlating en Hongaarse moeders met kleine kinderen zouden extra stemmen bij verkiezingen krijgen “om ook toekomstige generaties te vertegenwoordigen”.

Volgens Orban moet de grondwet zorgen voor de overgang van het communisme naar democratie en voor een gezonde economie. Voor de premier en zijn Fideszpartij betekent de nieuwe grondwet de heropstanding van het land en de voortzetting van zijn roemrijke verleden.

Nog voor de goedkeuring werd de grondwet zwaar bekritiseerd door de linkse en liberale oppositie, juristen en burgerrechtenactivisten. Bovendien tillen Europese politieke kringen er nogal aan dat Boedapest het lef heeft om die grondwet er door te drukken op het moment dat het land EU-voorzitter is. Europees Commissaris voor Justitie Viviane Reding moet onderzoeken of de nieuw aangenomen grondwet in strijd is met de Europese democratische basisprincipes, de rechtsstaat en het respect voor de fundamentele mensenrechten.

Dat vraagt Guy Verhofstadt, fractieleider van de liberalen in het Europees Parlement. “Aangezien de Hongaarse premier al aangegeven heeft de tekst aan de Commissie over te willen maken, zou er geen obstakel mogen zijn om het onderzoek zo snel mogelijk te starten”, vindt Verhofstadt. Ook Berlijn heeft zijn ongerustheid uitgesproken en wil dat onderzocht wordt of de grondwet te rijmen valt met de fundamentele Europese waarden.

Klok teruggedraaid

Europees Parlementslid Bart Staes (Groen!) is evenmin te spreken over de nieuwe Hongaarse grondwet. “Deze grondwet betekent het terugdraaien van de klok”, aldus Staes. Volgens hem heeft Orban de nieuwe grondwet “erdoor geramd” en betekent de tekst een stap achteruit in de “Europese evolutie naar pluralistische democratieën met respect voor minderheden. Deze grondwet is in tegenspraak met fundamentele Europese waarden. Van nieuwe leden wordt verwacht dat zij deze onderschrijven als zij EU-lid worden, maar nu blijkt dat ze, eenmaal lid van de EU, die waarden met voeten treden. Het is onaanvaardbaar dat de Europese Commissie en andere lidstaten de andere kant uitkijken.” Zijn fractiegenoot Daniel Cohn-Bendit zei: “In plaats van een grondwet voor de 21ste eeuw te zijn, is deze constitutie een terugkeer naar de donkerste dagen van de vorige eeuw: zij staat bol van nationalistische symbolen en democratische beperkingen.”