Morsi maakt amok in de rechtszaal

Het was op zijn minst een chaotisch begin van een rechtszaak, gisteren in de politieacademie van Caïro. Ex-president Morsi, die per helikopter werd overgebracht van een geheime locatie, was amper door de deur of hij veroorzaakte tumult toen hij weigerde zijn blauwe pak in te wisselen voor een witte gevangenisplunje. Iets later zei hij uitdagend: "Ik ben dr. Mohammed Morsi, de president van de republiek. Ik ben Egyptes legitieme president. U heeft geen recht om een proces te voeren rond presidentiële aangelegenheden." Het waren zijn eerste publieke woorden sinds zijn afzetting op 3 juli.

Er ontstond chaos in de zaal omdat zijn medebeklaagden van op hun plaats begonnen te roepen dat het proces illegaal was. Tegelijkertijd riepen de journalisten die toegelaten waren in de zaal dat Morsi moest worden geëxecuteerd. Dat, samen met nog andere onderbrekingen van de ex-president, gepaard aan het protest dat buiten groeide, zorgde ervoor dat de rechter snel het proces uitstelde tot 8 januari. De menigte buiten was snel gegroeid. Betogers riepen slogans tegen de Egyptische legerchef, generaal Al-Sisi, en bekogelden een tv-ploeg van de staatstelevisie met stenen. Ook elders in Caïro waren er protesten aan de gang.

Dertien maanden

Morsi en de veertien medebeklaagden staan terecht voor het aanzetten tot geweld en doodslag op demonstranten die in december 2012 voor het presidentieel paleis betoogden. Daarnaast moet de ex-president zich ook verantwoorden voor samenzwering met Hamas.

Zijn proces wordt door de internationale gemeenschap in de gaten gehouden. Afgelopen zondag was de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry in Caïro. Uit de opvallend koele ontvangst die hij kreeg, bleek dat de relatie tussen de VS en Egypte nog steeds erg gespannen is. Het Witte Huis noemde de afzetting van Morsi geen staatsgreep, maar besliste wel grondig te knippen in de jaarlijkse 1,3 miljard aan militaire hulp die Egypte krijgt van de VS.

Eerlijk proces?

Amnesty International verklaarde dat het proces een test is voor de Egyptische autoriteiten. "Mohammed Morsi moet een eerlijk proces krijgen. Het bewijs tegen hem moet publiek worden gemaakt. Anders kunnen er vragen rijzen over de motieven achter deze rechtszaak."

Morsi is de eerste verkozen president van Egypte na het tijdperk van dictator Moebarak. Leek zijn regering een belofte te zijn voor meer democratie en rechtvaardigheid in Egypte, dan viel hij in dertien maanden snel uit de gratie. Morsi kreeg de beschuldiging dat hij zich niet voor de Egyptische bevolking inzette, maar voor de organisatie waaraan hij zijn verkiezing te danken had: de Moslimbroederschap.

In december keurde het parlement een voorstel tot grondwetswijziging goed dat Morsi verregaande machten gaf, en de islam een grotere rol in de politiek. Het legde ook de vrijheid van meningsuiting en vereniging aan banden. In een referendum werd het voorstel goedgekeurd, maar al snel kwamen seculieren, vrouwengroeperingen en christenen in protest op straat. Volgens de procureur zouden Morsi en de zijnen, waaronder de top van het Moslimbroederschap, als reactie honderden leden van de organisatie hebben bevolen op 5 december het kamp van de protesterende menigte aan te vallen. Bij die schermutselingen vielen minstens elf doden.

Tijdens de maand van protesten die volgde, vielen meer dan vijftig doden. Er volgde een politieke crisis die maand na maand aansleepte. In juli kreeg Morsi dan een waarschuwing van het leger: dat dreigde tussen te komen als hij niet tot een akkoord kon komen met oppositiegroeperingen. Op 3 juli kondigde Al-Sisi, na dagenlange straatprotesten waarin werd opgeroepen tot het ontslag van Morsi, aan dat de grondwet was opgeheven en Morsi gevangen genomen.

Opvallend is dat met het proces tegen Morsi nu twee ex-presidenten van Egypte terechtstaan. Ook de zaak tegen Hosni Moebarak, voormalig dictator van het land, wordt in de politieacademie gehouden. Tegen hem loopt nog het proces in beroep voor de dood van honderden manifestanten die begin 2011 tegen hem op straat waren gekomen. De man werd veroordeeld tot levenslang in eerste aanleg, maar ging in beroep tegen de beslissing.