Behalve riskante ook geniale zet

Een schandaal te veel voor de PS. Nog voor de verwachte electorale afstraffing wordt ze na de federale verbanning ook uit deelstaatregeringen gestoten. Nochtans had Di Rupo na de verkiezingen van 2014 zijn deelstaatformatie snel opgezet om federaal naar Di Rupo II te gaan. CD&V volgde niet maar de hoop is er altijd blijven leven dat het in 2019 federaal weer goed komt. Er breken, na de Franse PS, voor de Franstalige PS zware tijden aan. Een machtspartij zonder macht vervalt snel in interne afrekeningen. Zeker als ze aan ideeënarmoede leidt. Een machtswissel en paleisrevolutie is onvermijdelijk, maar als PS'ers het hoofd niet koel houden, verscheuren ze hun partij en treden Wallonië en Brussel een nieuw tijdperk binnen. Een schok groter dan de exponentiële groei van N-VA in Vlaanderen. De mogelijke implosie van de PS is historisch en heeft verregaande gevolgen voor de federale en Vlaamse politiek. Plots moet N-VA minder vrezen in 2019 de PS op haar formatiepad te vinden.

Niemand zag de ramkoers van cdH komen. Enkele MR-ontslagen werden niet als voortekenen gezien. CdH speelt het keihard. Veel traditioneler, en hypocrieter, zegt een partij even het vertrouwen in de regering op (zonder de intentie die te verlaten). Ze dwingt haar coalitiepartner tot toegevingen, bescheidenheid en een opkuis, om zo met bijgestuurde machtsverhoudingen terug naar de orde van de dag te gaan. Niets daarvan bij de cdH, die de PS meteen uitsluit. Al is die daarmee niet weg, pas als er nieuwe coalities zijn. Mocht cdH eraan denken om, na een socialistische knieval, toch weer met de PS te regeren, zal ze de antipolitieke woede over zichzelf afroepen. Dat vermijden is net de bedoeling. Bij de PS zullen ze na dit mes in de rug niet snel weer met cdH besturen. Ook daar neemt cdH een risico: de PS is al vaker uitgeteld, maar je weet nooit met de feniks.

Alternatieve meerderheid

Uiteraard is cdH oprecht ontstemd om het zoveelste PS-schandaal en de verdeelde en makke reactie van de versleten kameraden. Uiteraard wil ze de associatie met schandalen vermijden door met de PS te breken. Met Kazakhgate heeft ze minder last. Hoe echt al die overwegingen ook zijn, in de politiek gaat het ook altijd om macht en electorale strategie. Alleen dosissen en onderlinge verhoudingen variëren. Benoît Lutgen is principieel én superopportunist.

CdH was ongelukkig met de deelstaatregeringen, waarin ze als kleine partner onvoldoende in beeld en aan haar trekken kwam. CdH vond de PS te 'conservatief' en te links, omdat die de PTB achterna rent. In het post-Milquet-tijdperk is de cdH ook inhoudelijk minder met de PS getrouwd. Nu kan zij - ze blijven, wisselen 'enkel' van partner - de lead nemen in formatiegesprekken. Het is ondenkbaar dat cdH daarover de voorbije dagen geen discrete gesprekken met MR, die nu nog een groter personeelsprobleem heeft, en anderen voerde. Als dat niet zo is, is dat zeer dom.

Met andere partners kan cdH zwaarder wegen, meer haar stempel drukken, zich van de PS distantiëren én de optie naar 2019 openhouden: er is binnen Franstalig België een meerderheid zonder oud (PS) en nieuw (PTB) links mogelijk. De schandalen van de PS deden de PTB zodanig groeien dat de MR (die allicht niet meer als enige Franstalige federaal wil besturen) na 2019 wel met de verzwakte PS zou moeten besturen. Niets van, zegt cdH, er is een alternatieve meerderheid en zo komt cdH ook dichter bij federale machtsdeelname in 2019. Meer nog: kiezers die kwaad zijn op de PS hoeven niet op PTB te stemmen. Vanuit die optiek is de zet van cdH niet enkel riskant, maar ook geniaal. Alleen moet die nog uitgevoerd worden. Snel zal blijken hoe ver de discrete gesprekken de voorbije dagen al opgeschoten zijn. En hoeveel veerkracht er nog in de PS zit.