Tussen wandelen en winkelen
Een parking of een plein? Heel wat burgemeesters van middelgrote steden breken zich het hoofd over de toekomst van hun markt. De groenen willen dat wie voor een autovrij plein kiest, subsidies krijgt. Maar de parkeerplaatsen zijn heilig voor winkeliers.
Op de website van de stad Oudenaarde staat een pagina over de heraanleg van de centrale markt. Inwoners kunnen er hun mening kwijt over hoe hun stadscentrum er in de toekomst moet uitzien.
Oudenaarde heeft een prachtig laatgotisch stadhuis, maar de Markt daarnaast ligt er vandaag triest bij. Het is een autoparking, waar geen terrassen, groen, speeltuigen of kunst te bespeuren zijn. De koninklijke fontein uit de zeventiende eeuw ligt verstopt achter rijen auto's. Dat er iets moet gebeuren, daarover is iedereen het eens. Maar wat dan precies, de Markt helemaal autovrij maken of niet, dat is een andere zaak.
Op de webpagina over de heraanleg zijn sinds 2009 liefst 239 ideeën binnengekomen. Van buurtbewoners maar evengoed van Unizo, de Verenigde Handelaars, de Middenstandsraad, de Fietsersbond, de Gezinsraad, de Cultuurraad, de Raad voor personen met een handicap en zelfs de plaatselijke Rotary Club.
Het stadsbestuur hakt de knoop vanavond definitief door. De liberale burgemeester Marnic De Meulemeester kiest normaal gezien voor een tussenoplossing: de Markt wordt voor twee derde autovrij.
In het originele plan zouden er nog 60 kortparkeerplaatsen overblijven. Na een nieuwe protestactie van de lokale winkeliers wil de burgmeester er alsnog 85 overlaten.
Koopstad
Tot ongenoegen van oppositiepartij Groen. Hun kopvrouw Elisabeth Meuleman reageert: "Wij willen van Oudenaarde een moderne, aantrekkelijke en autoluwe stad maken. Maar burgemeester De Meulemeester kiest ervoor om plaats vrij te houden voor de auto. Plaats die de fietser en de voetganger niet krijgen. Trouwens: doordat auto's nog één uur zullen mogen parkeren, betekent dit dat er binnenkort zelfs meer verkeersdrukte zal zijn dan vandaag het geval is."
Een resem gemeentebesturen tobben over dezelfde vraag als in Oudenaarde. Gaan ze voor een open markt, waar de voetganger baas is? Of voor een markt waarop wel nog geparkeerd mag worden?
Kiezen is verliezen, want ofwel stromen de petities van de lokale middenstanders binnen, ofwel die van de groenen en de voetgangersorganisaties.
In Lier heeft het stadsbestuur enkele jaren geleden gekozen voor een Grote Markt zonder auto's. De beslissing zorgt nog steeds voor heisa. Een aantal horecabazen eist dat de maatregel zo snel mogelijk wordt teruggedraaid. Volgens hen is het anders gedaan met Lierke plezierke: hun omzet daalt omdat de klanten 's avonds moeilijk een plaats vinden voor hun auto.
Liers ereschepen Jim Goetze (Open Vld) heeft in een gepeperde open brief onlangs zijn steun uitgesproken voor de boze uitbaters. Volgens Goetze moet het plein minstens 's avonds gebruikt worden als parking. Hij verwijst naar de Duitse stad Düsseldorf. "Dat is een van de belangrijkste kleinhandelscentra in Duitsland en volgens deskundigen de derde koopstad van Europa. Wel, in Düsseldorf geldt overdag een streng parkeerbeleid en is het stadscentrum overdag zo goed als autovrij. 's Avonds wordt dat centrum vrijgegeven aan parkeerders, en begint de stad aan een nieuw leven."
Burgmeester Frank Boogaerts (N-VA) lijkt niet te buigen. Aan Het Laatste Nieuws zegt hij: "Ik begrijp de uitbaters, maar ik geloof niet dat parkeren opnieuw mogelijk zal worden."
In Diest, waar de Grote Markt eveneens autovrij is, hebben een paar creatieve handelaars zelf een oplossing bedacht. Ze organiseren een gratis pendeldienst met taxi's om klanten naar het stadscentrum te brengen vanop de randparkings.
Groen wil de stadsbesturen nu vanuit Vlaanderen aanzetten om de juiste - lees: de groene - keuze te maken. De partij heeft een nieuwe resolutie ingediend waarin staat dat een burgemeester subsidies moet krijgen als hij het verkeer uit het centrum verjaagt.
"In het huidige Mobiliteitsplan Vlaanderen staat dat van lokale besturen verwacht wordt dat ze werk maken van autoluwe stads- en dorpskernen. Maar onze Vlaamse regering doet niets om hen effectief te helpen", verduidelijkt Meuleman, die als Vlaams parlementslid de resolutie heeft opgesteld. "Wij willen dat ze financiële steun krijgen. Zoals al gebeurt voor de aanleg van bijvoorbeeld fietspaden."
Meuleman benadrukt dat er een aantal positieve voorbeelden zijn, waar boze winkeliers en twijfelende burgemeesters naar moeten kijken. "In Aalter is het nieuwe autovrije centrum een zegen voor de gemeente en haar middenstand. Winkeliers die eerst zwarte vlaggen hebben uitgehangen tegen de beslissing, vertellen mij nu dat ze het niet anders meer willen. Ze kunnen een terras buitenzetten, er is meer sfeer op straat en hun omzet is zeker niet gedaald. Ook in Mechelen is de aanvankelijke kritiek snel verdwenen."
Een studie van de Nederlandse Raad voor winkelcentra geeft Meuleman gelijk. In het besluit staat te lezen dat "autoluwe centra, met voldoende andere mobiliteitsopties, zorgen voor minder leegstand. Ze bloeien open met een mix van winkels, horeca en activiteiten waardoor mensen langer in het centrum blijven hangen."
Winkelleegstand
Unizo, de belangengroep van zelfstandigen, is nog niet overtuigd. "Vandaag merken we dat steden, met weliswaar de beste bedoelingen, inzetten op autoluwe centra. Maar ieder van ons wil zo snel mogelijk in en uit een winkel. Dichtbij kunnen parkeren is dus zeker een troef. En als je toch met de auto tot in het centrum geraakt, dan kost het vaak handenvol geld om te parkeren. Niet echt bevorderlijk voor de winkelende consument", zegt Karel Van Eetvelt in een recente blog.
De winkelleegstand in stadscentra neemt volgens Van Eetvelt jaar na jaar toe. Tot 7 procent vorig jaar. "Ik zie het ook met mijn eigen ogen, wanneer ik onze afdelingen bezoek. 'Handelspand te koop', 'Over te nemen', 'Te huur'. De bordjes in de winkelstraten liegen er niet om."
Hij is voorstander van kortparkeren. "Maak het mogelijk om het eerste half uur gratis te parkeren. Net lang genoeg om je brood of dat kleedje van je dromen te kopen. En herinvesteer het geïnde parkeergeld voor wie langer dan een half uur blijft in de lokale economie."
Situatie: de markt is één grote parking. Het stadsbestuur beslist vanavond over een nieuwe inrichting van het plein.
Situatie: sinds 2004 geen parkeerplaatsen meer op de Grote Markt. In 2011 is het hele stadscentrum autovrij gemaakt.
Situatie: deels autovrij gemaakt. De handelaars verzetten zich tegen het verdwijnen van parkeerplaatsen.