Poetin is geen schaker, hij speelt een ander spel

Kort voor de Olympische Spelen nam Vladimir Poetin deel aan een demonstratiewedstrijd hockey in Sotsji. Achteraf bekeken bleek het een opwarming te zijn voor zijn annexatie van de Krim. De Russische president is geen geopolitieke schaker. Hij verkiest hockey, zonder scheidsrechter en zonder regels. De strijd om Oekraïne is zo'n hockeymatch. Als de VS, de Europeanen en de westersgezinde Oekraïners dat spel willen meespelen, moet het hen ernst zijn. In het andere geval moeten we de Oekraïners duidelijk maken dat ze best een zo goed mogelijk compromis met Poetin vinden.

Menen wij het ernstig? Het hangt ervan af wat 'ernstig' betekent. Om te beginnen moeten we beseffen hoe moeilijk het zal zijn om de Oekraïners te helpen zich van Rusland los te weken. Zijn de VS en hun bondgenoten bereid om via het Internationaal Muntfonds de wederopbouw en de brandstofrekening van Oekraïne te betalen, wat ons alvast ongeveer 14 miljard dollar zal kosten? In de wetenschap dat het geld naar een Oekraïense regering zal gaan die, voor de vorige president de benen nam, 144 op 177 scoorde op de lijst van de meest corrupte landen ter wereld van Transparency International, op gelijke hoogte met Nigeria?

Bovendien zullen de VS Oekraïne alleen kunnen helpen als wij en de Europese Unie een sterke strategie voor hernieuwbare energie en economische sancties hebben - een die offers zal vragen - om Poetin en het poetinisme te ondermijnen. Want Oekraïne zal nooit over zijn eigen lot kunnen beslissen zolang het poetinisme hoogtij viert. Het buitenlandse en het binnenlandse beleid van de Russische president zijn niet van elkaar te scheiden. Zijn binnenlandse politiek - Rusland plunderen en zelf aan de macht blijven dankzij de inkomsten uit olie en gas, in weerwil van een verzwakkende economie - heeft avonturen als Oekraïne nodig om het Russische publiek met nationalisme en antiwesterse gevoelens af te leiden. Zijn wij bereid om ook vuil spel te spelen? Poetin gebruikt pro-Russische Oekraïense stromannen om overheidsgebouwen in het oosten van het land te bezetten, als voorspel op ofwel een Russische invasie, ofwel een feitelijke machtsovername door zijn bondgenoten.

Ten slotte moeten we ook leren uit onze grote blunder na de val van de Berlijnse Muur: de idee dat een uitbreiding van de NAVO een zwak en democratisch Rusland niet zou storen. Wij behandelden het democratische Rusland als een vijand, alsof de Koude Oorlog nog bezig was, en tegelijkertijd verwachtten we dat het met ons zou samenwerken, alsof de Koude Oorlog voorbij was. En we dachten dat die houding geen antiwesterse reactie als het poetinisme zou uitlokken.

We snappen het niet

De historicus Walter Russell Mead schrijft in zijn blog: "De grote vraag die het westen nooit confronteert is: wat is ons beleid tegenover Rusland? Hoe past Rusland volgens ons in de internationale orde? Na de beslissing van de regering-Clinton om de NAVO en de EU uit te breiden, had het Westen twee grote projecten: de landen van het Warschaupact en de voormalige Sovjet-Unie opnemen in de NAVO en de EU, en Rusland erbuiten houden. Zoals veel mensen in de jaren 90 hebben gewaarschuwd, was dat om problemen zoeken."

Een van die mensen was George Kennan, voormalig VS-ambassadeur in Moskou. Hij was 94 jaar toen ik hem in mei 1998 interviewde, net nadat de Amerikaanse Senaat de uitbreiding van de NAVO had geratificeerd. Hij wist dat het ons geen ernst was. "Dit is het begin van een nieuwe Koude Oorlog", zei hij over de expansie van de NAVO. "Ik denk dat de Russen geleidelijk aan vijandig zullen reageren en dat het hun politiek zal beïnvloeden. Het is een vergissing. Het was nergens voor nodig, niemand bedreigde iemand. Deze expansie zou de stichters van ons land zich in hun graf doen omdraaien. We verbinden ons er nu toe om een hele reeks landen te verdedigen, zonder de middelen of de intentie te hebben om dat te doen. De expansie van de NAVO is een domme maatregel van een Senaat met weinig belangstelling voor de buitenlandse politiek."

Eerlijk zijn

En hij vervolgde: "De oppervlakkigheid en het gebrek aan informatie van het debat in de Senaat was storend. Ik vond het vooral irritant dat Rusland werd voorgesteld als een land dat West-Europa wil aanvallen. Begrijpen ze het dan niet? Onze vijand in de Koude Oorlog was het communistische sovjetbewind. Maar nu behandelen we net de mensen die in de grootste geweldloze revolutie van de geschiedenis dat bewind ten val hebben gebracht als vijanden. Rusland is even democratisch als de landen die we nu beloven te verdedigen. Het is zelfs democratischer. Dit is een teken van onwetendheid over de geschiedenis van Rusland en van de Sovjet-Unie. Natuurlijk zullen de Russen negatief reageren. En dan zullen de voorstanders van de uitbreiding van de NAVO zeggen: zie je wel, wij hadden gelijk, de Russen zijn zo. Maar dat is gewoon verkeerd."

We hebben een strategie nodig om vandaag Oekraïne te helpen en het poetinisme te ondermijnen, en om morgen Rusland te herintegreren. Dat is een enorme uitdaging. Daarom moeten we eerlijk zijn tegenover onszelf en de Oekraïners. Als wij niet bereid zijn om Poetins hockey te spelen, dan moeten de Oekraïners dat nu weten.

© The New York Times