'We zullen niet dulden dat België uitverkocht wordt'

Isabelle Durant weet wat een fout imago is. Het debacle van de nachtvluchten sloeg zo'n deuk in haar politiek prestige, dat ze zich afvraagt waarom Leterme niet zorgvuldiger aan de perceptie werkt. 'Eens een beeld tot stand komt, draai je dat niet meer om. Bij Verhofstadt was de vorm soms belangrijker dan de inhoud, bij deze formatie is het omgekeerd. Met de verzwarende omstandigheid dat er geen inhoud is.'

Door Fabian Lefevere

Ecolo stond afgelopen weekend nog eens in het nieuws. En dat hadden ze allemaal te danken aan Louis Michel, op tien juni nog MR-lijsttrekker voor de Senaat maar inmiddels al lang weer verdwenen naar de Europese Commissie. Michel zei in een kranteninterview dat Ecolo bij de regeringsgesprekken betrokken moet worden. Per slot van rekening hebben zij óók de verkiezingen gewonnen. "Dat klopt, wij hebben gewonnen", zegt Durant. "Maar of we daarom moeten deelnemen aan een regering weet ik nog niet zo zeker. Wij staan voor een ecologische politiek, en dat lijkt in deze formatie allesbehalve een prioriteit." Maar dat betekent allerminst dat Durant met Ecolo helemaal niet wil meepraten. "Reynders is verplicht om overeenstemming over communautaire kwesties te bereiken met de Franstalige partijen die niet aan tafel zitten." Dus ook met PS en Ecolo. "Onze gemeenschappelijke standpunten van voor de verkiezingen gelden nog altijd."

Ziet u de vooruitgang die Leterme naar eigen zeggen boekt tijdens deze formatie?

"Nee, de zaak zit helemaal geblokkeerd. Je kunt op dit moment niet zeggen dat Leterme zijn belofte van goed bestuur houdt. Deze formatie verloopt allerminst vlot. Ik denk dat je toch op enkele dagen overeenstemming moet kunnen bereiken over de begroting en enkele andere cruciale kwesties. En dat duurt nu al twee maanden."

Kan Leterme de communautaire knoop ontwarren?

"Da's een moeilijke. Ik was verbaasd toen ik vorige week in Knack las dat de PS en Ecolo klaar staan om de plaats van de liberalen in te nemen in Hertoginnedal. Dat is pure fantasie. Maar het is wel zo dat de Franstaligen overleggen. Ook zij die niet mee onderhandelen, kijken aandachtig toe. Er is contact tussen de partijen, en het heeft geen enkele zin als de Vlamingen zouden pogen het Franstalige overleg te verstoren. Reynders zal op een gegeven moment de Franstaligen bijeenroepen, daar ben ik zeker van. Dat het nog niet gebeurd is, komt enkel omdat er nog maar weinig voorstellen op tafel zijn gegooid. Maar Reynders én Milquet weten dat ze daar namens álle Franstaligen zitten. Over de grote lijnen moeten ze met ons en de PS overleggen."

Die eis maakt de onderhandelingen nog moeilijker dan ze al zijn.

"De belangen van alle Franstaligen staan op het spel. De mensen in Wallonië en Brussel hebben specifieke problemen, waarvoor een oplossing gezocht moet worden. Nu is het niet zo dat we front vormen tégen de Vlamingen. Ecolo is geen extremistische of nationalistische partij, maar we willen wel meepraten over wat in Hertoginnedal besproken wordt. MR en cdH weten dat we een gemeenschappelijk standpunt hebben. Dan moeten ze dat ook verdedigen."

Zelfs Ecolo vaart nu een harde communautaire koers?

"Er is veel veranderd de voorbije jaren. Toen ik nog minister was, raakte de situatie geblokkeerd op sommige dossiers. Enfin, ik hoef dat dossier niet te noemen. U kent het wel. (Durant heeft het over de nachtvluchten, toen ze in paars-groen minister van Mobiliteit was, FL). Je moet vaststellen dat zelfs federale ministers in de federale regering de belangen van hun eigen taalgebied verdedigen. Dus ja, Ecolo is veranderd. De jongste verkiezingen deden wij ook mee aan de Franstalige lijst in de zes faciliteitengemeenten, maar niet om het enkel maar over communautaire kwesties te hebben. We praatten ook over ecologische thema's. Tegelijkertijd hebben we de band met Groen! aangehaald, hebben we een gemeenschappelijke fractie in de Kamer én blijven we voorstander van een federale kieskring. Je kunt niet zeggen dat we een tweede FDF geworden zijn. (Lachend) Heureusement pour nous. De ecologisten zijn nog altijd degenen die willen samenwerken. Maar we eisen ook respect voor onze prioriteiten."

Denkt u dat Reynders' MR, als grootste Franstalige partij, haar nek wil uitsteken voor een staatshervorming zonder de PS?

"Hij moet een akkoord sluiten, hoe dan ook, ik weet niet of hij dat zal vinden. Hij weet bovendien dat de oppositie hard zal zijn. Il est un peu coincé, quoi. Als hij toegeeft op de grote lijnen krijgt hij problemen met Joëlle Milquet, en met Ecolo en de PS. Reynders zal voor zichzelf de hoofd- van de bijzaak moeten onderscheiden. En, niet vergeten: hij heeft nog altijd Maingain in zijn rug. Hij heeft net als Leterme met de N-VA oppositie vanuit zijn eigen politieke familie. Maar wij zullen hoe dan ook niet dulden dat België uitverkocht wordt."

Kan een staatshervorming überhaupt plaatsvinden zonder Di Rupo aan boord?

"Natuurlijk wel, maar het wordt niet simpel. Iedereen weet dat de regionale verkiezingen van 2009 eraan komen en dat die in Franstalig België op het scherp van de snee zullen worden uitgevochten. De situatie lijkt geblokkeerd. Als Reynders en Milquet daar willen uit geraken, moeten ze een compromis vinden dat het doet lijken alsof de Franstaligen het land vooruit doen gaan. Want nu doet niemand dat."

Met andere woorden: we krijgen een minimalistische staatshervorming.

"Ik vrees het. 't Is te zeggen: ik dénk het, want ik vraag eigenlijk niets. En die staatshervorming kan alleen maar werken als geen van de partijen het gevoel overhoudt dat hij vernederd is. Leterme en anderen hebben tot nog toe uitschuivers begaan, maar die vernederingen moeten ophouden. Ook aan Franstalige kant. Het kan niet zo zijn dat de MR en cdH na afloop gaan roepen dat ze een minimalistische staatshervorming hebben afgedwongen en dat er in werkelijkheid niets zal veranderen. Dat is dan weer onaanvaardbaar voor de Vlamingen. De N-VA blijft op dat vlak een groot probleem, en we moeten zien of De Wever en de zijnen chantage zullen plegen."

Is een crisis in de onderhande-lingen de enige uitweg?

"Natuurlijk, het zit nu helemaal geblokkeerd. Je kunt niet de hele zomer en ook nog eens de maanden september en oktober vriendelijk blijven praten en discussiëren over pietluttigheden als Milquets recht op vakantie. Dat interesseert niemand. Ik begrijp Letermes methode echt niet. Zijn aperitief blijft maar duren. Maar als je te veel chips eet, heb je achteraf geen honger meer. Maar goed, als we enkele maanden zonder regering zitten, zal iedereen zijn verantwoordelijkheid moeten nemen. Een crisis zorgt ervoor dat iedereen een versnelling hoger schakelt."

Vindt u het normaal dat de onderhandelingen meteen op straat gegooid worden?

"Weet u, ik moet lachen om die kritiek. Alsof dat vroeger anders was. Verhofstadt klaagde ook altijd maar over lekken. We moeten beseffen dat de mediatieke druk enorm is, en de gsm achterlaten in de vestiaire heeft geen enkele zin. Misschien is het niet zo moeilijk om over Vlaanderen te regeren: de inzet is kleiner, en de unanimiteit groter. Federaal is dat anders. Leterme zat vier jaar bij mij in de kamercommissie Infrastructuur. Is hij misschien vergeten hoe het er daar aan toe ging? Is hij vergeten dat er federaal meer oppositie is, en dat de pers daar een grote rol speelt? De politiek gebruikt de pers, en de pers de politiek. Dat fenomeen is even oud als de politiek zelf."

In die Franstalige pers is inmiddels wel een diabolisering van Leterme aan de gang, net zoals met Milquet in de Vlaamse pers.

"Dat is waar, en het is verschrikkelijk. Het helpt de zaken niet vooruit als je altijd weer een zondebok aanwijst. Maar Leterme moet ook weten dat je die perceptie maar heel moeilijk kunt bijsturen, en ik weet waarover ik praat. Perceptie vorm je door goede communicatie, over de inhoud en over de methode. Hij doet dat niet. Hij herhaalt daarmee de fouten van Dehaene, die niet eens zijn ruitje naar beneden deed. Maar in die acht jaar is veel veranderd. (Geërgerd) Je moet nochtans geen tien jaar federaal minister zijn geweest om dat te begrijpen. Waarom legt niemand Leterme het belang van goede communicatie uit? Bij Verhofstadt was de vorm soms belangrijker dan de inhoud, bij deze formatie is het omgekeerd. Met de verzwarende omstandigheid dat er geen inhoud is. En dat komt omdat er een communautair geweer tegen ieders slaap gedrukt wordt."

Letermes aperitief blijft maar duren. Maar als je te veel chips eet, heb je achteraf geen honger meer

Regeren over Vlaanderen is niet zo moeilijk: de inzet is kleiner, de unanimiteit groter. Federaal is dat anders