Kleindochter neemt wraak: 186 Picasso's te koop

65 is ze nu. Maar wraak wordt altijd koud geserveerd. Dus heeft ze haar tijd genomen. Marina Picasso, de kleindochter van de wereldberoemde kunstenaar Pablo Picasso, verkocht gisteren via het vermaarde veilinghuis Sotheby's in één klap zo'n 186 stuks uit de collectie die ze erfde van haar grootvader. Een honderdtal tekeningen, en nog eens zo'n 70 stuks keramiek of terracotta's. Na de veiling stond de teller op 15,6 miljoen euro. Vooraf werd de opbrengst op 15 miljoen geschat. Niet zo gek veel, als je weet dat de recordprijs voor een keramisch werk van de kunstenaar 1,9 miljoen euro bedraagt. Maar geld was dan ook niet de drijfveer.

Traumatische jeugd

Marina Picasso wil met de gigantische verkoop naar eigen zeggen de bladzijde omslaan, en symbolisch afscheid nemen van haar getraumatiseerde jeugd, die overschaduwd werd door de figuur van de kunstenaar. Pablo Picasso stierf op 91-jarige leeftijd en liet bij zijn overlijden in 1973 niet alleen een gigantische nalatenschap achter. Dat bestond uit zo'n 50.000 kunstschatten, en een hele resem huizen. Maar hij liet ook een warboel aan mislukte relaties achter. Vrouwen, minnaressen, vier kinderen en acht kleinkinderen.

Marina is de dochter van Paulo Picasso. Hij is de zoon uit het eerste huwelijk van Pablo Picasso en de Russische balletdanseres Olga Khokhlova. Haar beide ouders worstelden met alcoholisme, en gingen uit elkaar toen ze amper vijf maanden oud was. Zij en haar oudere broer Pablito werden verder opgevoed door hun moeder.

Haar jeugd was een en al ellende, doorspekt met armoede, alcohol, kapotte relaties. Haar vader zag ze zelden of nooit. Haar beroemde grootvader maakte intussen grote sier, en liet zijn kleinkinderen aan hun lot over. Of liever nog, vernederde hen waar hij kon. Zijn laatste echtgenote Jacqueline, schermde hem zoveel mogelijk af.

Toen Pablo Picasso stierf, was Marina 22 jaar. De kunstenaar had geen testament opgesteld, wat leidde tot een kleine veldslag tussen de diverse familieleden - wier relatie enkel nog verder brouilleerde. Marina erfde een vijfde van zijn indrukwekkende nalatenschap.

Ook al had ze hem bijna nooit gezien, noch enige familierelatie die naam waardig met hem gedeeld. Ze kreeg La Californie, het 19-de eeuwse landhuis in Cannes, waar Pablo Picasso werkte, en onder meer beroemde modellen als Brigitte Bardot ontving. Ook in de erfenis: meer dan 10.000 werken, waaronder zo'n 300 schilderijen. Het helpt verklaren waarom een veilinghuis als Sotheby's deze verkoop liever mee in handen hield.

In de eerste maanden na de erfenis zette ze alle doeken met hun voorkant naar de muur gedraaid. "Ik ben een kleinkind en een erfgenaam, maar ik ben nooit het kleinkind van zijn hart geweest", zei ze in een gesprek metThe Guardian.

Ze acht de man verantwoordelijk voor de zelfmoord van haar broer Paulo, die Pablo Picasso gebruikte als chauffeur en manusje-van-alles, maar liet bedelen om een cent. De onverschilligheid waarmee de kunstenaar mensen behandelde, was grotesk. Paulo, de broer van Marina, was niet welkom op de begrafenis van zijn grootvader. Hij beroofde zich een dag later van het leven. Hij dronk bleekmiddel, en zou nog maanden lijden vooraleer effectief het leven te laten. Het begin van een lijdensweg voor Marina die het verleden maar moeizaam kan verwerken.

'Geen familie'

De verkoop van een fiks deel van haar erfenis is dan ook zwanger van een verheven soort van symboliek. Noem het een rebelse daad, een finale wraakoefening op haar grootvader. "De werken hebben geen enkele emotionele waarde, laat staan enige betekenis voor mij. Een familie-erfstuk verkoop je niet. Maar Pablo Picasso is geen familie."

De collectie die te koop werd aangeboden, dateert uit de periode tussen 1947 en de late jaren 1960. Marina is trouwens niet aan haar proefstuk toe, zo blijkt. In 2013 liet ze al eens twee belangrijke schilderijen van haar grootvader veilen bij Sotheby's. Die brachten toen zo'n 6,8 miljoen dollar (5,9 miljoen euro) op.

Voor het geld moet ze het niet doen, naar verluidt. De opbrengst gaat grotendeels naar enkele liefdadigheidsprojecten. Zo steunt ze een kinderziekenhuis in Vietnam, en ook opvangtehuizen in Frankrijk en Zwitserland. Het is ook een manier om de toekomst van haar eigen kinderen niet te bezwaren met de erfenis. Marina heeft vijf kinderen, waaronder drie geadopteerde kinderen uit een Vietnamees weeshuis.

Voor de 'uitverkoop' van Marina Picasso's collectie - alhoewel ze nog wel een pak werken in bezit heeft - reageerden kunsthandelaars en veilinghuizen nerveus. De vrees dat ze met haar enorme aanbod van Picasso's de markt zou verstoren, was inherent. "Met de uiteindelijke opbrengst van 15,6 miljoen euro kun je niet spreken van een ineenstorting", zegt een kunstverzamelaar. "Het waren geen schilderijen die aangeboden werden." Maar tegelijk moet je vaststellen dat vele keramische werken, met de hand beschilderd door de kunstenaar, nu in één keer op de markt zijn gedropt. Dat is redelijk uitzonderlijk.

In de woorden van de kleindochter: "Met deze verkoop draai ik een bladzijde om, de pagina van mijn jeugd."