Teheran reageert voorzichtig positief op aanzet tot rechtstreekse gesprekken met Washington
Obama zoekt toenadering tot Iran
De Amerikaanse president Obama heeft in een unieke videoboodschap opnieuw toenadering gezocht tot Iran. De boodschap was een aanzet tot rechtstreekse gesprekken tussen de twee landen die dertig jaar geleden alle diplomatieke banden verbraken. De eerste reactie vanuit Iran was erg voorzichtig positief.
Door Ayfer Erkul
Washington / Teheran l Een adviseur van de Iraanse president Ahmedinejad verwelkomde de stap, maar zei dat de Amerikaanse houding eerst fundamenteel moest wijzigen.
Voorzichtig en soms erg dubbelzinnig geformuleerd, met hier en daar wat gevlei maar duidelijk positief. De videoboodschap van de Amerikaanse president Obama aan de Iraanse president en de Iraanse bevolking bood een einde aan de gespannen relatie tussen beide landen. Als Ahmedinejad wil, kan er een einde komen aan dertig jaar vijandigheid tussen de VS en Iran, die elkaar sinds de Iraanse Revolutie van 1979 geen goed woord meer gunden.
De video, die in het Perzisch was ondertiteld, werd uitgezonden naar aanleiding van het Newrozfeest, dat het begin van de lente inluidt en in Iran een belangrijke feestdag is. Newroz betekent nieuwe dag en Obama zei dat hij nu, bij het begin van het nieuwe seizoen, duidelijke taal wilde spreken tegenover de Iraanse leiders. "We hebben ernstige verschillen gehad die groter zijn geworden naarmate de tijd verstreek. Mijn regering zet zich nu in voor een diplomatie om de thema's voor ons aan te pakken met als doel het smeden van constructieve banden tussen de Verenigde Staten, Iran en de internationale gemeenschap."
Obama was hier en daar erg vleiend: "We weten dat u een grote beschaving bent, en uw verwezenlijkingen hebben het respect gewonnen van de Verenigde Staten en de wereld." Maar de Amerikaanse president liet duidelijk merken dat de bal nu ligt in het Iraanse kamp: er kan enkel een eind komen aan de gespannen relatie als Teheran, en met name president Ahmedinejad, zijn strijdlustige retoriek opgeeft.
"Dit proces zal geen vooruitgang kennen door dreigementen", zei Obama, waarmee hij aangaf dat de VS voorlopig niet van plan zijn om nog verder te dreigen met militaire acties op Iran. "Integendeel, we zoeken engagement dat eerlijk is en ingebed in wederzijds respect." Dat betekent zoveel als het streven naar een open dialoog tussen beide landen, waarbij ieder zijn zeg kan doen en gehoord zal worden.
Maar de president liet niet na te waarschuwen, al gebeurde dat in bedekte termen. "Ook u hebt een keuze", zei hij. "De Verenigde Staten willen dat de Islamitische Republiek van Iran haar rechtmatige plaats inneemt in de gemeenschap der naties. U hebt dat recht, maar dat brengt ook echte verantwoordelijkheden met zich mee en die plaats kan niet bereikt worden door terreur of wapens." De verantwoordelijkheden waar Obama op duidt, betreffen het kernprogramma van Iran en Irans bemoeienissen in Libanon, Irak en Gaza, waar Teheran onder meer steun biedt aan respectievelijk Hezbollah, sjiitische extremisten en Hamas.
Ook wat de sancties tegen Iran betreft, zette Obama de deur op een kier en bood de Iraniërs een "toekomst met hernieuwde uitwisselingen tussen onze mensen en grotere mogelijkheden voor partnerschap en handel". Verder moest een "toekomst waar de oude verdeeldheid is overwonnen en waar u en al uw buren en de hele wereld kan leven in grotere veiligheid en vrede" duidelijk maken dat Iran zijn relatie met buurland Israël dringend moest verbeteren.
Praktische stappen
De eerste reactie vanuit Iran, bij monde van Ahmedinejads adviseur Aliakbar Javanfekr op het semiofficiële Press TV, was zeer voorzichtig positief. "Iran heeft laten zien dat het onbezonnen gedrag kan vergeten, maar we wachten op praktische stappen van de Verenigde Staten", aldus Javanfekr. "Tot nu toe heeft de regering-Obama alleen gepraat." Javanfekr zei dat de VS fundamenteel hun houding tegenover Iran moeten wijzigen. De adviseur zei dat Iran nooit Washingtons vroegere daden in het land zou vergeten. Hij doelde daarbij op de coup tegen de regering van premier Mossadegh in 1953, die door de VS werd gesteund en de steun van de Amerikanen voor Saddam Hoessein in de Iraaks-Iraanse oorlog in de jaren tachtig.
Al bij zijn inauguratie heeft Obama gehint dat hij graag rechtstreekse gesprekken zou aanknopen met Iran. Ahmedinejad heeft ook al verklaard dat Iran openstond voor zulke gesprekken, maar enkel als er wederzijds respect was. Dat hield in dat de VS Iran niet meer mocht beschuldigen een kernwapen te willen produceren noch dat Teheran steun bood aan terrorisme.
De videoboodschap werd uitgezonden door tv-zenders in het Midden-Oosten en was onder meer ook op Youtube en verschillende nieuwswebsites gezet. De Iraanse staatszender heeft de boodschap echter niet uitgezonden en het is niet duidelijk hoeveel Iraniërs de boodschap ook hebben gezien. Satellietzenders zijn verboden in Iran en websites als Youtube zijn vaak slechts gedeeltelijk of helemaal niet toegankelijk.
Barack Obama:
Washington en
de wereld hebben respect voor de Iraanse verwezenlijkingen
n Barack Obama maakte als eerste zittende Amerikaanse president zijn opwachting in The Tonight Show van Jay Leno.