De bocht van N-VA
Een volgende staatshervorming na de verkiezingen van '19? Voor Bart De Wever lijkt het geen absolute voorwaarde meer voor een regeringsdeelname. Binnen de Vlaamse Beweging is de verontwaardiging groot.
Zet N-VA opnieuw koers naar een regering zonder communautaire aardverschuiving? Velen binnen en buiten zijn partij interpreteren De Wevers woorden in L'Echo alleszins op die manier. In de zakenkrant zegt de partijvoorzitter: "Wij zijn er meer dan ooit van overtuigd, we regeren nooit meer met de PS. Dat is opnieuw een stap van 25 jaar achteruit voor dit land, en dat staat buiten kijf. Ofwel doen we dus verder zonder de PS, als de kiezer ons dat toestaat. Ofwel, als de kiezer eist dat we discussiëren met de PS, komen we opnieuw met ons communautair programma."
Op het partijhoofdkwartier wordt ontkend dat De Wever bewust 'de bocht' heeft ingezet. "Het gaat hier niet om een ingestudeerd nummertje. Wij willen gewoon alle opties, met of zonder de PS, openhouden. Want wij hebben geen glazen bol."
Maar dat is slechts het officiële discours. Tussen neus en lippen wordt toegegeven dat de partij steeds meer rekening houdt met een voortzetting van Michel I. Als er een tweede ambtstermijn komt voor deze regering zal die geen communautaire agenda hebben. Dat is geen politieke wetmatigheid, maar simpele wiskunde: N-VA raakt met MR, Open Vld en CD&V niet aan een tweederde meerderheid voor een staatshervorming. Dan verdwijnen de communautaire eisen nogmaals voor vijf jaar naar het achterplan.
MR en N-VA hebben elkaar gevonden in deze regering, verantwoordt de partij zich voor dat scenario, en het werk is bijlange niet af. "Dit is de meest Vlaamse regering die er ooit geweest is in België", zegt een hooggeplaatste bron. "Voor ons is dit geen horrorfilm die snel moet stoppen."
De tegenvallende peilingen spelen daar een belangrijke rol in. "Hoe zwakker we uit de verkiezingen komen, hoe krachtiger MR haar wil zal opdringen", luidt het nog. "We willen onszelf niet in de oppositie opsluiten omdat onze partner niet wil meedoen aan het communautaire. In een ideale wereld kan N-VA in 2019 in een regering stappen die het socio-economische, het communautaire en de veiligheidsagenda van de partij realiseert. Zo kunnen we onze drie deelpublieken bedienen. Maar De ideale wereld (satirisch actuaprogramma, TP/JM) speelt zich vooral af op Canvas."
Wat met Objectief V?
Als de partij effectief geen staatshervorming meer nastreeft in '19, dan staat dat haaks op het project dat De Wever acht maanden geleden in gang zette. Toen vroeg hij nog aan parlementsleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters om - in zijn woorden - "de krachten te verzamelen om te discussiëren over de verdere stappen in de Vlaamse ontvoogding". De denktank kreeg de naam 'Objectief V'. De Wever probeerde toen het protest bij de oude kern van de partij over de communautaire stilstand te sussen.
Deze N-VA'ers zijn de partij al jaren trouw, vaak nog uit de tijd van de VU. Samen met Geert Bourgeois gingen ze met de nieuw gevormde partij door de woestijn. Bourgeois wou zich gisteren niet uitspreken over de huidige partijkoers, al benadrukt hij wel dat de grondwet in 2019 voor herziening vatbaar zal worden verklaard. Zonder zo'n herziening is een grondige verbouwing van België onmogelijk. "Het DNA van de partij is niet veranderd", zegt zijn woordvoerder ook nog.
Tweestromenpartij
Als CD&V een huis is met vele kamers, dan werd N-VA de laatste jaren een tweestromenpartij. Met een socio-economische en een Vlaamse stroming. Onder de 'zuivere' Vlaams-nationalisten was er weer hoop door Objectief V, maar die is nu wat de kop ingedrukt. Enkelen van hen twijfelen er zelfs aan nog op een lijst te gaan staan. "Dan wil ik niet als schaamlapje dienen", luidt het. "Een verkiezing zonder communautair programma is zelfmoord. Wat is dan nog het verschil met de liberalen?"
Dezelfde verzuchtingen leven in de Vlaamse Beweging. "Je kunt één keer aan een regering deelnemen om jezelf op de kaart te zetten als beleidspartij", zegt Pieter Bauwens van de Vlaams-nationalistische website Doorbraak.be. "Maar twee keer? Dan ben je geen Vlaams-nationalistische partij meer. Je kunt niet én maagd én zwanger zijn."
Bij de Vlaamse Volksbeweging regende het reacties van misnoegde N-VA'ers. "Dit is een gemiste kans in de geschiedenis", zegt voorzitter Bart De Valck. "De partij doet er alles aan om de Belgische staat een nieuw elan te geven. Ze vervalt in de ziektes van de andere partijen. Zo graaft ze haar eigen graf. Is N-VA bang van haar eigen schaduw? Is ze schizofreen? Haar eerste statuut (de Vlaamse onafhankelijkheid, TP/JM) is geabsorbeerd door de macht."