Direct naar artikelinhoud

Weg ligt open voor Zweedse coalitie

Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) is klaar om premier te worden. Samen met Charles Michel (MR) is hij door de koning aangesteld om een regering te vormen. Niets staat een Zweedse coalitie nog in de weg.

"Een Zweedse coalitie? Als minister van Buitenlandse Zaken weet ik: fantastisch land, met een uitstekend sociaal model." Ontslagnemend vicepremier Didier Reynders was in zijn nopjes bij het verlaten van het MR-hoofdkwartier in de Guldenvlieslaan gistermiddag. Het partijbureau had net unaniem groen licht gegeven om de coalitiegesprekken met N-VA, CD&V en Open Vld op te starten.

Later op de dag benoemde de koning Michel, samen met Kris Peeters, ook effectief tot formateur. Nu Open Vld ook Vlaams aan boord is getrokken, ligt de weg open voor een kamikazecoalite, die pas omgedoopt is tot Zweedse coalitie (blauw voor de liberalen, geel voor N-VA, een kruis voor de christendemocraten).

Gewicht

Peeters lijkt zo klaar om de volgende premier te worden. Voor de uittredende minister-president is geen plaats meer in de nieuwe Vlaamse regering, maar CD&V heeft een akkoord met N-VA en Open Vld over zijn federale toptransfer. Bij de christendemocraten wordt nu een zucht van opluchting geslaakt, aangezien het premierschap hen een stuk meer gewicht geeft tegenover de Vlaams-nationalisten enerzijds, en de liberalen anderzijds.

Ook voor N-VA en MR is dit geen slechte oplossing. Een Franstalige liberaal als eerste minister is voor N-VA te veel van het goede. MR beseft dat een kamikazecoalitie zo al moeilijk genoeg ligt ten zuiden van de taalgrens. Een N-VA-premier zou het helemaal onverteerbaar maken.

Peeters verklaarde bij het verlaten van het paleis dat hij nog met de cdH wilde praten. Maar dat is een nummertje voor de galerij. CdH-voorzitter Benoît Lutgen wees een maand geleden de mogelijkheid van een centrumrechtse coalitie (toen nog zonder Open Vld) resoluut van de hand. Ook gisteren haalde hij uit naar de MR, die volgens hem "tegen om het even welke prijs aan de macht wil blijven". Bij cdH zijn ze dan ook verbaasd over het nieuwe verzoek, dat er kwam zonder overleg met de partij. Tegelijk is bij de liberalen het enthousiasme tegenover een coalitie met cdH gering, vooral wegens de nauwe banden met de PS.

"De deur staat open, maar we gaan niet oneindig veel energie gaan steken in het overtuigen van cdH", zei Peeters op Terzake. Daarmee maakt hij duidelijk dat, wanneer de kamikazecoalitie er komt, het echt wel de enig overgebleven optie is. Dat moet MR als enige Franstalige partij aanvaardbaar maken. Om een gelijkaardige reden werd er gekozen voor een duobaan als formateur, iets wat veeleer uitzonderlijk is. Met Michel erbij als architect komt de kamikazecoalitie niet over als een Vlaams dictaat.

Kamikazekeuze MR

Toch blijft de kamikazekeuze van MR opvallend. Michel en Reynders hebben voor de verkiezingen meermaals gezegd dat ze geen coalitie zouden vormen met N-VA als zij het voor het zeggen hadden. "Intussen is er veel gebeurd", zegt Reynders nu. "Dit is de enige optie die mogelijk was." Volgens de Franstalige liberalen dwongen PS en cdH, die op regionaal vlak scheep gingen, hen om deze keuze te maken. Door de confederale logica toe te passen, creëerden de twee partijen bovendien een 'pre-separatistisch' klimaat, schrijft Michel in een brief aan de militanten.

"Met deze partijen kunnen we een coherent sociaaleconomisch beleid te voeren", vertelt Reynders. Elke coalitie waar zowel N-VA als PS aan tafel schuiven, leidt volgens de Franstalige liberalen onvermijdelijk tot een rondje communautair getouwtrek. "En daar willen we ons ver vanaf houden."

De partij vertegenwoordigt 20 op 63 Franstalige zetels, maar mag wel zeven ministers leveren. Onder meer Michel, en de huidige ministers Olivier Chastel en Didier Reynders worden genoemd. Een aantal witte konijnen zijn niet uitgesloten voor de overige plaatsen. Voor het overtal aan kabinetsfuncties heeft de partij al een wervingsreserve aangelegd, al kwam die er officieel omdat de Franstalige liberalen ook heel wat nieuwe parlementszitjes wonnen en hun studiedienst willen uitbreiden.

N-VA zou minstens drie ministers mogen leveren. Namen die circuleren zijn die van Johan Van Overtveldt, Sarah Smeyers en Theo Francken. CD&V krijgt dus Peeters als premier en wellicht mag ook Koen Geens opnieuw een ministerportefeuille opnemen. Bij Open Vld is Alexander De Croo een zekerheid, daarnaast wordt het kiezen tussen Maggie De Block en Annemie Turtelboom. Maar de populairste van het land lijkt de overhand te hebben. Via de staatssecretarissen, waar geen taalpariteit geldt, zouden de Vlaamse partijen nog wat extra bevoegdheden kunnen binnenrijven.

De kans bestaat overigens dat de onderhandelingen pas halverwege volgende week hervat worden. "Een paar dagen familiaal verlof is niet slecht", klinkt het bij de onderhandelaars. Anderen willen het momentum grijpen en zo snel mogelijk ook een federale regering in het zadel brengen.