Schepen lozen 's nachts illegaal massa's olie in Noordzee
In Nederland loost de scheepvaart jaarlijks ongeveer een half miljoen liter olie illegaal in de Noordzee, vooral 's nachts. Dat blijkt uit een analyse van de bevindingen van patrouillerende kustwachtvliegtuigen over de afgelopen twintig jaar.
De Noordzee is een van de drukst bevaren en meest vervuilde zeeën ter wereld. Alle schepen produceren oliehoudende reststoffen aan boord. Lozen op zee is verboden, maar goedkoper dan afgifte in de haven of verbranden in een installatie aan boord.
In opdracht van de Nederlandse sectie Milieucriminaliteit van de Politieacademie onderzocht misdaadeconoom Ben Vollaard (Universiteit Tilburg) de manier waarop schippers de regels voor olielozing ontduiken. Vrijwel dagelijks speuren kustwachtvliegtuigen naar schepen met olievlekken rondom op het wateroppervlak. Die worden gefotografeerd. De foto's worden gebruikt als bewijs bij vervolging. Op foto's van vlekken die 's nachts zijn genomen, is niet te zien of het om olie gaat. Daardoor is de pakkans nihil, stelt Vollaard. "Schippers weten dat."
Vast patroon
Uit de analyse van kustwachtgegevens blijkt dat het aantal vlekken op zee sterk toeneemt na zonsondergang, als de hoofdmachinist wachtdienst heeft. Hoe later de zon ondergaat, hoe later de golf van lozingen begint. Rond tien tot elf uur 's avonds hebben de meeste schepen geloosd. Elk najaar is 's ochtends voor zonsopgang, als het nog niet te licht of te donker is, eveneens een golf van lozingen waarneembaar.
Dit vaste verschijningspatroon van vlekken bewijst volgens Vollaard dat het gaat om illegale olielozingen, en niet om bijvoorbeeld algen, zeewier of ondiepe zandbanken. Bovendien komt de duur van het verdwijnen van die nachtelijke vlekken overeen met de snelheid waarmee olie in de golven verdwijnt. De vlekken worden vooral waargenomen op de doorgaande scheepvaartroutes en rond de vaarroutes naar IJmuiden, Rotterdam en Antwerpen.
Uitwijken
De pakkans wordt vergroot als kustwachtpiloten gebruikmaken van een 'uitwerpboei', die 's nachts een monster neemt van een verdachte vlek bij een schip, stelt de onderzoeker. De boei wordt later opgepikt door een boot of helikopter van de kustwacht. In Zweden zijn daarmee al positieve resultaten geboekt. Daarbij zou het aantal inspectievluchten, vooral 's nachts, moeten worden verhoogd. Ook constateert Vollaard dat boetes voor illegale lozingen in Nederland 'uitzonderlijk laag' zijn. In omringende landen zijn geldstraffen 'tientallen malen' hoger; een Belgische en een Franse rederij werden onlangs voor 1,5 miljoen euro beboet. De Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR) was afgelopen weekend niet bereikbaar voor een reactie.
Vollaard onderzocht de bevindingen van de kustwacht voor de periode 1992-2011. Sinds 1992 is het aantal illegale lozingen op de Noordzee met ruim driekwart gedaald, door betere controles, milieuvriendelijker gebouwde schepen, betere afgiftemogelijkheden in de haven en een groter milieubewustzijn bij de bemanning. Maar het is ook denkbaar dat schippers door strengere regelgeving uitwijken naar andere gebieden om te lozen, stelt de misdaadeconoom. Ondanks die daling is de vervuiling door olielozing in de Noordzee nog steeds een groot probleem. In de jaren 2000-2010 was nog altijd 60 procent van alle gevonden dode zeevogels op Noordzeestranden met olie besmeurd. Bij kustvogels die buiten de zeevaartroutes leven is dat slechts 10 procent.