De 'kamikaze-coalitie' is geen kamikaze-expeditie

Deze week antwoordde cdH met 'non' op de nota van informateur Bart De Wever; cdH heeft centrumrechts - N-VA + CD&V + MR + cdH - (voorlopig?) afgeschoten. Daardoor zit de federale regeringsvorming in moeilijke papieren: geen enkele mogelijke coalitie lijkt realistisch.

Toch zou centrumrechts kunnen voortleven in een andere coalitie, namelijk zonder cdH maar met Open Vld. Dat zou betekenen dat MR de enige Franstalige partij zou zijn in de federale regering, met N-VA, CD&V en Open Vld aan Vlaamse kant.

In een federaal land is dat legitiem: de federale regering moet een meerderheid krijgen in het federale parlement, ongeacht tot welke taalgemeenschap de parlementsleden van de meerderheid behoren. Toch wordt door opiniemakers en journalisten weinig geloof gehecht aan dit scenario en heeft deze mogelijke regering de bijnaam 'kamikaze-coalitie' gekregen: MR zou zich immers kapot regeren in een dergelijke 'pro-Vlaamse' regering die onvoldoende de Franstalige belangen zou kunnen verdedigen.

Ministerposten tellen

Ik ben van mening dat de 'kamikaze-regering' toch een realistische optie is voor MR, en wel om twee redenen.

Ten eerste zal MR in een dergelijke regering zeven ministers mogen leveren. Men doet wat smalend over politieke partijen die achter 'postjes' jagen, maar volgens mij is dit normaal en gewenst voor een politieke partij: het is via ministerposten dat men kan wegen op het beleid en zo het eigen programma kan uitvoeren.

Het najagen van postjes is pas ongewenst als een partij het eigen programma opgeeft of onnodig verzwakt om toch maar ministerposten binnen te halen. Maar dat zal in een 'kamikaze-regering' voor MR net niet het geval zijn: met Open Vld en N-VA zal het regeerakkoord op sociaaleconomisch vlak zeer liberaal zijn. Met andere woorden, MR zal met zeven ministerposten volop liberaal kunnen regeren. En welke MR-kiezer zal hiervoor de MR afstraffen?

De kans dat MR zich kapot regeert in een 'kamikaze-regering' is volgens mij dus veel minder zeker dan wordt voorgesteld. Maar zelfs als MR in 2019 wél afgestraft zou worden, dan nog is het volledige plaatje voor MR voordeliger in een 'kamikaze-regering' in vergelijking met een tripartite (wat wellicht het enige alternatief is, tenzij de Brazilië-coalitie mogelijk wordt).

En dat is de tweede reden: in het meest pessimistische scenario zou een 'kamikaze-regering' er in 2019 toe leiden dat de MR in de oppositie zit: voor de twee legislaturen levert dat in totaal zeven ministerposten op: zeven in 2014 en nul in 2019. De 'tripartite' levert nu en in 2019 drie ministers op, in een optimistisch scenario dat MR ook in 2019 in de regering zit. Over de twee legislaturen levert dit dus zes ministers op, minder dan wat MR in een 'kamikaze-scenario' heeft. En het is dan nog helemaal niet zeker of MR in 2019 wel in een regering zit als ze nu in een tripartite zit (en omgekeerd, na een 'kamikaze-regering' kan MR misschien toch weer in een regering komen).

Bovendien is 2019 voor politici een eeuwigheid: zelfs indien de ministerposten in 2019 gegarandeerd zijn, wegen die toch veel minder door dan een gegarandeerde ministerpost in 2014. Politiek is immers erg volatiel en de individuele politici die nu in aanmerking komen voor een ministerpost zijn niet zeker of ze in 2019 nog aan de top staan.

Om die redenen is, althans uit hoofde van de MR, een 'kamikaze-regering' volgens mij helemaal geen kamikaze-regering en zou MR bereid moeten zijn om in een dergelijke regering te stappen.

Tot slot nog iets over de logica van een federale regering. Het feit dat de federale regering geen meerderheid nodig heeft in elke taalgroep, impliceert dat deze regering regeert over Belgen, en niet zozeer over Vlamingen en Franstaligen. Dat er dus gezocht wordt naar een ideologisch coherente regering zonder rekening te houden met taalaanhorigheden is perfect legitiem.

Als MR dus in de 'kamikaze-regering' stapt, dan vormt ze zo een federale regering die het federale aspect in extreme mate invult en geeft ze - paradoxaal genoeg - het confederalisme van N-VA het nakijken.

Nettotransfers

Dezelfde logica is van toepassing op de sociale zekerheid, nog steeds grotendeels een federale bevoegdheid. De sociale zekerheid regelt immers een interpersoonlijke solidariteit, namelijk een solidariteit tussen individuen onderling, weerom los van enige taalaanhorigheid: in België betaalt een rijke, gezonde, werkende Vlaming net evenveel aan SZ-bijdragen als een rijke, gezonde, werkende Waal. En een arme, zieke, werkloze Vlaming krijgt dezelfde uitkering als een arme, zieke, werkloze Waal.

Dat er nettotransfers van Vlamingen naar Walen gaan, komt alleen doordat er relatief meer arme, zieke of werkloze Walen zijn. Enkel de situatie van het individu telt, niet tot welke taalgemeenschap hij of zij behoort.

In een confederale logica, die N-VA volgt, is de solidariteit niet interpersoonlijk maar wordt als eerste stap gekeken naar de gemeenschap waartoe het individu behoort. In die constellatie is het dus goed mogelijk dat een arme, zieke of werkloze Waal minder krijgt dan een Vlaming in dezelfde situatie. De groep primeert dus op het individu.

De Franstalige partijen verwerpen deze confederale logica en pleiten voor het behoud van de interpersoonlijke solidariteit. Het logisch gevolg is dan ook het aanvaarden van een federale regering.