'Mannen moeten het zelf maar eens voelen'

"How can it be a journalist is traveling ACROSS THE SEA to speak to me? I've never crossed any sea for work myself! #Whatisgoingon"

Dat postte Leah Green, 25 en journaliste bij The Guardian, dinsdag op haar Twitteraccount. Deze week belde ook de NOS haar op voor een kort item op televisie, net als de BBC. Allemaal het gevolg van Get your arse out, mate!, de video waarin Green als vrouw seksistische opmerkingen tegen mannen maakt.

"We hadden gemikt op 50.000 views, het zijn er meer dan één miljoen geworden sinds hij vorige vrijdag op de website van The Guardian is gezet. Het is nogal overweldigend, al die aandacht. Dat ben ik niet gewoon. Maar het is goed, uiteraard, dat de film zoveel teweegbrengt."

Wat je te zien krijgt in haar film, is dit: Green die vanuit een bestelwagen 'Hey sexy' roept naar een verwonderde passant. Minutenlang blijft staren en grijnzen naar een man die naast haar staat. Tegen een andere man zegt dat zijn broek er nog veel beter zou uitzien op de vloer van haar slaapkamer. Aan nog een andere man simpelweg vraagt of hij mee naar haar huis wil gaan om seks te hebben. Aan een barman vraagt of ze een glas wijn krijgt en ook een lapdance.

Green haar doel is duidelijk: ze keert de rollen om. Gebaseerd op haar eigen ervaringen, en op die van de website everydaysexism.com, gedraagt ze zich als vrouw tegen mannen op een manier die meestal omgekeerd gebeurt.

Daarmee zijn meteen twee grote verschillen blootgelegd met de documentairefilm die Sofie Peeters twee jaar geleden maakte. In Femme de la rue wandelde Peeters over straat in de Brusselse wijk Anneessens en daarbij was te zien hoe vooral mannen van Maghrebijnse afkomst haar seksistisch behandelden. Dat ging van slissen en aanspreken tot uitschelden.

Maar Green is niet de passieve vrouw die het allemaal moet ondergaan, ze benadert zelf de mannen met typisch mannelijk gedrag. En terwijl bij ons het debat over Femme de la rue direct gekaapt werd door argumenten over de socio-economische en culturele achtergrond van de mannen, is daar in Get your arse out! geen sprake van. Dat zou ook moeilijk zijn. Brussel is Londen niet, waar zo goed als iedereen wel een of andere afkomst heeft.

"We hebben in Angel gefilmd, een wijk in het noorden van Londen, om een zo goed mogelijke mix van mensen te krijgen. Mannen in pak, werkmannen, geel, blank, zwart: ik spreek iedereen aan. Willekeurig. Ik kan niet aan iemands uiterlijk zien wat zijn achtergrond is, en ik heb ook geen twee keer nagedacht om iemand te benaderen. Ik wilde alle vooroordelen uitschakelen en ik wilde geen doelgroepen viseren. Het moest gewoon een man zijn, meer niet." (lacht)

In het echt komt Leah Green helemaal anders over dan in de film. Bescheiden is ze, rustig, zonder zweem van agressiviteit, denkt liever twee keer na voor ze iets zegt. "Eigenlijk heb ik de film niet graag gemaakt. Zo agressief zijn ligt niet in mijn natuur. Als de cameraman er niet bij was geweest, zou ik na de tweede man zelfs al gestopt zijn."

Toch was deze documentaire uw eigen initiatief. Waarom wilde u dit maken?

Leah Green: "Ik wilde iets creëren naast mijn dagelijkse job, en ik dacht dat ik het beste iets kon maken waar ik een duidelijke mening over heb. Er wordt veel geschreven en gemaakt rond seksisme, en ik bewonder wat iedereen doet, maar soms heb ik het gevoel dat die artikels of websites vooral mensen aanspreken die al weten wat het probleem is. Daar wilde ik uit breken. Ik wilde mensen bereiken die níét weten of erkennen dat seksisme nog altijd een reëel probleem is. Zodat die mensen zouden denken: 'Wow, zo heb ik seksisme nog nooit bekeken.' Daar ben ik wel in geslaagd, denk ik. Mannen zeggen me dat ze nu pas beseffen wat het effect moet zijn van seksistische opmerkingen bij een vrouw. En dat was de bedoeling."

Legde u achteraf uit aan de mannen wat het doel was?

"Zodra de scène rond was, zei ik: 'Sorry, ik ben zo niet echt, ik heb een rol gespeeld, ik maak een film voor The Guardian over seksisme.' Ze vonden het allemaal goed, ze wilden er allemaal aan meewerken. Enkele mannen wilden wel niet herkenbaar in beeld komen, en dus zijn hun gezichten onherkenbaar gemaakt.

"Als je kijkt naar hoe de mannen in mijn film reageren op mijn opmerkingen of voorstellen, dan zie je dat ze nauwelijks beledigd zijn. Verrast zijn ze allemaal, maar boos of bang worden ze nooit. Dat wilde ik ook niet. Ik wilde verwondering opwekken, bij hen en bij de kijker. Zodat het ons opnieuw doet nadenken over hoe alledaags seksisme blijkbaar geworden is."

In welke mate hebt u zelf al last gehad van seksistische opmerkingen?

"Drie dagen voor ik begon te filmen, ging ik op een zaterdagmorgen met de bus naar de redactie. De bus was leeg, op een man na die tegenover me was komen zitten. Plots begon hij te masturberen. Wat me zelf verwonderde, was dat ik niets deed. Je zou denken dat ik zou opstaan en zeggen dat hij moest stoppen, maar ik zat daar gewoon. Omdat ik bang was.

"Dat is nu wel het meest extreme voorbeeld van wat ik heb meegemaakt. Ook niet alle scènes in de film zijn op mijn eigen ervaringen gebaseerd. De website everydaysexism.com, waar vrouwen rapporteren over seksistische opmerkingen of seksistisch gedrag, heeft me ook geïnspireerd.

"Maar roepen, fluiten, staren, of ongepaste vragen stellen overkomt me geregeld. Op een gegeven moment vraag ik in mijn film aan twee mannen of ze het ooit met elkaar gedaan hebben. Dat is gebaseerd op een ervaring van enkele maanden geleden, toen een man aan mij en mijn huisgenote op straat gewoon vroeg of we ooit samen seks hadden gehad.

"Ik wil ook niet beweren dat álle mannen zo'n gedrag vertonen. Veel vrouwen hebben er last van, maar ik denk dat slechts een minderheid van de mannen zich zo gedraagt. Maar de enkelen die het wel doen, dat is erg."

Vrouwen zijn dubbelzinnig, hoor je wel eens. Als bouwvakkers níét naar hen fluiten, zijn ze ook beledigd.

"Ik geloof niet dat een vrouw die beledigd is als er naar haar gefloten wordt, ook beledigd is als er niet naar haar gefloten wordt. Er bestaat nog altijd een grens tussen een compliment geven en iemand lastigvallen. Natuurlijk hou ik er ook van als iemand me zegt dat ik er goed uitzie en dat hij me wil leren kennen. Maar als iemand van op een afstand naar je roept en je publiekelijk voor schut zet, dan is dat geen compliment, maar machtsmisbruik. Die man wil me dan ook niet de boodschap geven dat ik mooi ben, hij wil me gewoon belachelijk maken. Het verschil zit hem dus in de bedoeling van wat je zegt. Wil je de vrouw in kwestie een goed gevoel geven, of wil je gewoon je dominantie uitspelen? Als een onbekende man mij op straat vraagt of ik mijn schaamhaar wax of scheer, dan voel ik me bang en beschaamd."

Wat je ook wel eens hoort, is dat een vrouw die zich uitdagend kleedt niet verwonderd moet zijn dat ze commentaar krijgt.

"Onzin. Geen enkele vrouw vraagt om lastiggevallen te worden. Toen ik jonger was, droeg ik ook minirokken. Heeft een man daarom het recht om mij te beledigen? Als mensen die zin 'Ze vraagt erom' vandaag nog steeds gebruiken, dan is er nog een lange weg te gaan."

Twee jaar geleden hadden wij Sofie Peeters, nu zijn er Eléonore Pourriat, Laura Bates (zie pagina 5) en u. Veel jonge vrouwen dus die dezer dagen een vuist maken tegen seksisme. Is dat toeval?

"Ik denk het niet. Als je van school komt, en je begint te werken, dan begin je anders over de maatschappij te denken dan wanneer je een tiener bent. Ik denk trouwens dat het belangrijk is dat niet alleen academici maar ook 'gewone' vrouwen zoals wij hiermee bezig zijn, omdat de meeste mensen zich meer zullen herkennen in ons.

"Daarnaast spelen ook de sociale media een grote rol. Het is veel gemakkelijker dan tien jaar geleden om iets op gang te brengen. Een collega op de redactie zei me nog dat als ik mijn film in de jaren negentig had gemaakt, we andere media zouden gaan bellen om te zeggen dat ze er aandacht aan moeten schenken. Nu gebeurt het gewoon vanzelf."

Het is niet dat er nu meer seksisme is dan tien jaar geleden?

"Als ik met mijn grootmoeder spreek, dan merk je dat vrouwen vroeger veel meer moesten kunnen verdragen. Bij een jong meisje op kantoor was het normaal dat een man zijn hand onder haar blouse of haar rok stak. Mijn grootmoeder is een echte feministe, en zij zegt dat je het toen gewoon moest ondergaan. Dat was nu eenmaal wat gebeurde. Toch een groot verschil met vandaag. Mensen worden stilaan wijzer."

Bent u zelf een feministe?

(zonder aarzelen) "Absoluut."

Veel vrouwen durven dat niet zo luidop te zeggen.

"Ik heb nooit gezegd dat ik géén feministe ben, maar vroeger wilde ik toch vooral niet zeurderig zijn. Of zei ik tegen mezelf dat ik toch van jongens hield, en dat er dus geen probleem was. Maar hoe ouder je wordt, hoe meer je je realiseert dat er iets speciaals is aan een vrouw zijn. Enerzijds is het geweldig, maar je kunt niet anders dan erkennen dat er nog altijd grote problemen zijn.

"Vrouwen worden nog altijd veel meer beoordeeld op hun uiterlijk en hun seksualiteit. En daarbij moeten we aan twee verschillende normen voldoen: we moeten sexy zijn, maar tegelijk ook terughoudend, braaf en lief. Anders ben je een slet."

Tegenwoordig is er toch ook David Beckham die onderbroeken showt voor H&M? De man als sekssymbool, wijst dat niet op een verschuiving?

"Niet als de maatschappij sexy mannen op een andere manier percipieert. Beckham is éérst een voetballer, en daarnaast is hij toevallig ook hot. Maar bij een vrouw is de eerste vraag altijd hoe ze eruitziet. En pas daarna volgt dan dat ze ook een schrijfster is, of een CEO, of een journaliste. Vrouwen worden eerst beoordeeld op hun uiterlijk, mannen eerst op wat ze doen."

Gaat dat ooit veranderen, denkt u?

"Het is al aan het veranderen. In ons land staat de topless page three girl steeds meer ter discussie, nochtans een jarenlange traditie in de tabloid The Sun. In Ierland is ze zelfs al vervangen door een vrouw met kleren aan. Dat is al een grote stap. Mensen gaan de strijd niet opgeven. Hoe lang het zal duren, weet ik niet, maar seksisme zal zeker ooit verleden tijd zijn."

De video die Leah Green maakte, is te bekijken op de website van De Morgen.