Facebook-vriendjes worden met zoonlief?

Je dochter van elf blijft zeuren dat ze op Facebook wil. Wat doe je dan? Zeker als je haar te jong vindt, Facebook je misschien zelfs afschrikt of je enkel de gevaren ziet. Als ouder kan je volgens Slegers maar twee fouten maken: niet willen weten wat je kinderen met social media doen of ze er uit angst van proberen weg te houden. Slegers schreef er een boek over en gaat regelmatig spreken in Nederlandse scholen.

"Ik raad ouders aan om eerst zelf Facebook, twitter of MSN te verkennen, zeker als ze niet vertrouwd zijn met social media", zegt Slegers. "Pas dan kan je afspraken maken met je kind. Omdat je dan niet alleen de risico's ervan kent, maar misschien ook begrijpt waarom ze het leuk vinden. Social media zijn online ontmoetingsplaatsen. Onze kinderen groeien op tot digitale natives en de kans is groot dat ze er veel tijd spenderen. En ze hebben wel degelijk begeleiding nodig in die wereld. Als je je kind op straat loslaat, zeg je ook niet: 'Zoek zelf maar uit wat je doet, ik zie je nog wel een keertje.' Zeker bij kleine kinderen is dat voorwerk belangrijk. Bij oudere kinderen is het moeilijker, zij vragen geen toestemming meer om een account aan te maken. Jammer genoeg praten nog veel ouders met hun kinderen over internet als ze klein zijn, maar veel minder als ze puberen. Terwijl ze er op die leeftijd net veel meer mee bezig zijn, en ook daar grenzen opzoeken."

Aan de hand van tien concrete situaties geeft Slegers tips voor online opvoeding:

Je kind heeft een account op Facebook en is urenlang zoet met haar virtuele vrienden. Vraag je als ouder om bevriend te worden met je kind?

"Het is een voordeel om met je eigen kind bevriend te zijn. Zeker op Facebook. We weten intussen dat bij pubers het brein nog niet volgroeid is, waardoor ze nog niet goed de gevolgen van risicovol gedrag kunnen inschatten. Als ze wat schrijven of doen op Facebook, denken ze vaak nog niet aan de consequenties. Als je als ouder met hen bevriend bent, kan jij dat 'denkwerk' voor hen doen. Je kan aangeven dat een foto die ze posten misschien toch wat ongepast is of dat ze beter geen commentaar geven over een leerkracht. Wil je zelf niet op Facebook, dan raad ik aan om je kind te vragen of je af en toe mag meekijken."

Je zoon plaatst een gewelddadig filmpje op zijn pagina waarin een onguur figuur schiet op alles wat beweegt. Slecht idee, denk je. Reageer je op zijn prikbord?

"Als ze iets plaatsen dat ik ongepast vind, reageer ik soms wel op hun prikbord, maar als het belangrijk is moet je het ook onder vier ogen met hen bespreken. Dan heb je toch nog altijd het beste contact met je kind. Maar om het open contact met hen niet te ondermijnen, moet je sommige berichten of reacties ook kunnen laten passeren. Je mag niet op elke slak zout leggen. Dan is voor iedereen de lol eraf. Pick your fight. Schelden ze hun leerkracht uit op Facebook, dan reageer je best wel. Doen ze smalend over een BV, laat het dan al eens passeren."

Telkens je dochter iets bericht, zet je er meteen een 'duimpje' bij. Hoe meer likes, hoe beter ze zich voelt, denk je.

"Ook hier geldt hetzelfde advies: wees selectief. Als je altijd reageert, krijgen kinderen ook het gevoel dat hun ouders altijd over hun schouder meekijken. Je moet hen ook daar wat kunnen loslaten. Ook al zijn jullie dan 'virtuele vrienden', betekent dat nog niet dat jullie best buddies moeten zijn. Duimpjes krijgen bij berichten is heel belangrijk voor jongeren als die likes van hun leeftijdsgenoten komen. Dat geeft hun zelfvertrouwen een boost."

Je ziet hoe je zoon telkens aangeeft hoe leuk hij berichten of foto's van andere kinderen vindt, maar dat er vaak niemand reageert als hij zelf iets op Facebook plaatst.

"Als je dat ziet, is het misschien een teken dat je kind eenzaam is op dat sociaal netwerk. Praat er dan zeker eens mee want dat kan hun zelfvertrouwen een flinke knauw geven. Kijk ook even mee wat hij op zijn pagina zet en hoe vaak. Misschien moet hij andere berichten plaatsen of zet hij er te vaak iets op. Mijn zoon ergerde zich een tijdlang aan een vriendje omdat die elke vijf minuten iets op zijn pagina plaatste. Hij was hem beu en wilde er niet meer op reageren.

"Als je merkt dat het een obsessie wordt voor je kind om likes te verzamelen, is dat een signaal dat hij erg veel zelfbevestiging nodig hebt. Probeer hun zelfvertrouwen dan op een andere dan een virtuele manier even te stimuleren. Reageer vooral niet door social media te verbieden, want dan straf je hen voor iets waar ze zelf niets aan kunnen doen."

Het aantal virtuele vrienden van je dochter begint op te lopen tot meer dan vijfhonderd. Onmogelijk dat ze die allemaal kent. Beseft ze wel dat dat geen echte vrienden zijn?

"Hun netwerk is vaak erg groot, dat is best positief. Maar het is belangrijk dat je als ouder af en toe benoemt wat echte vriendschap betekent. De meeste kinderen die ik daarover spreek, kennen het onderscheid tussen virtuele 'nutsvrienden' en echte vrienden wel. Je moedigt hen wel best aan om ook regelmatig af te spreken met hun echt goede vrienden. Zeker als je het gevoel krijgt dat ze te veel tijd in die virtuele vriendschappen steken. Je wijst hen er wel best geregeld eens op dat ze soms twee keer moeten nadenken voor ze iets op hun pagina zetten, want met zo'n groot netwerk hebben steeds meer mensen toegang tot hun gegevens."

Je zoon geeft aan dat hij net een vriendschapsverzoek heeft gekregen van een oudere man die hij niet kent. Je maakt je zorgen.

"Je mag best af en toe eens kijken naar de vriendenlijst van je kind en vragen wie wie is. Voor een volwassene met slechte bedoelingen is het niet zo moeilijk om zich op internet als een vijftienjarige voor te doen. Dat achterhaal je ook niet zo meteen als ouder. Je kan met je kinderen afspreken dat ze beter niet bevriend raken met mensen die ze niet kennen. Met jonge kinderen kan je afspreken dat ze je even roepen als ze een vriendschapsverzoek krijgen van een onbekende. Maar je kan nooit alles voorkomen. Maak je je zorgen over een virtueel vriendje, stel dan voor dat die persoon eens naar jullie thuis komt. Wil je kind of die persoon dat om een of andere reden niet, wees dan alert.

"Als je kind geobsedeerd raakt door iemand kan dat ook een signaal zijn. Een moeder merkte hoe haar dochtertje heel veel gamede met één persoon. Een klasgenootje, zei ze. Toen ze haar vroeg om dat contact wat te verminderen, deed haar dochtertje daar ongewoon moeilijk over. Ze werd echt opstandig. Omdat haar buikgevoel aangaf dat er iets niet klopte, brak ze in de computer van haar dochter in. Het bleek te gaan om een man van 45 die allerlei seksueel getinte chats met haar had gehad."

Je dochter van dertien zet een erg sexy foto op haar Facebookpagina en krijgt veel duimpjes. Een klasgenootje dat je niet kent, reageert: 'He, lekker!' of 'Geile foto!'

"Als de foto te ver gaat voor je, vraag je of ze die van internet wil halen. Soms is het misschien onschuldig, maar je spreekt hen er toch best op aan dat je wil dat ze met wat meer respect met elkaar omgaan. Het is wel opvallend dat vooral meisjes, soms zijn ze nog maar twaalf, dingen durven schrijven als 'lekker sletje' of 'jij maakt homo's nog aan het twijfelen' bij zulke foto's. Dat klinkt grof, maar ze lijken het als geuzennaam te gebruiken. Ze leven ook in een erg geseksualiseerde samenleving. In veel tv-programma's zoals Supermodel gaat het erom hoe aantrekkelijk je bent. Geef aan dat je niet wil dat ze haar zo noemen en dat ze zelf ook niet moet doen.

"Het valt op dat jongens het sneller houden op commentaar als 'lekker' of 'cute'. Al is hier in Nederland onlangs ook veel ophef geweest over bangalijstjes: lijstjes met namen van meisjes die gemakkelijk tot het bed versierd kunnen worden. Een groepje jongens had die op Facebook gezet. Waarschijnlijk was dat maar een beperkt groepje jongens, maar dat was wel extreem schadelijk voor die meisjes. Daar is ook meteen ingegrepen."

Je zoon heeft het uitgemaakt met zijn vriendinnetje en schrijft lelijke dingen over haar op Facebook.

"Spreek hem daarover aan. Schadelijker zijn intieme foto's die ze na een breuk van elkaar op Facebook beginnen zetten om wraak te nemen. Je kan nooit helemaal voorkomen dat je kind seksuele handelingen uitvoert tijdens het chatten met een vriendje of vriendinnetje, of uitdagende foto's stuurt, maar je kan hen wel wapenen. Licht hen in over de risico's. Geef aan dat ze best geen sexy foto's sturen en zich zeker niet verplicht moeten voelen om dat te doen. En maak duidelijk dat ze altijd bij je terechtkunnen, ook al schamen ze zich om iets.

"Soms gaat het om onschuldige grapjes die erg uit de hand kunnen lopen. In de school van mijn zoontje is een twaalfjarig jongetje maandenlang gepest omdat hij voor de lol een foto van zijn piemeltje naar een vriendje had gestuurd. Die stuurde het de hele school rond. Daarna werd dat jongetje voortdurend gepest omdat hij 'zo'n klein piemeltje' had."

Je dochter neemt haar gsm 's avonds mee naar bed. 's Morgens zie je dat ze 's nachts nog berichtjes op Facebook heeft gezet.

"Sommige kinderen hebben het na een halfuur gehad met internet, anderen hebben de neiging verslaafd te raken. Spreek met hen duidelijke grenzen af voor het gebruik van social media. Geen gsm mee naar bed bijvoorbeeld."

Je zoon wordt stapelverliefd op een virtueel vriendinnetje dat hij nog nooit heeft gezien.

"Dat komt behoorlijk vaak voor. Het is ook wel logisch. Wie in werkelijkheid wat verlegen is, heeft daar op internet minder last van. Via social media kan je ook snel gelijkgestemden ontmoeten. Verbied het nooit, het is net zo legitiem als een vakantieliefde. Maar stel voor dat je erbij bent als ze elkaar voor het eerst willen ontmoeten. Zorg er in ieder gevalvoor dat je kind weet dat hij of zij niet met een vreemde moet afspreken zonder dat daar een derde van op de hoogte is. Dat ze beseffen dat ze best een vriendje inlichten over die date, mochten ze het jou als ouder niet willen vertellen."

Soci@l kids. Je kind op social media van Marlies Segers, Lannoo, 16,95 euro.