Feestje in mineur voor Phelps

Je kon het zien in zijn ogen. Michael Phelps kwam het Acquatics Center gisteren iets voor 9 uur Belgische tijd binnengewandeld met een lichte twijfel in de blik. Niet die vastberaden, soms zelfs nonchalante uitdrukking. Koptelefoon op zijn grote oren, en de lange jas om de lenden. Hij maakte zich klaar, zoals altijd: de vingers strekken en de armen rekken. Die vleugelslagen, als was het een albatros. En eigenlijk begon hij nog goed aan de race. Klaar om als eerste zwemmer ooit eenzelfde discipline drie Spelen lang te beheersen. Het is niet gelukt op de 400 wisselslag, maar nu toch wel? Op kop aan het eerste keerpunt, lichte voorsprong op de Japanner Matsuda en de Zuid-Afrikaan Le Clos.

Hij leek op weg naar zijn eerste goud op Britse bodem. Ook na het tweede, zelfs het derde keerpunt. Phelps op kop. En dan was hij daar: Chad Le Clos. De groene badmuts naderde op de zwarte. Het publiek went crazy. De weinige Zuid-Afrikanen dan toch. En hij voelde hem komen, Phelps, ongetwijfeld. Hij verkrampte, zakte in en moest het uiteindelijk afleggen, in de laatste paar meter. Dat tikkeltje meer power bij Le Clos. Tot ontsteltenis van de Amerikanen. Hoe moet hij zich gevoeld hebben, Phelps? Eenzaam en ontgoocheld. Een klein mannetje in de dikke buik van een walvis, want zo ziet het gewelf van het Acquatics Center er uit.

Het is het mooie van sport: je ziet alle emoties. Het brede scala, in één beeld. Phelps: ontgoocheld. En dan die onwaarschijnlijke eruptie van Le Clos. Die sloeg als een wildeman in het water. Heerlijk. Hij was een outsider voor het goud. Dat hij net won van zijn idool, van Phelps, bracht hem van zijn melk. Innemend was hij, voor de camera's van de BBC. Le Clos antwoordde eerlijk en overdonderd: "Can''t believe it." Maar eigenlijk keek hij omhoog. Vader Le Clos had de tranen in de ogen. Krabbend in de baard, zwaaiend met de vlag. Ook hij, zoon Chad, hield het niet droog.

Toch goud

Het momentum is dus niet langer aan de kant van de Amerikaan. Wat een verschil met Peking. Op datzelfde nummer, de 200 vlinder, liep zijn zwembril halverwege nog vol. Na 150 meter kon hij de muur niet meer zien, laat staan de finish. Hij telde dan maar zijn slagen, keek naar de bodem en zocht de T aan het einde van de baan. Phelps zwom toch naar zijn zoveelste goud. Easily. De reactie achteraf: "Ik baal wel een beetje, want ik weet zeker dat ik nog harder had gekund." Op het conditioneel zéér zware nummer zwom hij dus als een halve blinde naar de overwinning.

Conditie, daar draait het om. Phelps geeft wel het volle pond, maar beschikt niet langer over die fysieke suprematie. Hij sprak op de persconferentie vorige week over ijsjes. Alles leek in orde. Dat was en is het dus niet. Dat bewees Ryan Lochte al. Die zwom Phelps op de 400 wissel hélemaal in de vernieling. Het was coach Bob Bowman die achteraf zei waar het op sloeg, tegen een Amerikaanse journalist: "Hij heeft een conditioneel probleem dat in de afgelopen vier jaar is ontstaan."

Komt het op de fysieke paraatheid aan, dan heeft Phelps het moeilijk. Komt het aan op puur talent, dan drijft hij boven. Dat zag je in de 4x100m vrij. Phelps zwom als een vis, maakte zoals vaak het verschil onder water en toonde waarom hij, en niemand anders, de grootste zwemmer aller tijden is.

Een titel die hij ook definitief heeft verdiend, korte tijd na het verlies tegen Le Clos. Op de 4x200 vrije slag zwommen de VS onbedreigd naar de eerste plek. Goud voor de States. Eindelijk goud voor Phelps. Hij kreeg als slotzwemmer een ererondje, want de voorsprong was al gigantisch. Een ererondje en een staande ovatie. Met 19 medailles is hij nu de grootste olympiër of all time. Niemand won ooit meer, dus ook Larissa Latynina niet, die nu tweede staat, met 18 exemplaren. Dus toch een record voor Phelps. Achteraf leek de blijdschap om het goud met de estafette groter dan het verlies op de vlinderslag. "Can't be too upset." Maar toch. Het zal pijn gedaan hebben.

Een ontgoochelde Phelps kijkt naar de onwaarschijnlijke eruptie van de Zuid-Afrikaan Le Clos, die het goud voor zijn neus wegsnoepte.