METALLICA pookt het vuurtje op

Onee, daar gaan we weer. Zijn we er toch weer ingetrapt, ondanks een eerdere aanvaring en de dus goed bestudeerde gebruiksaanwijzing. Lars Ulrich is een beetje boos. Geïrriteerd en lichtelijk ontzet. En dat laat Lars Ulrich, oprichter en drummer van Metallica, dan even fijntjes weten.

De fout die de interviewer in de optiek van Ulrich maakt, is geen affront, geen persoonlijke belediging of een tentoongespreid gebrek aan kennis. Het ligt subtieler en kennelijk gevoelig. Wat we dus beter niet hadden kunnen doen: Metallica verklaren. Zoeken naar betekenis of naar strategieën van de band die nu, met eindelijk die nieuwe plaat, opnieuw de wereld wil veroveren. Daar kan Ulrich niet tegen. Metallica rolt zoals Metallica rolt. Daar moet je het mee doen. En dat had hij bij een eerdere ontmoeting drie jaar geleden al eens uitgelegd. Tevergeefs.

"Denk je nu echt dat wij als band in een soort kantoor bijeenkomen om daar eens te gaan bedenken hoe onze nieuwe plaat moet gaan klinken om een zo groot mogelijk publiek te bereiken?" Nee dus. Sorry Lars.

De vraag over de openingstrack 'Hardwired', van de vandaag te verschijnen Metallica-plaat Hardwired... to Self-Destruct, valt daarna ook al niet lekker. Of dat raggende punk- en thrashmetalnummer misschien bedoeld is om de wereld eens ouderwets mee in het gezicht te meppen, wilden we weten. Of de tekst "we're so fucked" in dat brute metalliedje wellicht iets te maken had met de deplorabele staat van diezelfde wereld? Een 'visie', van Metallica?

Man, hou op. "We hebben deze plaat nu, met jou erbij, aan honderd mensen laten horen. En nu vertellen dus honderd mensen ons wat wij met onze muziek bedoelen. Dat is best weleens raar. Want iedereen hoort er uiteraard iets anders in. Maar ik vind iedere reactie op onze muziek een waardige reactie, echt waar. Wat je er ook van vindt: prima. Je kunt muziek namelijk niet verkeerd interpreteren, is mijn idee. Als jij zegt: Lars, ik luisterde naar het vierde nummer van jullie nieuwe plaat en toen wilde ik op mijn hoofd gaan staan en mijn linkervinger in mijn rechteroor steken, dan zeg ik: cool, dat is precies wat we met het vierde nummer van onze nieuwe plaat wilden bereiken. Dus als jij denkt dat de tekst "we're so fucked" een commentaar is op de toekomst van de wereld, dan heb je gewoon gelijk."

Een beest van een plaat

Wat is het toch fijn om met Ulrich te praten. De man lult zich als aanjager en brein van Metallica al decennia een slag in de rondte en zes keer de wereld over, maar nooit zul je hem betrappen op een slap promopraatje of een standaard interviewriedel. Als je met Ulrich praat, dan práát je ook met Ulrich - het is de enige voorwaarde. En dan mogen er ook vonken over en weer schieten, graag zelfs. Hoe stekeliger het gesprek, hoe hartelijker de mep op de schouder na afloop.

Metallica houdt huis in New York, ruim een maand voor de release van het tiende Metallica-album Hardwired... to Self-Destruct. Een beest van een plaat en dan nog een dubbelalbum ook: luidsprekerverpulverend. En als gast van Metallica mag je die geluidsorkaan eerst eens gezellig ondergaan in de kelders van de Electric Lady Studios in Greenwich Village, NYC. Uiteraard in bijzijn van de band.

Want Metallica mag dan een van de grootste bands van de wereld zijn, een rockinstituut en een metal-imperium met miljoenen fans van Rusland tot China, de mannen zijn nog altijd benaderbaar. Ze praten graag met de muziekpers die vanuit de hele wereld wordt binnengevlogen, én met fans. Zijn aanwezig bij ongedwongen luistersessies in een studio. En ze organiseren nog even een intiem concertje in de kleine popzaal Webster Hall aan de 4th Avenue in New York, waarvoor we uiteraard ook van harte zijn uitgenodigd. Ben je eenmaal doorgedrongen tot de Metallica-binnencirkel, dan floep je er niet zomaar meer uit, hoe hard je ook wordt meegesleurd in de rossende knokcirkel voor het podium in die Webster Hall.

Melancholie

Er valt natuurlijk ook wat te vieren, én te bespreken. Metallica stond al acht jaar droog: na het matig ontvangen Death Magnetic (2008) had de band geen album meer uitgebracht. De 'aanstaande nieuwe plaat van Metallica' werd een dingetje in de rockwereld, net zoiets als 'de nieuwe Stones'. Zou die nieuwe plaat ooit nog komen? Dat vroegen we Lars Ulrich dan ook bij die eerdere ontmoeting in Toronto in 2013, na de première van de concertfilm Through the Never (vanavond te zien op Arte). En toen leek Ulrich te aarzelen. Hij vertelde dat hij bezig was met cinema en dat hij zich in die nieuwe hobby wilde uitleven.

En nu, een dag na de luistersessie in Electric Lady en het concert in Webster Hall, kunnen we hem in datzelfde studiocomplex vragen of hij ooit écht heeft getwijfeld aan het voortbestaan van Metallica als actieve, liedjes schrijvende band. En dan maak je kennis met een nieuwe Ulrich. Een bedachtzame, melancholische Ulrich, die ineens wat existentiële overpeinzingen wil delen.

"Twee dagen geleden is een goede vriend van me overleden. Hij was 52. Tweeënvijftig! Dat ben ik ook! Ik raak steeds meer doordrongen van het idee dat ik aan het aftellen ben, dat de tijd me door de vingers glipt. De dood waart rond in onze omgeving, het is echt verschrikkelijk. Ik had nooit gedacht daar op deze leeftijd al mee bezig te moeten zijn. En het valt me niet mee. Ik denk nu: hm, 52, ik ben over de helft en ik heb al gepiekt. Wat zit er nog in het vat? Wordt het nu alleen maar minder?"

Gedachten die Ulrich en zanger-gitarist en mede-Metallica-oprichter James Hetfield dit jaar het laatste zetje naar de studio gaven. Het moest maar eens gebeuren. Het vuurtje Metallica moest worden opgepookt, voordat het voorgoed zou doven. Ulrich: "Want er zit nog heel veel leven in Metallica. Zo lang er geen act of God tussenkomt om ons feestje te verpesten, gaan wij door. We'll be fine."

Van een writer's block was dan ook geen sprake, zegt Ulrich. Wie Metallica van ideeënarmoede beschuldigt, bezondigt zich aan smaad en laster en begrijpt geen bal van de band. "Het is bij ons eerder omgekeerd. James en ik hebben zó veel ideeën, dat we daardoor weleens bevriezen: op een gegeven moment zien we er als een berg tegenop, zien we een grote onontwarbare knoop van aanzetjes, halve melodieën en beginnetjes van lekkere riffs.

"In de zomer van 2014 kreeg ik een iPod van de jongen die onze muzikale ideeën bijhoudt en archiveert. Dat ding stond dus vol met alle ingevingen die James en ik de afgelopen jaren hadden gehad en opgenomen, eigenlijk vanaf de release van Death Magnetic. Een track of zestienhonderd. Ik maak geen grapje. Riffs, drumtracks, alles. En die iPod was eigenlijk het begin van onze nieuwe plaat. Tijdens lange autoritten met mijn vrouw (het Amerikaanse fotomodel Jessica Miller, red.) zaten we te luisteren, soms zes uur na elkaar. En ik maakte aantekeningen, zo van: idee nummer 612 klinkt wel aardig."

Met die ruw gefilterde ideeënlijst doken Ulrich en Hetfield de thuisstudio in, voor een serie jamsessies. En zo schreef Metallica nieuw werk zoals het duo Ulrich-Hetfield dat eigenlijk al vanaf de geboorte van de band in 1981 doet. Zo werkt het altijd nog het beste, zegt Ulrich, zeker gezien de huidige levensfase van de bandleden. "Ik had wel kunnen zeggen: jongens, we moeten nu die nieuwe plaat gaan maken dus we gaan ons met z'n vieren een jaar opsluiten in een studio en we komen niet naar buiten vóór we een nieuw album hebben, maar dan was er echt niemand met me meegegaan. We hebben allemaal een familie, kinderen, andere prioriteiten dan vroeger. Het is nu eenmaal zo. Het is voor ons nu beter om met één been thuis te zijn en met het andere in de band te zitten. Zo blijven we gezond. We kennen onze fysieke beperkingen, en die kennis komt met de leeftijd."

Op de plaat Hardwired... to Self-Destruct is van eventuele fysieke ongemakken of beperkingen die komen met de jaren, niets te merken. Integendeel: Metallica klinkt harder dan ooit, in de furieuze opener 'Hardwired' maar ook in een van de hoogtepunten van de plaat, 'Halo on Fire', waarin James Hetfield zingt met een ongewoon zuivere stem.

Ulrich: "We zijn nog altijd op zoek naar nieuwe geluiden, naar een ander Metallica. Maar zoals ik eerder al zei: we hebben geen strategie. Wij maken liedjes zoals we die nú voelen, die nu uit ons stromen als we bij elkaar gaan zitten en gaan rammen. Maar wat wel heel belangrijk was bij deze plaat: de productie. Wij werken al een paar jaar met Greg Fidelman (een gelauwerde producer die heeft gewerkt met extreme metalbands als Slayer en Slipknot, red.), en die heeft onze code gekraakt. Hij weet precies hoe wij zo heftig mogelijk en zo veel mogelijk als Metallica kunnen klinken, en dat levert nu dus een plaat op met een, ja, nogal zware sonische lading."

Blijven doorgaan

En Metallica heeft zich pertinent níét afgevraagd of dat nu wel de juiste keuze zou zijn. Op de titelloze doorbraakplaat uit 1991, die door het leven gaat als The Black Album, wist Metallica buiten de oevers van de metal te treden, en met tijdloze rockklassiekers als 'Nothing Else Matters', 'Enter Sandman' en 'Sad But True' een compleet nieuw publiek aan te boren. "Is dus nooit de bedoeling geweest", zegt Ulrich nu. Dat Metallica zich met Hardwired... to Self-Destruct juist weer lijkt terug te trekken in de niche van de pure heavy metal, tsja, jammer dan. "Daar denken wij dus niet over na. Doelgroepen en publiek, verkoopcijfers en wat dan ook: het is voor mij één grote grijze massa geworden, het boeit me totaal niet meer. Wij denken niet: hoe krijgen we onze muziek bij de mensen die mógelijk in onze muziek geïnteresseerd zouden kunnen zijn. Daar is het muzikale tijdperk ook helemaal niet naar. Verkoopcijfers spelen geen rol meer. Een plaat is een vehikel om mee te kunnen touren, live te spelen."

Dat zal Metallica binnenkort dus gaan doen, en je hoeft geen metalziener te zijn om te voorspellen dat Metallica met deze plaat een miljoenenschare aan verse, jonge metalheads aan zich gaat binden. Metalkids die voor het eerst naar Metallica kunnen, en die voor het eerst bewust de release van een nieuwe Metallica-plaat kunnen vieren. Is dat, gezien de eerder ter sprake gebrachte leeftijdsprobleempjes, geen angstaanjagend vooruitzicht? Kan Metallica zichzelf voor de zoveelste keer de wereld over jagen, voor weer een nieuwe generatie rockfans die alles uit de band wil trekken?

Van zo'n vraag snapt Ulrich dan weer helemaal niets. "Angstaanjagend? Bang? Metallica bang? Zo zitten wij toch niet in elkaar joh, dat weet je toch wel. Wij zijn Metallica, en wij denken heel simpel. Als de tijd rijp is, knallen we er een paar vette nieuwe liedjes uit en dan gaan we gewoon spelen, voor wie dan ook. We denken niet aan angst, of eng, maar we zien mogelijkheden. Spelen we ineens weer voor kids van 16 jaar? Geweldig, graag: join the party. Als ik kijk naar de reacties op onze Instagram-account, de afgelopen jaren, dan zie ik berichten in het Perzisch en in het Chinees, van jonge gasten die ons dus nog nooit live hebben zien spelen. Als dat al een probleem is, dan is het in ieder geval een luxeprobleem. Wij tellen onze zegeningen en we gaan gewoon door. Tot God ingrijpt."

De plaat Hardwired... to Self-Destruct verschijnt vandaag bij Blackened Recordings/Universal.