Het fenomeen Heleen van Royen

Heleen van Royen (°1965) debuteerde in 2000 met De gelukkige huisvrouw, waarvan maar liefst een half miljoen exemplaren werden verkocht. De verfilming in 2010 trok meer dan een half miljoen bioscoopbezoekers. De kracht van het boek? Uitgever Oscar van Gelderen van Lebowski Publishers: "Ik kreeg in 1999 via via twintig pagina's in handen van De gelukkige huisvrouw. Die pagina's bevatten voornamelijk gescheld van de hoofdpersoon op haar vader, die zelfmoord had gepleegd. Opmerkelijk, op zijn zachtst gezegd."

Het boek was dan ook heel sterk autobiografisch gekleurd, maar wie gitzwarte literatuur verwachtte, kwam bedrogen uit. "De mix van taboes - ze schoffelde bijvoorbeeld de geboorte van je kind als mooiste dag van je leven geheel onderuit - en humor vond ik onweerstaanbaar. Van Royen is een meester in het op humoristische wijze verpakken van harde, maatschappelijke thema's." Daar zijn karrenvrachten lezers het mee eens. Niet alleen in Nederland, want de roman werd vertaald in elf talen, waaronder het Engels en Duits. Toch is ze niet echt geliefd bij alle recensenten. Hoewel, NRC schreef dat wie De hartsvriendin zonder vooringenomen snobisme leest, zal zien dat daar veel te halen valt.

Van Royens tweede boek, Godin van de jacht, veroverde meteen na verschijning de bestsellerlijsten en was de best verkochte Nederlandse roman van 2003. In 2008 kwam haar roman De mannentester meteen binnen op nummer één van de bestsellerlijsten. De hartsvriendin is haar vijfde. De oplage van de eerste druk? Maar liefst 85.000 exemplaren.

Buzz rondom haar eigen persoon creëert de in Portugal wonende schrijfster voortdurend. Via twitter (met een occasionele nipple slip-foto) en Facebook en via de pers. In 2004 zorgde ze er eigenhandig via een column voor dat de Amsterdamse schepen Rob Oudkerk moest opstappen wegens prostitueebezoek. In 2006 liet mevrouw zich dan weer samen met haar toenmalige man naakt fotograferen voor blootblad Playboy. Kortom, het etiket literaire provocateur is op zijn plaats.

"Heleen houdt van stunts en wij ook. Grunberg ook. In de muziek- en filmindustrie houdt men van stunts. Iedereen houdt van stunts, van innovatieve acties, van creatieve marketing. Alleen in het boekenvak heerst nog de opvatting dat zoiets niet deftig is. Dat een boek vanzelf zijn weg naar de lezer moet vinden. Deze opvattingen dienen bijgezet te worden in het Rijksmuseum van Oudheid. Heleen is een auteur die communiceert met haar lezers, via twitter, via Facebook, en die graag haar lezers ontmoet. Dan moet je als uitgever een omgeving creëren waarin dat mogelijk is", duidt Van Gelderen.

Die omgeving werd een eigen winkel, een pop-upstore met events (van voorleessessies tot discussies over draagmoederschap). Een week lang werd het aanschuiven in de Amsterdamse Warmoesstraat, bij boekverkoper Monique Burger, die zelf ondertussen naam maakt in Nederland als lid van het boekenpanel van het drukbekeken De wereld draait door. Op de opening tekenden zeven cameraploegen en zestien fotografen present. Van Royen signeerde er een week lang elke dag. Voor wie dat wou zelfs op de boezem. En ja, ook dat levert weer pers op. Van Royen neemt haar lezers en het contact met hen serieus. Dat is duidelijk.

Pornosites

Zelfs een relletje met Apple was goed om de marketingmolen te laten draaien. Omdat in het boek een verwijzing stond naar twee pornosites mocht het boek aanvankelijk niet op iTunes. Een akkoord werd echter snel bereikt. Maar, ook dat haalde uitgebreid de pers.

O ja, en het boek zelf? Van Royen vertelt in De hartsvriendin over de oersaaie obese huisvrouw Yvonne de Graaf. Yvonnes hartsvriendin is Mona. Als Yvonne haar 40ste verjaardag viert, tekent Mona echter niet present. Mona heeft immers een nieuwe beste vriendin. Voor wie ze bovendien als (betaalde) draagmoeder optreedt. En dan zit het spel op de wagen.

Deze 36-jarige lezer van het mannelijke geslacht - op het eerste gezicht niet echt de doelgroep - werd vervolgens getrakteerd op enkele hilarische scènes, waaronder eentje met Yvonne, een vibrator en een blauwe kont in de hoofdrol. En een opmerking als "lekker, met de l van dikke lul" is zo fout dat ze weer grappig wordt.

Van Royen gaat meermaals over de rooie en toch blijf je verder lezen. Om dan het boek met to be continued af te sluiten. Een categorie apart in boekenland. Benieuwd welke stunts ze bedenkt bij het vervolgboek.

Heleen van Royen, De hartsvriendin, Lebowski, 283 p.,19,95 euro.