'Beste politici, haal het geld waar het zit'

Een brutale aanslag op het vermogen volgens de Conser-vatieven, een doekje voor het bloeden voor Labour: dat vinden de Britse partijen van vicepremier Nick Cleggs voorstel om de superrijken eenmalig bijkomend te belasten. Clegg heeft het over een "beperkte bijdrage aan de nationale inspanningen" om de Britse financiën aan te zuiveren nu de recessie het land in "een economische oorlog" heeft gestort.

Cleggs proefballon en de controverse eromheen doen onwillekeurig denken aan de discussie in Frankrijk. Ook daar is de schatkist een bodemloos gat geworden, dat dringend gedicht moet worden. Tijdens zijn campagne kondigde de socialist François Hollande daarom een supertaks aan, een fiscaal tarief van 75 procent voor iedereen die meer dan een miljoen euro verdient.

De kritiek klonk luid. Aangezien maar een fractie van de Fransen zoveel geld binnenhaalt, zal de maatregel de staat niet meer dan een habbekrats opleveren, zei de UMP van toenmalig president Sarkozy.

Eieren voor geld

In de Londense wijken Chelsea en Kensington, maar net zo goed aan de Brusselse Square du Bois (alias Square des Milliardaires), warmden ze zich al op voor de komst van massa's fiscale vluchtelingen, zo heette het. Zou een duizendtal Fransen inderdaad overwogen hebben om naar ons land te komen, dan blijkt vier maanden na François Hollandes verkiezing geen sprake van een exodus. Frankrijks echte rijken hadden eerder al eieren voor hun geld gekozen.

De PS'er moet trouwens in zijn vuistje gelachen hebben nu uitgerekend de nummer twee van de Britse regering een crisisbelasting voor de hoogste vermogens voor ogen heeft. Op de G20-top in Mexico, op 20 juni, deelde David Cameron nog een onverholen sneer uit aan de Franse president. "Wij zullen jullie welgestelden met open armen ontvangen", zei hij.

Kiezers

Ondertussen houdt de crisis aan, zitten veel regeringen in geldnood en vragen steeds meer kiezers, incluis de Nederlanders die straks voor SP-kopman Emile Roemer zullen stemmen, politici de centen te halen waar ze zitten. Zopas hield ook de klassiek-liberale Duitse krant Der Tagesspiegel nog een opgemerkt pleidooi om grootverdieners kassawaarts te dwingen, een idee dat tot nu toe alleen SPD-leider Sigmar Gabriel had geopperd, samen met de vakbonden.

"Het zijn niet de Duitsers, de Nederlanders en Finnen die de Grieken, Spanjaarden en Ieren redden", schreef de krant, "maar wel de Europese middenklasse die het patrimonium van de rijksten redt. Intussen dragen die laatsten niets bij aan de financiering van de landelijke begrotingen."

Specialisten wijzen op de fors verbrede kloof tussen rijk en arm en beschouwen haar als eerste oorzaak van de huidige crisis. Het Britse Bureau voor Statistiek (ONS) berekende dat voor de periode 2008-2010 10 procent van de rijkste huishoudens 4,3 keer rijker waren dan de 50 procent 'armsten'. De 20 procent rijksten bleken goed voor 62 procent van alle vermogen. "Nick, doe daar wat aan", schrijft Mehdi Hassan, directeur van de Britse Huffington Post.

Verborgen centen

Het hek is niet alleen in Europa van de dam. In de VS stelde multimiljardair Warren Buffett zich al herhaaldelijk kandidaat om dieper in de buidel te tasten. In juni riepen ook de Verenigde Naties op tot een wereldwijde belasting voor de rijksten. In juli concludeerde James Henry, een ex-hoofdeconoom van consultant McKinsey die naar het Tax Justice Network deserteerde, dat een transnationale elite intussen 17.000 miljard euro verstopt heeft in belastingparadijzen. Dat is ongeveer zoveel als de economieën van Japan en de VS samen. "De inkomsten die overheden mislopen zijn gigantisch," zei Henry.

Hebben staten de slagkracht wel om dat geld terug te halen? Herman De Cnijf, directeur van de Fiscale Hogeschool in Brussel (HUB-EHSAL), betwijfelt het. "Dat geld heeft zijn thuisland verlaten en komt niet terug. Veelal is het ook uit de illegale economie afkomstig."