Callgirls uit de jeugdinstelling

De affaire is in Zweden bekend als Bordellhärvan en werd onthuld door de krant Dagens Nyheter. Die bracht toen minister van Justitie Lennart Geijer in opspraak als een van de hooggeplaatste klanten van bordeelhoudster Doris Hopp. Hij was duidelijk niet de enige politicus, advocaat of magistraat, want in de film reageert het op Madam Hopp gebaseerde personage van Dagmar Glans met een mengeling van verbazing en ironie op haar arrestatie: "Betekent dit nu dat ik beschuldigd én verdedigd én veroordeeld zal worden door mijn eigen klanten?"

Op verzoek van de familie Palme werd een korte scène uit de film gehaald, maar die is wel bewaard gebleven in de versie die nu in de Belgische bioscopen draait. De scène toont Zweedse politici die betalen voor seks met minderjarigen in een hotel. Een van die personages zou volgens de familie te veel op Olof Palme lijken. Toen Marcimain zijn film begin dit jaar kwam presenteren op het Film Festival Rotterdam, was er van die censuuringreep nog geen sprake. Het was toen wel al duidelijk dat de familie Palme niet opgezet was met de film en dus lag de vraag voor de hand: wat is feit en wat is fictie in Call Girl?

Mikael Marcimain: "Mijn uitgangspunt is geweest: Call Girl is een speelfilm, geen documentaire. En ik geloof niet dat speelfilms de waarheid kunnen vertellen. Hoogstens een versie van de waarheid. Of een heel persoonlijke visie op een bepaalde zaak. Wat ik in Call Girl vooral heb willen vatten, is een bepaald gevoel. In het scenario staan twee meisjes centraal. En als je de film gezien hebt, weet je dat hij voor 90 procent over die meisjes gaat. Ja, er is sprake van een onderzoek. Ja, het gaat ook over politici. Maar de invalshoek is het perspectief van die twee meisjes. Het is hun verhaal."

In Zweden is de discussie begonnen over de vraag of de premier in de film naar de echte premier verwijst.

"Natuurlijk is het de echte premier niet! Het is een acteur die in deze film die rol speelt, bekeken vanuit het perspectief van die twee meisjes. Het is een symbolisch personage en dat geldt ook voor de meeste andere mannen in de film. Dat politici naar de hoeren gaan, is eigenlijk niet eens zo interessant. De film gaat vooral over die twee meisjes, over de tijdgeest, over bepaalde maatschappelijke instituties zoals die voor jeugdzorg en ook over machthebbers die elkaar de hand boven het hoofd houden."

Maar de film werd wel degelijk geïnspireerd door een echt gebeurd schandaal?

"Het kader van de film is inderdaad helemaal correct. Een politiecommissaris beschikte effectief over een lijst met namen, niet alleen van politici, maar ook van figuren uit de high society, die frequent een beroep deden op de diensten van die bepaalde madam. Prostitutie was op zich niet het probleem, want dat was niet illegaal. Maar pooierschap was dat wel. Een ander belangrijk aspect was ook dat de Koude Oorlog toen nog niet afgelopen was. En de staatsveiligheid maakte zich zorgen omdat dezelfde prostituees ook klanten hadden van de andere kant van het IJzeren Gordijn. Bepaalde politici hebben toen gelogen en hebben geprobeerd de zaak in de doofpot te stoppen. Ook de opeenvolgende eerste ministers hebben gelogen."

De film laat ook zien dat er toen gewerkt werd aan de hervorming van bepaalde sekswetten, meer bepaald in verband met leeftijdscategorieën. In deze context wordt dat wetgevend werk onvermijdelijk verdacht.

"Die ambiguïteit was bewust. De film wil meer vragen stellen dan antwoorden geven. Het blijft interessant om te tonen hoe sommige zaken een gelijktijdigheid vertonen. Het is geen veroordeling van een bepaald seksueel liberalisme, dat toen hoogtij vierde in Zweden. Het is hoogstens een manier om aan te tonen dat er soms ook een keerzijde aan is. En ik heb evenmin willen suggereren dat het om een samenzwering of een cover-up ging, maar dat zo'n juridische discussie toen deel uitmaakte van een bepaalde tijdgeest. Het wetsvoorstel werd ingediend door een progressieve minister van Justitie, maar werd niet goedgekeurd."

Sommigen zullen de film zien als een frontale aanval op de sociaaldemocratie.

"Ik kan dat enigszins begrijpen, maar het is niet omdat er bijvoorbeeld een goedbedoeld systeem van jeugdzorg bestond dat de film niet zou mogen tonen dat het soms niet werkte. De sociaal assistente die zich in de instelling over de jonge Iris ontfermt, is misschien naïef en te zacht, maar zij is ook een product van haar tijd. Ze wil alleen maar goed doen, maar in het geval van Iris leidt dat tot iets wat uiteindelijk niet goed is. Die ambiguïteit zit dus ook in de film.

"Wie Call Girl daarom een rechtse film wil noemen, heeft niet gezien hoe de hypocrisie van de rechterzijde er ook van langs krijgt. Misschien ben ik zelf ook naïef geweest door geen rekening te houden met bepaalde media die alleen maar in schokkende titels geïnteresseerd zijn. Het waren journalisten die de zoon van Olof Palme hebben opgebeld met de vraag of hij wist dat er een film over zijn vader was gemaakt! Maar dit is geen film over Palme, dit is een film over die twee meisjes."

Een klassieke paranoiathriller

Thriller

Regie: Mikael Marcimain

Met: Pernilla August, Simon J. Berger, Sofia Karemyr, Ruth Vega Fernandez, David Dencik

Duur: 140 minuten

Mikael Marcimain omschrijft Call Girl als "een klassieke politieke paranoiathriller". En hij benadrukt ook dat het niet om een documentaire gaat, maar om een speelfilm. Aan de basis ligt nochtans een waargebeurd prostitutieschandaal. Dat hoge ambtenaren en toppolitici betaalden voor seksuele diensten was op zichzelf niet strafbaar, maar het werd wel als een veiligheidsrisico beschouwd omdat de prostituees ook gefrequenteerd werden door personeel van buitenlandse ambassades. Het verhaal speelt ook nog eens in een electorale periode, waarbij een van de personages, die inzage krijgt in het politiedossier, droogweg opmerkt: "Als dit openbaar wordt gemaakt, zijn er geen verkiezingen meer nodig."

Gevoeliger is dat het netwerk van madam Dagmar Glans (rol van Pernilla August) ook gebruikmaakt van minderjarige meisjes, meer bepaald meisjes die in instellingen voor jeugdzorg verbleven, maar waar zij iets te makkelijk in en uit konden lopen. In feite spitst de film zich toe op de perikelen van twee minderjarige meisjes, die in dat prostitutienetwerk verzeild raken. Op die manier wordt Call Girl een ontnuchterende karakterstudie van twee naïeve tieners. Dat dit coming-of-ageverhaal zich afspeelt tegen de achtergrond van een politieke cover-up komt het thrilleraspect alleen maar ten goede.