Onder de stolp

tolpen vullen met speelgoedauto's: het kan, het staat zelfs hip. Geen Dinky Toys maar de Matchboxen zoals u en ik er hadden. Of flashy speelgoedrobots. Misschien een origamikraanvogel. En waarom niet: een stel gloeilampen. Glazen stolpen duiken steeds vaker op in het hedendaagse woonbeeld met designblogs of Pinterestpagina's als katalysator voor deze trend van 'decotrouvailles'. Terwijl vorige generaties nog met blauw fluweel omhangen Mariabeelden of andere heiligenbeelden uitpakten, hebben de erfgenamen nu enkel oog voor de glazen omhulsels.

Dat er intussen heel wat stolpen op de markt komen, blijkt onder meer uit de onlineveilingsites. Ook bij Komosie, de koepel van kringloopwinkels, merken ze dat de weinige stolpen die nog bij hen binnenkomen vrijwel meteen verkocht worden. "Bijna altijd zonder de beelden", laten ze bij Komosie weten. "De instroom van nieuwe stolpen is beperkt, of wordt blijkbaar afgeroomd nog voor ze bij ons terechtkomen."

Vraag verdubbeld

En wat te denken van de cijfers van producenten als het Belgische Serax, dat al bijna tien jaar glazen stolpen in zijn gamma heeft? "Serax produceert stolpen in verschillende maten en de laatste twee jaar is de vraag ernaar verdubbeld", zegt Joeri Bogaerts van Serax. "We merken vooral dat winkels en etalagisten de stolpen gebruiken om producten of collecties extra in de kijker te plaatsen in hun showroom of etalage. Ook consumenten hebben de stolp herontdekt. Niet voor heiligenbeelden maar voor dingen waar ze zelf waarde aan hechten. Het is niet ongebruikelijk dat er foto's of zelfs een paar designerschoenen in worden geplaatst."

De stolp legt een accent en tegelijk zorgt de breekbare huls voor een onbereikbaarheid. Pablo Hannon, samen met Manon Wethly drijvende kracht achter het multidisciplinaire creatieve bureau Hectica, schrijft er een sacrale kracht aan toe. Met Hectica hertekende hij onder meer het concept van de hippe Hasseltse winkel Paplou en in de zoektocht naar de ideale juwelendisplay kwam hij bij de stolp uit. "De stolp plaatst de juwelen in een ander daglicht. Het trekt de aandacht en tegelijk beschermt het tegen de lange vingertjes van schijnheilige dames", lacht hij. In het niet van nostalgie verstoken winkelconcept van Paplou is de stolp dan ook meer dan een winkelattribuut. "Toen ik samen met shopeigenaar Karolien Bollen op zoek ging naar stolpen, merkte ik hoe duur die zijn op de markt. Maar gezien de vaak ambachtelijke producties mag dat ook, vind ik."

NIEUWE HUISELIJKHEID

De vraag naar glazen stolpen is dus aanzienlijk toegenomen, al zal het niveau van de grootouders wellicht nooit geëvenaard worden. Toch opvallend hoeveel sacrale stolpen de gelovige oorlogsgeneratie in huis had, terwijl hun babyboomers daar amper aandacht voor schijnen te hebben. Nee, dat welopgevoede kroost heeft al voldoende aan een vitrinekast, een kloek pronkmeubel waarin porselein of andere huwelijksschatten worden geëtaleerd. Maar heiligenbeelden? Ho maar. Kruisje boven de deur, ja. God ziet u.

De Vlaamse huiskamer is in twee generaties duchtig geseculariseerd en de huisraad uit zware Mechelse eik heeft - godzijdank - plaats gemaakt voor moderner meubilair. Daarin past geen stolp.

Dat is vandaag anders. De slinger van het uitgepuurde, koele woonmodel dat als ideaalbeeld werd gepropageerd in woonbladen is te ver doorgeslagen en zwenkt nu opnieuw richting 'nieuwe huiselijkheid'. Die huislijkheid verraadt een hang naar warme, natuurlijke materialen en wolligere texturen, en verklaart op haar beurt onder meer de opmars van het Scandinavische design. Vaak wordt in deze verschuiving ook de financiële crisis aangevoerd als argument, omdat we houvast zouden zoeken. Geborgenheid ook.

Tom Cole, vintagefanaat en bezieler van Woonblog.be, betwijfelt of de stolpen ooit echt zijn weggeweest. Hij houdt er een Pinterestpagina op na waarop hij alle digitale beelden bundelt waarin de stolp op esthetisch verantwoorde wijze wordt ingezet.

"Stolpen komen nu weer bovendrijven door de toegenomen belangstelling voor vintage. Ik zou hun populariteit daarom veeleer toeschrijven aan het feit dat we met zijn allen opnieuw creatief omgaan met interieurdecoratie. Geen kille witte interieurs, maar kastjes vol prullen. Liefst van al prullen die origineel zijn, of toch niet zomaar in een winkel gekocht." De stolp past volgens hem perfect in het plaatje van het etaleren van DIY-deco of vintage trouvailles.

Scandinavië boven

Tal van designlabels spelen in op de hang naar etaleren en minstens zo opmerkelijk hierbij is het overwicht aan Scandinavische merken. Het Deense Eva Solo heeft een Showcase als alternatief voor de klassieke glazen klok, met in plaats van een houten voet een aluminium variant. Terwijl Hay, ook Deens, met Stuff Box, Curiosity Box of Display Me tal van plexiglazen dozen het banale opbergen sublimeert. En wat te denken van iittala's Vitriini van de Finse ontwerpster Anu Penttinen, die de stolp herleidt tot een miniatuurvitrine?

Het Zweedse Asplund heeft met Kub van Eva Lilja Lövenhielm dan weer een kubistisch alternatief met een houten voet of uit carraramarmer. En terwijl hun Light Tray gebruik maakt van gekleurde met de mond geblazen stolpen om de gloeilamp in een nieuw daglicht te stellen, gaat Asplund zelfs een stapje verder door vitrinekasten te esthetiseren. Zoals de buffetkast met glazen bovenblad van MatsBroberg en Johan Ridderstråle.

Van eenzelfde orde is de Excavations van het Nederlandse De Intuïtiefabriek waarin het principe van klemtonen verleggen op de spits wordt gedreven. "Dat kabinet was een uniek stuk en is tijdens de designbeurs in Basel vorig jaar verkocht, maar het inspireerde ons tot het maken van varianten met dezelfde functionaliteit", zegt Eefiene Bolhuis, een van de vier ontwerpsters van De Intuïtiefabriek. "We bundelen ze onder naam Virtu en de eerste in deze serie is de schrijftafel Scrinium, nadien lanceerden we het kastje Curio en onlangs hebben we op PAD London een kaptafel gepresenteerd." Begin dit jaar creëerden ze voor het luxueuze Château de la Resle, een bed and breakfast in de Franse Bourgogne, zelfs een ontbijtbuffettafel geënt op het principe van de stolpen.

stolp én vitrine

Dat de fraaie ontwerpen van het Nederlandse designkwartet nog allemaal limited editions zijn, neemt niet weg dat hun uitgangspunten interessant zijn voor designers.Designlabels doen er alvast goed aan om deze op nostalgische leest geschoeide stroming ter harte te nemen en in te spelen op dit nieuwe model. Zoals de stolpen hun opmars hebben ingezet, zo ook de vitrinekasten maar dan niet in de vorm zoals we ze kennen.

Het ultieme bewijs daarvan vinden we bij de net aan de Eindhovense Design Academy afgestudeerde ontwerpers Thijs van Agt en Kevin Caboor. Zij opereren onder de noemer Ridder & Clown. Hun symbiose van stolp en vitrine heet Memento: het memorabele meubeltje met laden, displays en stolpen laat je toe om alles naar believen te herschikken.

als een schrijn

Dat weloverwogen etaleren van vondsten of parafernalia krijgt onder de glazen stolp of haar varianten de kracht van een schrijn. Je zou in het glas een metafoor kunnen zien voor de loep; het getoonde object wordt uitvergroot, net als de daaraan gekoppelde herinneringen of verhalen. Misschien ligt de ware verklaring voor de opmars van de stolp in de psychologie van de huidige generatie die als 'retrofiel' of nostalgisch wordt omschreven.

Als de decoratieve eenvoud van oud speelgoed houvast biedt, of een knutselwerkje van toen of van je kroost, dan biedt de stolp - en bij uitbreiding de vitrine - alvast het onmiskenbare functionele voordeel dat het stof tegenhoudt.