Vrijwilligerswerk als pluspunt op het cv

Kan de samenleving functioneren zonder vrijwilligers?

Eva Hambach: "Het zou in elk geval veel moeilijker en kouder zijn. Zonder vrijwilligers geen uitgebreid socio-cultureel aanbod, geen uitgebreid sportaanbod en geen natuurreservaten. De zieken- en rusthuizen zouden er zeker onder lijden. Daar zijn het de vrijwilligers die nog dat beetje warmte kunnen bieden omdat zij de tijd kunnen nemen om met mensen te praten. Er zijn zoveel mooie vrijwillige initiatieven die heel wat warmte genereren."

Volgens de recentste cijfers van VRIND, de Vlaamse Regionale Indicatoren, doet een vijfde van de volwassen Vlamingen vrijwilligerswerk via een organisatie.

"Dat is ruim gedefinieerd. Ik denk dat één op de zeven Vlamingen juister is. Het probleem is de definitie van vrijwilligerswerk. Is mantelzorg vrijwilligerswerk? Is familie of buren helpen vrijwilligerswerk? Men is het daar niet over eens. Het is bovendien moeilijk te meten. De leiding van de jeugdbeweging, de penningmeester of secretaris van een bestuur, de voetbaltrainer van de miniemen, mensen die actief zijn in de oudervereniging op school, geen enkele ziet zichzelf als een vrijwilliger. Er zijn erg veel mensen die zich voor iets engageren zonder te beseffen dat ze vrijwilliger zijn."

In Nederland en het Verenigd Koninkrijk is het aantal werklozen dat vrijwilligerswerk doet gestegen sinds de economische crisis, in de hoop zo opnieuw aan de slag te kunnen.

"Op die manier blijven ze actief binnen een netwerk. Of dat echt iets oplevert moet de toekomst uitwijzen. Maar de trend is wel dat de employability van vrijwilligerswerk sterk toeneemt. Jonge mensen doen vaker vrijwilligerswerk in de hoop dat het goed staat op hun cv en om competenties te ontdekken of te ontwikkelen."

Is zo'n instrumentele benadering nieuw?

"Eigenlijk niet. Vroeger was het niet bon ton om te zeggen dat je voor jezelf ook iets uit je activiteiten haalde. Maar al die lokale politici die vrijwillig actief waren in verenigingen deden dat toch ook voor de electorale binding? Er zijn altijd mensen die hun vrijwillige nevenactiviteiten gebruiken als springplank. Dat heeft meer te maken met de aard van het beestje dan met het vrijwilligen op zich. Vrijwilligerswerk evolueert nu eenmaal. Vroeger zat iemand een leven lang in dezelfde vereniging, vandaag zie je meer episodische vrijwilligers.

"Trouwens, dé vrijwilliger bestaat niet. Je hebt mensen die graag in het veld werken en daar volledig in opgaan. En je hebt mensen die actief zijn in besturen, die organisaties trekken. Beiden zijn even goed en nodig."

In de Verenigde Staten wordt van studenten verwacht dat ze een periode als vrijwilliger werken.

"Dat fenomeen maakt ook bij ons sterk opgang, al heet het hier Maatschappelijke Stage (MaS). Scholieren gaan een kleine week als vrijwilliger meehelpen in een organisatie. Een goed initiatief, vind ik, want het geeft jonge mensen de kans om te proeven van vrijwilligerswerk. Je mag niet vergeten dat vrijwilligerswerk iets is van de betere middenklassen en de hoger opgeleiden, en dat jongeren er meestal mee in contact komen als een van de ouders actief is in een vereniging. Is dat niet het geval, dan is dit een manier om nieuwe doelgroepen aan te boren. Ook al is het onder lichte dwang."

Is het niet aan de verenigingen zelf om nieuw bloed te zoeken?

"Wie mee is met zijn tijd, investeert in de jonge generatie. Jongeren zijn voor veel warm te krijgen, hun engagement is niet minder dan twintig jaar geleden. Maar ze hebben wel de ruimte nodig om zich te ontplooien. Als ze eerst een paar jaar moeten zwijgen en luisteren in een organisatie, zal het niet lukken. Nochtans hebben ze vaak schitterende ideeën. In die zin kan zo'n Maatschappelijke Stage goed zijn, omdat jongeren op die manier hun mogelijkheden kunnen ontdekken."