Direct naar artikelinhoud

Briefing voor de brief der brieven

Net afgestudeerd en klaar om uw sollicitatiebrief te schrijven? Bedenk dan dat terwijl u ludiek denkt te zijn de hr-managers uw cv misschien gewoon uitlachen. Als ze er al meer dan zes seconden aan besteden.

IJsjes voor iedereen! Of toch voor alle medewerkers op de personeelsafdeling. Alvast van dat ene bedrijf dat tijdens de enige zonnige periode dit jaar naar een communicatieverantwoordelijke zocht. 'Houd het hoofd koel om de juiste keuze te maken', las het kaartje aan de frigobox. Getekend: een kandidaat voor de baan.

Omkoping, het is een manier als een andere om de personeelsverantwoordelijken van je droombedrijf van je kwaliteiten te overtuigen. Voor de minder kapitaalkrachtigen zit er toch maar een ding op. Je aan de computer nestelen, je zo hard concentreren dat je tong half uit de hoek van je mond gaat hangen en beginnen aan de brief der brieven - op de liefdesbrief, de belastingaangifte en de aangetekende zending na. De sollicitatiebrief. Of e-mail, want dat mag ook. Net als een handgeschreven exemplaar. Zo verzekeren personeelsverantwoordelijken - die mannen en vrouwen die zich in deze tijden van internationalisering even graag tot Human Resources Manager laten titelen.

Die brief dus. Waarin je niet alleen opleiding en ervaring, maar evengoed je diepste verlangen om voor een bepaalde onderneming te werken moet verwoorden. Of het nu waar is of niet. Daarnaast is er nog dat curriculum vitae, dat er netjes bij moet. En waarvoor allemaal? Voor leesplezier van zes seconden. "Zolang nemen recruiters volgens onderzoek de tijd om een cv te screenen", vertelt Jan Cuyt, senior consultant bij Randstad Professionals. "Je kunt dus maar beter duidelijk zijn. En opvallen."

Dat laatste proberen jongens en meisjes alsmaar meer. Zeker als ze hun oog lieten vallen op een baan in de marketing- en reclamewereld, willen sollicitanten creatief uit de hoek komen. Vaak naar voorbeeld van stagiaires, die niet om een stunt verlegen zitten voor een plaatsje bij een bureau. Het reclamebureau Mortierbrigade ontvangt bijvoorbeeld regelmatig teasers, tot op de voorgevel van hun kantoor. DuvalGuillaume kreeg enkele jaren geleden het nieuws dat stagiaires in een wei kampeerden en ze dat bleven doen tot zolang ze een stageplaats kregen.

"Er zijn zoveel mensen die zich aan zulke stunts spiegelen, vreselijk", reageert Joke van der Ven. Als directeur van communicatiebureau Briefopbestelling stelt ze zelf cv's en sollicitatiebrieven op voor derden en werkte daarom onder andere al samen met de VDAB. "Meer dan 90 procent van de beroepen is niet creatief en vergt dus een andere manier van solliciteren. Toch kreeg ik laatst bezoek van een man die zijn cv had vervormd tot een taartdiagram. De verschillende kleurtjes duidden zijn werkervaring aan. Horizontaal op het blad geprint bovendien." In het land van curriculae is dat een doodzonde.

'Ik ben uw man'

Bij Colruyt tovert de gedachte aan het liedje dat een kandidaat opnam om zichzelf aan te prijzen toch nog een glimlach op het gezicht van afdelingshoofd rekrutering en selectie Ilse Bellemans. Ook Jan Cuyt van Randstad Professional moet even gniffelen als hij terugdenkt aan wat hij de voorbije jaren onder zijn neus kreeg van sollicitanten. "Van 'Ik ben uw man' over brieven vol spreuken tot heuse gedichten."

Wie kiest voor nieuwe hypes als het cv-interview - waarbij je in een vraag-antwoord-artikel meer over jezelf vertelt - is er dus vaak aan voor de moeite. Hetzelfde geldt voor de videoboodschappen, die nu al een aantal jaar door sollicitatieland zoemen, maar niet echt doorbreken. De filmpjes zijn bovendien te vaak eigen probeersels: een enthousiaste kandidaat die vanop een uitgezakte zetel zijn potentiële werkgever probeert te overtuigen, maar niet kan verbergen dat hij of zij al zenuwachtig wordt als ome Jan op het zoveelste familiefeest een handycam bovenhaalt. Slaagkans nihil, zelfs in crisistijd.

Zomerse outfit

Dat is niet anders voor brieven met spelfouten. Eén tikfout wil Dirk Debeys, financieel directeur bij Mortierbrigade, nog door de vingers zien. Meer zijn er echt te veel, zeker voor wie zich kandidaat stelt voor een administratieve functie. Ook bij Colruyt stipt Ilse Bellemans aan dat schrijffouten geen ramp zijn als je solliciteert voor een baan in het magazijn, maar dat zulke onoplettendheden voor directieassistenten, laat staan voor dactylografen, echt geen optie zijn. Tja.

Hoe moet het dan wel? Evenwicht, mensen, evenwicht. Dat is belangrijk. Zeker in het cv, want dat wordt gelezen voor de sollicitatiebrief nog maar een blik krijgt. Daar gaat het volgens Van der Ven van Briefopbestelling al vaak mis. "Cv's zijn of te frivool of te slordig. Zelfs het curriculum van afgestudeerde universitairen lijkt in veel gevallen nergens op. Er staan tekeningen op, kleur, buitensporige lettertypes. Opvallen lukt zo wel hoor, serieus genomen worden niet."

Cv's zijn naar van der Vens mening in veel gevallen ook slecht gestructureerd. Waardoor recruiters snel denken dat je ook niet in staat bent om je gedachten te ordenen. "Neen", antwoordt Van der Ven snel en kort op de vraag of werknemers van de personeelsdienst niet getraind zijn om daar door te kijken.

Houd het daarom simpel en kort. Als je de hobby's van je kinderen en je rekeningnummer op je cv zet - ja, dat doen sommige sollicitanten echt - zorg je niet alleen voor afleiding. Je geeft vooral een verkeerd signaal. Of wat dacht je van een foto? In zomerse outfit op een vakantiebestemming want toen was je toch mooi bruin en daardoor lijken je tanden witter. In je zetel want het mag tegenwoordig toch allemaal wat losser. Of met je arm rond de popster van het moment want netwerken is belangrijk. Nee, nee en nee. Wordt je cv daardoor al niet meteen verticaal geklasseerd, dan is de kans groot dat de personeelsverantwoordelijke tijd verliest door naar je foto te kijken. En daardoor over je werkervaring of diploma heen leest.

Dat is de bedoeling? Oké, dan krijgen we een heel ander verhaal. Een goede foto kan inderdaad voor je werken, want je wordt hoger ingeschat als je er goed uitziet. Zo moet ook een ervaren man als Jan Cuyt toegeven. Maar, weet dat je schoonheid ook tegen je kan werken. Uit onderzoek van de Ben-Gurion University en het Ariel University Centre in Israël blijkt dat vrouwelijke selectieverantwoordelijken hun knappe seksegenoten minder gemakkelijk uitnodigen voor een gesprek.

Er zijn betere manieren om de dames en hun mannelijke collega's van de personeelsdienst het hof te maken. "Recruiters selecteren meestal mensen waar ze zichzelf in herkennen", vertelt professor arbeids- en personeelspsychologie Sara De Gieter (VUB). "Je kunt dus proberen om wat informatie over hen te verzamelen en je brief daaraan aan te passen."

Opscheppen of liegen?

Wat ons bij de brief brengt. Die hoeft tegenwoordig niet altijd een strak stramien te volgen. De nodige voorstelling van jezelf en vleierij aan het adres van het bedrijf waar je wil werken, blijven toch welkom. Al is er een ding waar hr-managers zich liever niet mee vereenzelvigen: onbescheidenheid. "Sommige mensen zijn zo wild van zichzelf dat het verkeerd loopt", stelt Cuyt van Randstad Professional. "Een teaser als 'stop met zoeken, u hebt gevonden wie u zoekt' kan werken. Op voorwaarde dat de tekst daarna professioneel overkomt."

De belangrijkste reden waarom recruiters allergisch zijn aan opschepperij, is volgens personeelspsychologe De Gieter omdat ze dan de indruk krijgen dat je je diploma's of werkervaring aandikt. "Liegen is altijd een slecht idee, want referenties worden veel meer gecheckt dan je zou denken. Je kunt sommige ervaringen wel positiever doen uitschijnen dan ze waren", tipt De Gieter.

"Vroeger was het bijvoorbeeld vaak een probleem dat jaartallen van studiejaren of werkervaringen niet op elkaar aansloten. Omdat zoiets waarschijnlijk wilde zeggen dat je een studiejaar moest overdoen of dat je werd ontslagen. Nu kan je zeggen dat je die tijd nodig had om jezelf te ontplooien. Recruiters begrijpen dat wel nu mensen alsmaar langer moeten werken." Bovendien, lang niet alle selectieverantwoordelijken zijn getraind om de leugentjes te ontdekken. In grote bedrijven worden de cv's zelfs door de computer geselecteerd voor de volgende ronde.

Ronduit liegen is misschien dus toch wat overdreven, maar er lopen op de arbeidsmarkt evengoed jongens en meisjes rond die best wat minder bescheiden mogen zijn. Dat vinden ze alvast bij het Leonardo Lyceum Pierenberg in Antwerpen. Daar lanceerden ze enkele jaren geleden een project om hun laatstejaarsstudenten te leren solliciteren. Volgens de school zelf vindt nu 60 procent van de afgestudeerden binnen het half kalenderjaar een baan. Voorheen was dat amper vijftien procent.

"We zeggen de studenten vooral dat ze goed moeten bijhouden waar ze solliciteren en voor welke vacature", vertelt Marc Van den Plas, leerkracht kantoortechnieken en trekker van het CV2-project. "Ze zijn met zo veel andere dingen bezig dat ze soms niet meer weten wie ze precies aan de lijn krijgen als een werkgever hen belt. Dat maakt geen goede indruk. Dat klinkt misschien logisch, maar bij onze studenten moeten we daar op wijzen."

De personeelsverantwoordelijken bevestigen. Brieven gericht aan het bedrijf - 'Beste Coca-Cola', om maar iets te zeggen - verdwijnen snel in de vuilbak. Naast de brieven die duidelijk naar meerdere bedrijven worden gestuurd. Hoe die te herkennen? Het aantal keer dat de aanspreking van de sollicitatiebrief nog aan een concurrerend bedrijf is gericht, is niet te onderschatten. In sommige gevallen wordt de concurrentie zelfs nog regelrecht geprezen in het schrijven. Beginnen met 'Hallo, papiermand' was allicht efficiënter.

Maar er is hoop. Wie zijn huiswerk flink maakt en bij een spontane sollicitatie aangeeft echt bij een firma aan de slag te willen, belandt waarschijnlijk op de stapel 'te contacteren bij een vacature'. Misschien wel net onder de uitslover die ijsjes leverde.