CD&V: van kingmaker tot aanhangwagen van N-VA

"Godverdomme." Een onchristelijke vloek gaat door het verlaten partijhoofdkwartier in de Wetstraat, wanneer CD&V-voorzitter Wouter Beke in zijn bureau telefoon krijgt van Benoît Lutgen (cdH). Lutgen, die een dag eerder nog samenzat met Beke, heeft slecht nieuws. Hij houdt het kort en formeel: "Wouter, we hebben in Brussel en Wallonië een akkoord met PS. We konden moeilijk blijven wachten, want MR lonkt ook naar PS." Het is donderdagavond 5 juni, 17.30 uur. Vanaf dan is niets nog wat het was bij CD&V.

Een dag eerder hebben Elio Di Rupo en Paul Magnette een bezoek gebracht aan informateur Bart De Wever. Hij heeft de PS'ers nog wat extra tijd gevraagd om een centrumrechtse coalitie op de been te brengen. Maar bij Di Rupo slaat de paniek toe. Zou het dan toch lukken? Nog diezelfde dag slaagt hij erin om cdH te overtuigen om in Wallonië en Brussel haar lot te verbinden aan de PS. Exit centrumrechtse regering tussen N-VA, CD&V, MR en cdH.

IJselijk

"U neemt een groot risico", antwoordt Beke ijselijk aan de telefoon. Daar zit hij dan, alleen, in zijn bureau op de achtste verdieping van de Wetstraat 89. Beke voelt zich gepakt. Door Lutgen, en door Di Rupo. Hij belt meteen naar Kris Peeters. Die is even verrast als hij.

Vier dagen later zou De Wever verslag moeten uitbrengen bij de koning. Als hij dan geen vooruitgang kon melden, wist Beke dat het moeilijk ging zijn om de regionale regeringsvorming tegen te houden. Maar zo'n snelle 'non', dat had zelfs de grootste pessimist binnen CD&V niet verwacht. Op de gsm van Beke beginnen tientallen sms'en van partijleden binnen te stromen. De teneur: 'Nu moeten we ook op Vlaams niveau zo snel mogelijk een coalitie smeden'.

Op dat moment doet Beke iets wat hij anders nooit doet: zijn koelbloedigheid verliezen. Hij blokkeert samen met Gwendolyn Rutten (Open Vld) de Brusselse regeringsvorming. En belangrijker: nog diezelfde avond doet hij een Vlaamse tegenzet. Hij stuurt een sms naar alle leden van de G7, de machtige partijtop van CD&V: afspraak vanavond. Daarvoor houdt hij ook een spoedvergadering met De Wever. Die nacht op het partijhoofdkwartier besluiten de kopstukken van CD&V om samen met N-VA een Vlaamse regering in de steigers te zetten. Zij tweeën, zonder Open Vld, tegen de Waalse as PS-cdH.

Nochtans had de CD&V-top op verkiezingsavond een duidelijke strategie uitgestippeld: alle opties openhouden. CD&V moest in het midden van het bed. Vlaams en federaal was de partij van Beke incontournable. Beke kon dus gerust het initiatief aan De Wever overlaten. Botste die laatste op een muur, dan kon hij nog altijd de bocht maken naar een nieuwe tripartite. CD&V kon niet verliezen. De N-VA-voorzitter uitroken, dat was het plan.

Dat scenario ligt elf dagen later aan diggelen. Uit pure woede heeft Beke zijn beste troef - dat federaal en Vlaams hetzelfde spoor moet gevolgd worden - op tafel gegooid. Door zich op Vlaams niveau vast te klikken aan N-VA heeft een ervaren beleidspartij als CD&V zichzelf in de voet geschoten. Wat ze nooit zou aanvaarden, deed ze zichzelf aan. Hoe comfortabel de partij in het midden van het bed lag, CD&V beseft dat ze nu nog moeilijk zonder N-VA kan. Meest recente voorbeeld is de verkiezing van Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open Vld), waarbij de as die CD&V en N-VA op Vlaams niveau heeft gesmeed, overeind blijft.

Arco is het eerste dossier waarin CD&V de gevolgen moet dragen. Donderdag vernietigde de Europese Commissie de Arco-waarborgregeling voor de 800.000 coöperanten, maar Koen Geens (CD&V) wil de zaak in het regeerakkoord tillen. Om gezichtsverlies voor de christendemocraten te vermijden, moet minstens 1,2 miljard euro worden gevonden. Uitgerekend met N-VA, de partij die de christelijke werknemersorganisatie Beweging.net wil laten opdraaien voor de rekening, moet CD&V daarover een akkoord zien te bereiken.

Wanhoopspoging

Het woord spijt valt niet, maar binnen CD&V leeft de drang om opnieuw in de cockpit te zitten. Door de koppeling op Vlaams niveau is CD&V nu verplicht om ook federaal met N-VA in zee te gaan. Dat kan in de kamikazecoalitie met N-VA, CD&V, Open Vld en MR, maar die ziet CD&V niet zitten. De enige andere coalitie die overblijft is die tussen N-VA, CD&V, MR en cdH. Daarom probeert CD&V haar Franstalige zusterpartij nog altijd te overtuigen om in een centrumrechtse coalitie te stappen. Het is bijna gênant, hoe CD&V'ers het nochtans ondubbelzinnige 'non' van cdH-voorzitter Lutgen interpreteren als een 'misschien'. Een wanhoopspoging, meer niet. Een lijk kun je niet reanimeren.