Graven naar mysterie van Mona Lisa
In Firenze is vrijdag de grafkelder van het geslacht Del Giocondo opengelegd. De archeologen hopen het DNA van de zonen van Mona Lisa, alias La Gioconda, te koppelen aan een eerder teruggevonden skelet van een vrouw. Doel: het gezicht reconstrueren van het model voor het meesterwerk van Da Vinci.
Hoe zou de Mona Lisa er echt hebben uitgezien? Ziedaar een van de populairste mysteries uit de kunstgeschiedenis. In de hoop het raadsel te ontsluieren hebben archeologen gisteren de graftombe van Francesco Bartolomeo del Giocondo geopend, een Florentijns koopman en echtgenoot van Lisa Gherardini (1479-1542), de vrouw die traditioneel met Mona Lisa in verband gebracht wordt.
In het graf, in de Martelarencrypte van de Santissima Annunziata-kerk, zouden niet alleen Gherardini's man maar ook haar beide zonen liggen. Op het skelet van die laatsten zal nu een DNA-onderzoek worden uitgevoerd. Het DNA zal vergeleken worden met de resten van drie vrouwen die in 2011 in het Sant'Orsola-klooster werden opgegraven en die, zoals uit carbon 14-analyses moet blijken, zowat op hetzelfde moment als Mona Lisa zijn gestorven.
De vorsers, die de steun krijgen van de provincie Firenze, maken zich daarom sterk dat een van de individuen Lisa Gherardini is. Zodra het ware model geïdentificeerd is, zou dat door middel van computersimulaties een gezicht kunnen krijgen. En zou de wereld zien waarom deze vrouw Leonardo Da Vinci begeesterde, in zoverre zelfs dat hij geen afscheid kon nemen van zijn tableau.
"Hij heeft het werk inderdaad mee hierheen gebracht", zegt François Saint Bris, mede-eigenaar en directeur van Clos Lucé (www.vinci-closluce.com), in het Franse Amboise. In dat kasteel, op de oevers van de Loire, vertoefde Da Vinci in zijn laatste levensjaren, als gast van koning François Ier. "De millimetrische techniek, de perfectie waarmee Leonardo telkens nieuwe, zeer fijne lagen aanbracht, tja, het is een werk dat ons mateloos blijft fascineren. De Mona Lisa hangt allang in het Louvre, maar ook wij krijgen jaarlijks 350.000 bezoekers over de vloer. Als je mensen vraagt wat hen zo aantrekt in het schilderij, dan zeggen ze altijd weer: die sibillijnse glimlach."
En wat de werkzaamheden in Firenze betreft: "Elke nieuwe informatie die de wetenschap aanbrengt, is welkom. Vandaag weten we veel meer over Leonardo dan pakweg in de jaren vijftig, en dat hebben we aan de kunsthistorici te danken. Het is ook niet omdat je naar de echte Mona Lisa graaft, dat je prompt het hele mysterie doorprikt."
Het neemt niet weg dat de opgraving polemisch is. "Voor onze kennis over Leonardo lijken de werken in de Santissima Annunziata me eerlijk gezegd weinig relevant", zegt een Italiaanse Leonardo-specialist die anoniem wil blijven. "Het probleem is dat de gefascineerdheid voor Da Vinci vele malen groter is dan de reële kennis over hem. Bestsellers zoals Dan Browns The Da Vinci Code of Leonardo's Kitchen Notes, zijn zogenaamd geheime receptenboek, hebben een volstrekt fictief beeld over hem geschapen."
"Dat hier graven geopend worden, tja, het zal wel dat het sommigen bezighoudt: de dood en haar enigma's hebben de menselijke verbeelding altijd al op hol doen slaan. Ook Napoleon liet al archeologen los op Gherardini. Het gewroet leidt alleen maar de aandacht af van wat hier echt telt: de schoonheid van het werk en het absolute vakmanschap van zijn schepper."