Brazilië waarschuwt: word nu niet zwanger

Patricia Campassi was ongeveer acht weken zwanger toen ze opeens ziek werd en huiduitslag kreeg. Dokters in de lokale materniteit in Campinas, in de staat São Paulo, dachten eerst dat het over een voedselallergie ging. Enkele dagen later waren de symptomen verdwenen en ook tijdens de rest van haar zwangerschap verliep alles prima.

Enkele weken voor ze beviel van haar zoon Lorenzo, toonden de scan's aan dat er iets mis was. Zijn brein was niet genoeg ontwikkeld. "Het was een ongelofelijke schok", vertelt Campassi aan de Britse krant The Guardian. "Nog altijd."

De twee maanden oude Lorenzo is geboren met microcefalie, een neurologische afwijking waardoor de schedel te klein is en een omtrek heeft van minder dan 33 centimeter. Baby's met deze stoornis hebben doorgaans een lagere levensverwachting en in 90 procent van de gevallen is ook de hersenfunctie aangetast. "Het is niet gemakkelijk", zegt de 21-jarige Campassi. "Er zijn dagen waarop ik heel veel huil, maar we houden van elkaar. Als hij naar me kijkt, geeft me dat kracht."

Lorenzo is een van de vier baby's die onlangs met deze aandoening zijn geboren in de stad Campinas. Maar ook in de rest van Brazilië duiken steeds meer gevallen op. Dit jaar al 1.248 in veertien verschillende staten, in vergelijking met amper 59 cases het jaar daarvoor. Vooral het noordoosten van het land wordt getroffen, met 646 gerapporteerde gevallen in de staat Pernambuco. De lokale autoriteiten hebben daar sinds 1 december zelfs de noodtoestand uitgeroepen.

In het verleden werd microcefalie altijd gelinkt aan bestraling of drugsgebruik van de moeder. Nu denken wetenschappers dat er een link zou zijn met het zikavirus (zie kader), een virus dat overgedragen wordt door muggen.

Epidemie

De autopsie op een baby die geboren werd met een kleine schedel in de staat Ceará, wees uit dat het kind besmet was met het virus. Op 28 november besliste het Braziliaanse ministerie van Volksgezondheid dan ook om een duidelijk verband te trekken tussen het zikavirus en de microcefalie-epidemie.

In een communiqué op hun website benadrukt het ministerie van Volksgezondheid dat er meer onderzoek nodig is om duidelijk te maken in welke mate het virus verantwoordelijk is voor de ziekte, maar het belet hen niet om de bevolking er nadrukkelijk op te wijzen dat gezinsuitbreiding op dit moment geen goed idee is.

"Word nu niet zwanger", luidt de boodschap van Cláudio Maierovitch, directeur van de afdeling Besmettelijke Ziektes van het ministerie nu. "Dat is het verstandigste." Zeker vrouwen uit de hoogrisicogebieden krijgen de raad om nu geen kinderen te krijgen. De eerste drie maanden van de zwangerschap zouden de vrouwen het meeste risico lopen.

Tweede keer paniek

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie hebben een wereldwijd epidemiealarm uitgevaardigd over het zikavirus, dat inmiddels ook in Chili, Colombia, El Salvador, Guatemala, Mexico, Paraguay, Suriname en Venezuela is opgedoken.

De twee gezondheidsorganisaties roepen ook op om vrouwen in de getroffen landen beter prenataal op te volgen en pasgeboren baby's betere zorg te verlenen. Verder dringen ze aan op extra maatregelen om muggenbeten te voorkomen.

De Braziliaanse minister van Volksgezondheid Marcelo Castro waarschuwt dat de situatie nog erger kan worden. Tijdens de zomer duiken normaal meer gevallen van het zikavirus op, door de hogere temperaturen en plensbuien.

Voor Brazilië is het de tweede keer in korte tijd dat een virus paniek veroorzaakt. Eerder dit jaar zorgde een zware droogte in het zuidoosten van het land voor een epidemie van het denguevirus, eveneens overgedragen door de aedesmug. De nationale campagne '10 minuten tegen dengue', waarin Brazilianen informatie kregen over hoe ze potentiële broedplaatsen van muggen bij hun huis kunnen uitroeien, wordt nu omgevormd tot '10 minuten om levens te redden'.