Ggo-muggen dragen geen malaria over
Amerikaanse wetenschappers zijn erin geslaagd muggen zodanig te veranderen dat ze geen malaria kunnen overbrengen op mensen, en dat ze dit onvermogen doorgeven aan hun nageslacht. De onderzoekers hopen dat deze nieuwe techniek de ziekte kan helpen bestrijden.
Malaria is een van de ernstigste gezondheidsproblemen ter wereld. Jaarlijks krijgen zowat 300 miljoen mensen deze ziekte en elk jaar overlijden bijna 600.000 malariapatiënten. De meeste slachtoffers vallen in Afrika, het betreft overwegend jonge kinderen en zwangere vrouwen.
Onderzoekers van de universiteit van Californië voorzagen muggen van een aangepast gen dat resistent maakt tegen de malariaparasiet en zo overdracht van deze parasiet op mensen blokkeert. Ze zorgden er bovendien voor dat deze eigenschap werd doorgegeven aan de nakomelingen van de bewerkte muggen. Zo zou een muggenpopulatie moeten ontstaan waarin de malariaparasiet niet kan overleven en dus ook niet meer kan worden overgebracht van mens op mens.
De wetenschappers gebruikten een nieuwe techniek waarmee DNA nauwkeurig bewerkt kan worden. Deze zogeheten Crisps/Cas9-methode maakt het mogelijk specifieke stukjes DNA af te knippen en te vervangen door gemanipuleerde genen. Een nieuw ingebracht gen veroorzaakt resistentie, een ander gen leidt tot vervanging van een stukje DNA van een partner waarmee wordt gepaard, zodat ook deze mug resistent wordt.
Het aldus bewerkte stelletje krijgt resistente nakomelingen. In hun studie, gepubliceerd in PNAS, schrijven de onderzoekers dat de nieuwe eigenschap in 99,5 procent van de gevallen wordt doorgegeven.
"Dit heeft de reële belofte in zich dat deze techniek kan worden aangepast voor de strijd tegen malaria", aldus Anthony James, een van de auteurs. "De muggen die we hebben gemaakt, zijn nog niet de uiteindelijke soort, maar we weten dat deze techniek ons in staat stelt grote populaties te maken. Dit is een belangrijke eerste stap."
De auteurs wijzen er overigens op dat hun methode alleen niet voldoende is om malaria uit te roeien. Daarvoor blijven ook medicijnen, klamboes en andere preventieve maatregelen nodig.
Nog veel werk
Muggenexpert Bart Knols (Universiteit Wageningen) is kritisch. Hij wijst erop dat voor dit onderzoek een mug is gebruikt die malaria overdraagt in India, waar het probleem veel minder omvangrijk is dan in Afrika. "In Afrika is het probleem een stuk complexer omdat er verschillende muggensoorten malaria overdragen, en daarbinnen subsoorten. Je moet er dus ook rekening mee houden dat je in Afrika al die ondersoorten zult moeten modificeren om impact te krijgen. Een hele klus", aldus Knols.
Hij vraagt zich af of de resistentie na verloop van tijd niet verloren gaat doordat het gemodificeerde gen door natuurlijke selectie verdwijnt. Knols verwacht ethische vragen over genetisch gemodificeerde muggen. "Als je een muggenpopulatie hebt die geen malaria meer verspreidt maar nog wel andere ziekten overbrengt, dan komt ongetwijfeld de vraag op of je de muggen niet moet bestrijden in plaats van ze genetisch te veranderen."