Tefaf, waar rijke vips hun kunst halen
De komende tien dagen wordt Maastricht overspoeld door rijkelui met een interesse in kunst. De Tefafkunstbeurs is uitgegroeid tot een populaire trekpleister voor wie het geld graag laat rollen. Een dag tussen vips, privéjets en hoogstaande kunst. Hans Moleman
Ruim 2.500 jaar oud is het Mythisch Beest, maar het is er echt niet aan te zien. De kronkelende slang met leeuwenkop, bijna een meter lang, ver voor het begin van de westerse jaartelling vervaardigd door Chinese kopersmeden, staat er bijzonder patent bij. Het matte brons van het Beest heeft het patina van eeuwige schoonheid - de verfijnde details maakten het een geliefd sierstuk voor aristocratische families uit een vervlogen keizertijd. En nu, op de vipdag van de Tefafkunstbeurs in Maastricht, heeft hoog bezoek uit Qatar er het oog op laten vallen. "Is de echtheid getest", wil de vertegenwoordiger van de koninklijke familie van het olierijke emiraat weten van Floris van der Ven. Uiteraard, meldt de specialist in oosterse kunst uit het Nederlandse 's Hertogenbosch. "Dit unieke object wordt nu door een Chinese verzamelaar voor het eerst te koop aangeboden."
De vorstentelg uit Qatar - fraaie Arabische leeuwenkop, lange beige mantel om de schouders - knikt goedkeurend. Terwijl zijn gevolg eerbiedig op enige afstand toekijkt, laat hij zijn adjudant verdere inlichtingen inwinnen. Nog even op de foto met het Mythisch Beest, en daar gaat de multimiljonair weer. Op naar een volgende galeriestand met kostbare objecten: er dient nog meer kunst gekocht worden.
Verhuist het Mythisch Beest uit China via Maastricht naar Qatar? Galeriehoudster Nynke van der Ven heeft er goed hoop op. "Er is sprake van serieuze belangstelling", meldt ze diplomatiek over het historische object, waaraan een prijskaartje van 1,9 miljoen euro hangt. Wie de hoge gast nu precies was blijft overigens discreet in het ongewisse. Het was waarschijnlijk een neef van emir Sheikh Hamad bin Khalifa Al Thani. Diens familie is goed vertegenwoordigd in de snel opkomende museumwereld van Qatar: Sheikha Al-Mayassa bint Hamad bin Khalifa Al-Thani, de dochter van de emir, zwaait er de scepter, Sheikh Hassan bin Mohammed Al-Thani en Sheikh Abdul Rahman bin Saud Al Thani zijn ook betrokken bij de museale krachtproef waar de koninklijke familie mee bezig is.
Uit en naar het woestijnzand
Vier musea worden er in Qatar uit het woestijnzand gestampt: het museum voor islamitische kunst en het Arabische museum voor moderne kunst zijn al open, aan een nieuw nationaal museum en een museum gewijd aan oosterse kunst wordt nog gewerkt. Wellicht dat het Chinese Mythisch Beest voor dat laatste museum bestemd is, klinkt het in het gevolg van de vorstentelg, dat behalve uit enkele keurig in het pak zittende lijfwachten ook een Amerikaanse kunsthistorica omvat.
Of anders gaat het Beest naar een van de paleizen in Qatar, of krijgt het wellicht een mooie plaats in een van de huizen die de familie in steden als Londen heeft. "Tefaf is een uitgelezen plaats voor grote verzamelaars als de Qatari om de markt te verkennen en inkopen te doen", zegt Nynke van der Ven, die al eerder zaken heeft gedaan met het emiraat.
Toch kan ze zich lichtjes ergeren aan het beeld dat dan ontstaat, als zou de kunstbeurs in de zuidelijkste stad van Nederland alleen interessant zijn voor mensen die bulken van het geld. "Natuurlijk komen hier tientallen erg rijke verzamelaars. Dus ja, het vliegveld van Maastricht staat deze week vol met privéjets. Dat is knap toch? Maastricht heeft internationaal een naam opgebouwd, daar kun je trots op zijn."
Opkomende grootmachten
Maar dat neemt niet weg dat het gros van de bezoekers geen miljonair is, zegt de galeriehoudster. Dat zijn de tienduizenden mensen die komen om het rijke aanbod te bewonderen, waarmee Maastricht een eigen plaats op de internationale agenda heeft verworven. Verreweg de meeste bezoekers komen nog steeds uit Europa - dat zie je donderdag duidelijk wanneer de deuren openen voor de vipgasten. Europese gezichten domineren de wandelgangen: Duitsers, Fransen, Nederlanders, Britten, Belgen, Amerikanen en Zwitsers vormen de hoofdmoot. Hier en daar klink wat Russisch en Chinees - een Chinese cameraploeg is druk in de weer om de sterobjecten van de beurs vast te leggen, een klus die gedaan wordt in opdracht van 'een grote Chinese verzamelaar'.
De Tefafdirectie hoopt dat de belangstelling van verzamelaars uit de opkomende grootmachten - van China tot India en Brazilië - de komende jaren verder zal groeien. Maar ook hier lijkt de economische tegenwind toch effect te hebben. Vorig jaar liep de kunstverkoop wereldwijd met zeven procent terug tot 43 miljard euro, waarbij China na jaren van flinke groei eruitsprong met een terugval van bijna een kwart, tot net iets meer dan tien miljard euro. Opvallend was dat de Amerikanen juist weer vijf procent meer kunst kochten, met een totaal van ruim 14 miljard euro. Daarmee werd de VS weer de belangrijkste kunstmarkt, voor China en Engeland.