Nabil Ben Yadir maakt wispelturig theaterdebuut
Geen land ter wereld waar onlangs niet herinnerd is aan 9/11. Werd daarbij overschaduwd: Guantánamo Bay. Donker punt op Cuba voor verdachte terroristen, lamentabele gevangenis waar sprake is van marteling. Hoog tijd, vond Brussels regisseur Nabil Ben Yadir, om met Guantanamouk enig licht te werpen op die vergeten gruwelplek.
Koelbox, ligstoelen, een stukje strand. Tot daar het goede nieuws. Locatie: Cuba, Guantánamo Bay. Bevolkt door een Afghaanse geitenherder die Amerika adoreert, en een Marokkaanse Belg die spuwt op alles wat VS-gerelateerd is. En in zijn vroege jeugd het internet leert kennen. ("Ik zat meer dan acht uur per dag op die fora. Ik had meerdere personages. Ik had meer dan zeventien verschillende e-mailadressen. Mijn schuilnamen waren Osama94, ayatollah007, mollahlala3232 enzovoort. Achter elk personage zat een verhaal, ze werden allemaal gerespecteerd en gevreesd.") Mehdi en Salin, allebei Arabier, mais pas des frères.
En dan is er de Amerikaan. Vanuit de hoogte kijkt hij op hen neer. De GI van dienst, met als wapen zijn basgitaar. Een rol gespeeld door Dr Das van Asian Dub Foundation. Fijne muzikant, zonder twijfel, maar of hij ook een goed acteur is? Dat hij zijn tekst halvelings lijkt af te lezen op een laptop, in de openingsscène van het stuk, is op zijn minst een vreemde keuze. Ook zijn gedragingen als beul kunnen onvoldoende overtuigen, maar dat ligt niet alleen aan hem. Nabil Ben Yadir - bekend van de film Les Barons, die met dit stuk zijn eerste uitstap naar theater maakt - heeft de gruwel van Guantánamo niet de zaal in laten sluipen. De dreigementen missen dreiging, het folteren mist schokeffect.
Of is dit een bewuste keuze van de regisseur? Eerder zei Ben Yadir dat Guantanamouk geen geëngageerd theater genoemd mag worden. Toch wat moeilijk te begrijpen. Er is de oproep aan president Obama om de gevangenis nu eindelijk te sluiten, zoals beloofd. Er is de projectie van een tv-fragment waarin een Belg getuigt van hoe hij in Guantánamo werd opgesloten, bedreigd en gefolterd. Er is de epiloog, waarin een (nogal voorspelbare) parallel getrokken wordt met de Belgische politiek. Engagement volop dus in dit stuk. Verhaal, spankracht of karakterstudie zijn helaas wat minder te ontdekken.
Gelukkig zijn er ook nog Mourade Zeguendi (Mehdi) en Zouzou Ben Chikha (Salin). Acteurs met de allures van plezier. Komen weg met flauwe grapjes, maken goeie grapjes ook. Bespelen de bühne met joie, metier en nonchalance.
En Guantanamouk mag dan te wispelturig zijn, zwalpend tussen aanklacht en vertier, het uitgangspunt van deze voorstelling zit wel goed. Tot wat voortdurend vijanddenken leiden kan, er valt wat over te vertellen. Net als over identiteit, een te complex begrip om in simplismen te bevatten. Bovendien is Ben Yadir erin geslaagd om een gemengd publiek van Vlamingen, Franstaligen, heidenen en moslims bijeen te krijgen in een Brusselse theaterzaal. En dat is ook al heel wat waard.