'Chinezen zijn meer dan welkom'

ie door de diamantwijk aan het Antwerpse Centraal Station wandelt, krijgt niet meteen de indruk dat hij het grootste diamantcentrum ter wereld bezoekt. "Het is hier nogal een grijze bedoening", erkent CEO Ari Epstein van de centraal gelegen koepelorganisatie Antwerp World Diamond Centre (AWDC). "We hopen dat we stad en provincie kunnen overhalen tot een esthetische opwaardering, om toeristen aan te trekken."

De opsmuk van het diamantkwartier is maar een onderdeel van AWDC's pas gelanceerde strategisch plan. "Antwerpen definitief verankeren als wereldcentrum voor de diamant", is voor Epstein het doel. Maar ook het imago in eigen land moet weer blinken.

De diamantsector gaat al jaren gebukt onder fraudeonderzoeken, witwasdossiers en duistere machinaties tussen sector, gerecht en politiek. 'Transparantie' is de term die Epstein wellicht niet toevallig om de haverklap laat vallen. "Er hangt mist rond de sector, gedeeltelijk door onze eigen fout. Wij zijn te gesloten geweest. Er is bij het publiek een verkeerd beeld ontstaan."

Over de lopende fraudeonderzoeken wil de AWDC-baas, tijdens het interview overigens geflankeerd door zijn juridisch adviseur, niet veel kwijt. "Altijd maar die vragen daarover. Dat wordt een beetje saai, niet? Het onderzoek loopt. We komen als AWDC nooit tussen in individuele dossiers. Als er criminelen zijn, moeten die veroordeeld worden. Zijn de betrokkenen onschuldig, dan moeten ze vrijgesproken worden."

Van het AWDC wordt het gezegd dat de lobbymachine zo krachtig is dat de diamantsector zijn eigen wetteksten over de minnelijke schikking bij misdrijven geschreven zou hebben. "Ik kan niet zo goed wetteksten schrijven, dus ik heb ze zeker niet geschreven", riposteert Epstein. "Die wet kwam tot stand met de input van de grote werkgeversorganisaties en is ook een generieke wet voor alle sectoren. En dat wij als sector een bepaalde richting kiezen, daar is op zich niets mis mee."

In eigen land wordt de diamantsector met een scheef oog bekeken. Is het imago beter in het buitenland?

"Absoluut. In het buitenland beseft men dat Antwerpen het transparantste diamantcentrum ter wereld is. We zijn op dat vlak lichtjaren verwijderd van de andere handelscentra en proberen een gelijk speelveld te bewerkstelligen, zodat alle diamantcentra ónze normen en standaarden gaan hanteren. Maar we zijn geen sant in eigen land."

Hoe komt dat?

"De diamantsector spreekt tot de verbeelding. Het is een sector van glitter & glamour. Telkens opnieuw worden oude dossiers opgerakeld, wat leidt tot een bepaald imago. De sector kan nochtans het verleden niet meer veranderen. Ik zeg niet dat er helemaal geen problemen zijn. Maar ons imago stemt niet overeen met de realiteit."

Wat is het grootste misverstand?

"De mensen beseffen niet hoe streng de fiscale en andere controles zijn in de diamantsector. Geen enkele andere sector in dit land wordt dermate gecontroleerd. Wij hebben geen 5 procent controles zoals in andere sectoren en in de andere diamantcentra, maar een volledig controlesysteem. In het Diamond Office wordt elk pakje opengedaan, onder toezicht van de overheidsdiensten Economie en Financiën."

Hoeveel winst kun je maken met diamant?

"De diamantsector is een heel kapitaalintensieve sector, met lage winstmarges en grote kapitalen. Die hoge bedragen - onze jaaromzet is 42 miljard euro - spreken opnieuw tot de verbeelding. Maar de winstmarges zijn klein, waardoor diamanthandelaars de kritische massa nodig hebben.

"We betalen elk jaar tussen 300 en 800 miljoen euro aan fiscale en parafiscale lasten, tegenover 1,5 miljard euro toegevoegde waarde die we voor de Belgische economie creëren. De diamantsector betaalt dus wel degelijk belastingen, wat er ook gezegd wordt. En dat zijn toch geen bedragen waar we ons om hoeven te schamen.

"Hoe transparanter onze bedrijven zijn, hoe makkelijker ze financiering krijgen. Alle sectoren voelen de gevolgen van de wereldwijde financiële crisis. De banken hanteren strengere kapitaalnormen. We merken dat je bijzonder transparant moet zijn om goede financiering te krijgen."

Aarzelen sommige banken dan als ze horen dat het om diamant gaat?

"Helemaal niet. We mogen trots zijn dat we wellicht binnenkort een nieuwe bank mogen verwelkomen, naast de vijf die al actief zijn in onze sector (waarvan drie Indiase, EV). Het gaat om ICBC, Industrial & Commercial Bank of China, de grootste bank ter wereld qua beurswaarde, met 250 miljoen klanten wereldwijd. Net door onze transparantie werden de Chinezen aangetrokken, hopelijk om hier op korte termijn een kantoor te openen. Dat de Chinezen voet aan de grond willen in Antwerpen, is een mooi signaal."

Welke rol gaan ze spelen?

"Het AWDC, dat noem ik de Verenigde Naties van de diamant. We zijn een intercultureel centrum. Dat is onze sterkte, omdat verschillende culturen met elkaar zaken kunnen doen. Indiërs, Armeniërs, soennieten, maronieten, Joden, Vlamingen, iedereen voelt zich hier thuis. Het is ook een beetje onze zwakte, omdat we geen monolithisch blok zijn. Maar in de toekomst willen we meer met één stem spreken.

"Diversiteit is onze rijkdom. Dat de Chinezen naar hier willen komen, is het mooiste wat ons kan overkomen. We zijn niet bang voor hen. We ontvangen ze met open armen, want de Chinese markt is van kapitaal belang voor ons. Dat is potentieel een van de snelst groeiende diamantmarkten ter wereld."

Welke impact hebben de geopolitieke spanningen op de Antwerpse diamanthandel?

"Nul. Het beste cement tussen gemeenschappen is economie. We leven hier al 550 jaar als diamantwereldcentrum. De bedoeling is om ook de komende 550 jaar hier te kunnen zitten. De samenwerking tussen de gemeenschappen zoals in Antwerpen, dat kan nergens anders ter wereld."

De doorsnee Antwerpenaar komt wel zelden in het diamantkwartier.

"In het verleden waren we zeker te gesloten. Waarom? Omdat we om veiligheidsredenen niet de mogelijkheid hadden om onze deuren open te stellen. Hier passeert per dag 200 miljoen dollar aan diamant, in- en uitvoer. Het is dus normaal dat we eerst de veiligheid op punt stellen. Die operatie is sinds december 2010 klaar. Om u een idee te geven: terwijl u naar ons gebouw wandelde, bent u gefilmd door vierduizend camera's. We gaan ons meer openstellen voor het publiek en willen binnen drie jaar openbedrijvendagen organiseren. Vroeger was zoiets onmogelijk."

Volgens sommigen zijn de andere diamantcentra verzwakt door de financiële crisis, waardoor hun concurrentie minder is dan vroeger.

"Daar ben ik het niet mee eens. De concurrentie blijft groot, maar ik vind dat niet erg. Dat verplicht je jezelf opnieuw uit te vinden. Voor ons is het belangrijk dat we met gelijke middelen kunnen strijden, zodat we geen competitief nadeel ondervinden. De andere centra worden volledig gesteund door de overheid en hun bevolking."

Antwerpen niet?

"Al veel meer het geval dan in het verleden, maar ons strategisch plan moet dat nog versterken. Wij worden volledig gesteund door de stad en de provincie."

En als er een andere burgemeester komt?

"Wij zijn apolitiek. We zijn een economische sector, die doet niet aan politiek. Maar als je goed bent voor 8,25 procent van de Belgische export, dan ben je politiek gedragen. Wat de politici moeten beseffen: terwijl andere sectoren het moeilijk hebben, gaat de Antwerpse diamant nu volop voor een groeistrategie en banengroei. Dit is een offensief plan."

Was Antwerpen dan vroeger te defensief?

"Nee, er was gewoon geen concurrentie. Vijftien jaar geleden was er geen alternatief voor Antwerpen. Nu wel. Je hebt Mumbai, Dubai en Tel Aviv. Maar van alle diamantcentra is Antwerpen nu het enige met een geïntegreerd strategisch plan."

Het paradepaardje is een elektronisch handelsplatform dat over enkele maanden moet starten. Maar zal zo'n elektronische beurs de rol van Antwerpen als fysieke handelsplaats niet verzwakken?

"Integendeel, het zal ons versterken. Stel: iemand wil een juweel maken met zeven diamanten van dezelfde kwaliteit. De moeilijkheid is om zeven evenwaardige stenen te vinden. Het elektronisch platform vergemakkelijkt de opzoeking. We hebben vier fysieke beurzen die erop aangesloten zullen zijn. Het elektronisch handelsplatform wordt de nieuwe reële markt.

"Een elektronische beurs zorgt voor meer transacties en meer transparantie. En als andere diamantcentra daar gebruik van maken, zou dat Antwerpen ten goede te komen. Typisch aan een wereldstandaard is dat er doorgaans maar één van bestaat. De bedoeling is dat Antwerpen dat wordt voor de diamant."

De olieprijs wordt in Londen en New York bepaald, de graanprijs in Chicago. U droomt van een diamantprijs in Antwerpen.

"Dat wordt hopelijk de volgende stap van het elektronisch handelsplatform. Diamant is meer en meer een commodity, zoals goud of graan. Een spot price, een internationaal aanvaarde handelsprijs op een specifiek tijdstip, bestaat nog niet. Als Chicago de prijs voor graan zet, moet Antwerpen die zetten voor diamant."

Dat is de toekomst, maar wat met de historische erfenis? Welke toekomst ziet u voor het ambachtelijke diamantslijpen in ons land?

"Antwerpen heeft een positie te verdedigen. De mooiste grote stenen worden nog steeds hier geslepen. We blijven geloven in de hoogopgeleide ambachtslijpers en steunen de opleiding voor meester-slijper. Daarnaast kijken we ook naar machinaal slijpen, robotslijpen. Sommige landen tellen één miljoen diamantslijpers (India, EV). Wij kunnen niet concurreren met zulke lagelonenlanden, dus moeten we met technologie de loonkosten uit de vergelijking halen.

"Ooit waren er 33.000 diamantslijpers in Antwerpen en de Kempen. We hebben de transitie gemaakt van een slijpcentrum naar een handelscentrum. Nu moeten we die transitie verankeren."