Havens van Antwerpen en Zeebrugge kreunen onder crisis

De haven van Antwerpen ontsnapte in 2012 niet aan de sombere conjunctuur. De overslag kromp met 1,8 procent tot 183,8 miljoen ton. Die krimp is iets minder uitgesproken dan de daling van 2,1 procent over het eerste halfjaar. Die daling was toen echter vooral het gevolg van de raffinaderij BRC die, in afwachting van een overname, tijdelijk stil lag.

De daling is een "milde vertaling van het moeilijke maritieme economische klimaat", zegt het Antwerpse Havenbedrijf. De terugval is vooral te wijten aan de daling van de overslag van stukgoederen. Die kromp met 15 procent. Vooral de overslag van staal daalde fors als gevolg van de crisis in de auto- en de bouwsector waardoor de vraag naar staal in Europa sterk is teruggevallen. "Toch slaagden we erin om in de voorbije maanden enkele nieuwe staaltrafieken aan te trekken of terug te winnen van andere havens", meldde Eddy Bruyninckx, gedelegeerd bestuurder van het Antwerpse Havenbedrijf. Antwerpen is de grootste staalhaven van Europa.

De overslag van massagoed of bulk daalde met 1,3 procent tot 64,2 miljoen ton. Zonder de tijdelijke sluiting van BRC zou het vloeibaar massagoed een record hebben bereikt. Dat heeft vooral te maken met de inspanningen van het Gentse havenbedrijf Sea-Invest, dat de afgelopen jaren honderden miljoenen euro investeerde in tankopslagterminals in de Antwerpse haven. "De opslag voor Total loopt nu op volle kracht maar volgend jaar verwachten we verdere groei door de tankopslagcontracten met de Zwitserse grondstoffenhandelaar Glencore", aldus Bruyninckx.

De roro-trafiek kende een stijging van 14 procent (tot 4,8 miljoen ton). De containeroverslag, waar Antwerpen vooral concurreert met Hamburg, Rotterdam en Bremen, bleef zo goed als stabiel op 104 miljoen ton of 1,1 procent minder dan vorig jaar.

Voor de eerste helft van volgend jaar verwacht Bruyninckx min of meer dezelfde overslagcijfers als dit jaar. "Ik vrees dat het meer van hetzelfde wordt. Maar in de vloeibare bulk verwachten we wel een dynamiek."

Dit jaar liepen 14.593 zeeschepen de haven van Antwerpen aan. Dat zijn er 4,2 procent minder dan in 2011. De schepen worden wel steeds groter. Het aantal aanlopen van reuzenschepen van meer dan 10.000 teu (met een capaciteit van 10.000 containers) steeg van 141 naar 165. "Dat toont aan", zegt havenschepen Marc Van Peel (CD&V), "dat de Antwerpse haven de vruchten plukt van de Scheldeverdieping."

Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen verwacht dit jaar een winst van circa 70 miljoen euro. Jaarlijks wordt ongeveer 12 miljoen euro uitgekeerd als dividend aan de stad Antwerpen. Havenschepen Van Peel: "Het exacte bedrag ligt nog niet vast." De toegevoegde waarde van de Antwerpse haven was in 2010 goed voor 19,2 miljard euro. Dat is dubbel zoveel als de toegevoegde waarde van de havens van Zeebrugge, Gent en Oostende samen.

Zeebrugge

De geschatte daling van 7 procent, tot 43,6 miljoen ton behandelde goederen in de haven van Zeebrugge is vooral te wijten aan de terugval in de containerdienst. Het volume daalde met 10,6 procent van 22,74 naar 20,35 miljoen ton, als gevolg van mincijfers in het Verenigd Koninkrijk en China. Ook verloor Zeebrugge een containerdienst van Maersk aan Antwerpen.

Het roro-verkeer noteerde een daling van 3,9 procent tot 12,6 miljoen ton. Ook in de derde belangrijke pijler, de vloeibare bulk, is er stevige terugval na het recordjaar in 2011: van 8,28 miljoen ton naar 7,68 of min 7 procent. Toch blijft Zeebrugge inzetten op vloeibaar aardgas (LNG), want momenteel is een tweede steiger in aanbouw.

Een stijging van 17 procent in stukgoed is dan weer een opsteker. Het gaat hierbij vooral om papier en papierpulp dat van Brazilië komt, naar Scandinavië gaat voor de verwerking en dan terugkomt voor export naar Amerika. Een ander lichtpuntje was de stabilisatie van het aantal verhandelde wagens, zo'n 17,3 miljoen, dit in een dalende automarkt.

Ook de cruisesector smukt de cijfers op met een stijging van een vijfde in aanlopen. Voor 2013 verwacht de haven van Zeebrugge een nulgroei. "De combinatie van veel factoren maakt een prognose moeilijk", besluit gedelegeerd bestuurder Joachim Coens.

Samenwerking

Topman Eddy Bruyninckx bevestigde dat Antwerpen werkt aan een samenwerking met Zeebrugge om meer containeroverslag naar de Vlaamse haven te halen. "Het is de bedoeling meer containers vanuit Azië naar Zeebrugge en Antwerpen te brengen", zegt Bruyninckx. "In die niche is ons marktaandeel ten overstaan van Rotterdam te klein en moeten we kunnen groeien." Concrete details over dat nakende samenwerkingsakkoord wou Bruyninckx niet kwijt. "Er wordt geen nieuwe overkoepelende structuur opgericht. We gaan businesscases opstarten en daarmee de markt opgaan. We zien wel waar we uitkomen."