Kunt u rondkomen met minder slaap? "Slaap-hackers" denken van wel

Wat doe je wanneer je als kersverse ouder elke nacht wakker gemaakt wordt door een huilende baby? De meeste ouders doen dan gewoon een extra dutje overdag of ze slapen een nachtje apart.

Sam Decrock (35) uit De Haan pakte het anders aan. Als ingenieur en voormalig hacker zag hij zijn slecht slapende zoontje niet als een probleem, maar als een uitdaging. Hij ging op zoek naar manieren om toe te komen met minder slaap. 

Sam ontdekte de website van de Polyphasic Society. Dat is een soort onlinegemeenschap van mensen die experimenteren met ongewone slaapschema’s. "Biphasic sleep", bijvoorbeeld, is een slaappatroon waarbij je acht uur slaapt, gespreid over twee blokken. Bij "triphasic sleep" doe je hetzelfde, maar dan in drie blokken. 

Zo zijn er nog enkele vreemde slaappatronen, die allemaal één ding gemeen hebben: je versnippert je slaap in verschillende blokken en je slaapt dus niet meer aan één stuk door.

Sam koos voor de "uberman sleep", het meest extreme slaappatroon. "Je doet dan enkel nog dutjes van twintig minuten", vertelt hij. "Die dutjes zijn gespreid doorheen de dag. Zo heb je geen gewone nachtrust meer nodig."

Je totale slaaptijd krimpt bij de "uberman sleep" tot twee tot drie uur per dag. Een doorsnee volwassene heeft zeven tot acht uur slaap nodig. De uberman-slaper doet het dus met 25% van de aanbevolen slaapduur.

"De eerste dagen ging het verrassend goed", vertelt Sam. "Wanneer mijn vrouw ’s morgens opstond, had ik het huis al opgeruimd en de tafel gedekt. Tja, ik had plots veel meer tijd ’s nachts."

Sam berekende nauwkeurig hoeveel tijd je met dit slaappatroon kan winnen. De som was gauw gemaakt: "Na drie jaar "uberman sleep" heb je één jaar wakkere tijd gewonnen."

De eerste weken van zijn experiment had Sam nog vaderschapsverlof. Dutjes doen was toen geen probleem. Dat veranderde toen hij weer begon te werken. "Ik ben toen gestart met dutten in de auto. Dat werkte goed en daarom heb ik in mijn auto een matras geïnstalleerd. Zo kan ik mij snel even terugtrekken om te dutten."

Het verlangen om, zoals Sam, rond te komen met weinig slaap is van alle tijden. Toen aan Napoleon gevraagd werd hoeveel slaap een mens nodig heeft, was zijn antwoord: "Zes voor een man, zeven voor een vrouw, acht voor een idioot."

Op het lijstje met notoire kortslapers staan grote namen als Leonardo Da Vinci, Thomas Edison en Winston Churchill. 

De Amerikaanse president Donald Trump zegt toe te komen met een paar uur slaap per nacht. Tijdens zijn campagne voor de presidentsverkiezingen pakte hij daar graag mee uit. "Ik ben geen grote slaper", vertelde hij toen op een verkiezingsbijeenkomst. "Drie of vier uur slaap, een beetje draaien en woelen en dan biep-biep, tijd om te ontdekken wat er gebeurd is in de wereld."

Toch zijn de tijden veranderd. De voorbije jaren is rond het verlangen om kort te slapen een heuse gemeenschap ontstaan. Er zijn blogs waarin mensen vertellen over hun persoonlijke ervaringen en forums om tips uit te wisselen. Er zijn ook boeken met titels als "Ubersleep", "Sleep Hacker" en "Less Sleep, More Energy".

Dave Asprey, een invloedrijke Amerikaanse auteur en ondernemer, beschrijft in een reeks veel gelezen blog-posts hoe hij zijn slaapduur geleidelijk verminderde. Je slaap "trimmen", noemt hij het zelf. Zoals je een baard scheert, maar dan met slaap. 

"Je slaap hacken is een ideale manier om je productiviteit te verhogen", schrijft Asprey. Wie minder slaapt, heeft dan ook meer tijd om te werken.

Ook voor Sam Decrock is productiviteit een van de motivaties. "Als je 's nachts minder slaapt, dan heb je extra tijd om in stilte aan projecten te werken. Je wordt 's nachts ook niet voortdurend gestoord."

Volgens Floris Wouterson, slaapcoach en auteur van het boek "Superslapen", is die drang om slaap te hacken geen goede zaak. "Het getuigt van FOMO of "Fear of Missing Out": die slaap-hackers willen alles meemaken en niks missen. In die drang vergeten ze hoe belangrijk slaap wel is."

Gevaarlijk of niet, slaap-hacking is tegenwoordig big business. Er zijn speciale brillen die blauw licht wegfilteren, waardoor je beter zou slapen. De Human Charger is dan weer een toestelletje dat fel licht in je ogen schijnt, waardoor je beter zou slapen en minder last zou hebben van seizoensdepressies en jetlag. Zou, want er is geen bewijs dat het werkt. Maar ondertussen rinkelt wel de kassa.

Er is sinds kort ook "kauwbare koffie", in de vorm van klontjes. Die bevatten behalve cafeïne ook extract van groene thee en een heleboel andere stoffen, om je langer wakker en gefocust te houden. "Formulated for Energy + Focus", belooft de verpakking.   

Mensen die écht lang wakker willen blijven, bijvoorbeeld om te studeren, gebruiken ook steeds vaker Modafinil. Dat is een medicijn tegen narcolepsie, een slaapstoornis waarbij mensen overdag plots heel slaperig worden.

Modafinil wordt ook regelmatig gebruikt door mensen zonder medische problemen. Het zou helpen om je langer te focussen of om "een nachtje door te doen." 

In Silicon Valley en in Wall Street is Modafinil tegenwoordig een begrip, iederéén kent het daar.  Het is een beetje de omgekeerde wereld: veel mensen slikken pillen omdat ze niet kunnen slapen, maar een kleine groep slikt pillen om net minder te moeten slapen. 

Ook Sam Decrock heeft al gehoord over Modafinil. Hij zou het wel willen proberen, maar je kan het middel enkel krijgen op doktersvoorschrift. “Misschien komt het er ooit nog van, want ik heb een vriend die Modafinil wil bestellen via het dark web (het onzichtbare deel van het internet, waar vaak duistere handeltjes gedaan worden)."

"Zelf ga ik wachten tot mijn vriend het geprobeerd heeft", zegt Sam. "Blijkbaar heeft Modafinil soms heel erge nevenwerkingen. Ik ben er niet helemaal gerust in. Ik wacht liever even af tot ik zie wat het bij mijn vriend doet."

Behalve studenten en ondernemers zitten ook militairen tegenwoordig wel eens aan de Modafinil. Op zich is dat niet zo gek. In oorlogssituaties is het een voordeel als je lang wakker en alert kan blijven. Vermoeide soldaten maken meer fouten en aan een slapende soldaat heb je niks.

Modafinil werd al getest bij Amerikaanse Black Hawk helikopterpiloten. Zij bleken langer gefocust te blijven tijdens gevechtsmissies. De Franse overheid heeft toegegeven dat legionairs soms Modafinil gebruiken bij geheime operaties. Ook aan de frontlinies in Afghanistan en Irak werd (en wordt) Modafinil gebruikt.

Maar het wordt nog vreemder... Het Amerikaanse leger blijkt ook al jaren geïnteresseerd in de geheimen van... de witkruingors. 

De witkruingors is een kleine zangvogel met een wonderlijk slaappatroon. Elk jaar in de herfst trekken honderden van deze vogels van Alaska naar het noorden van Mexico. Ze kunnen tijdens die migratieperiodes buitengewoon lang wakker blijven. Tot zeven dagen zonder slaap is geen uitzondering.

Vanwaar die interesse voor de witkruingors? Heel eenvoudig: het Amerikaanse leger hoopt op termijn ook soldaten tot zeven dagen wakker te kunnen houden, zonder daarbij hun fysieke of mentale prestaties te ondermijnen. De supersoldaat van de toekomst slaapt weinig of niet. 

Neurologe Inge Declercq (UZA) is geen fan van al die pogingen om de slaapduur te verkorten. 

"Ik noem slaap-hackers ook wel nacht-krakers", zegt Declercq. "Dit soort anti-slaap-machismo is héél slecht voor je gezondheid. Als je achttien uur ononderbroken wakker bent, dan functioneer je even slecht als iemand met 0,5 promille alcohol in zijn bloed. Wie minder dan zes uur slaapt, heeft 30% meer kans op obesitas. En zo kan ik nog wel even doorgaan."

Ook slaapcoach Floris Wouterson waarschuwt voor de gevolgen van slaap-hacking. "Het zorgt ervoor dat mensen van slaap geen prioriteit meer maken. Dat leidt tot sterk verminderde cognitieve prestaties, hoewel die slaap-hackers dat misschien zelf anders inschatten. En verminderde cognitieve prestaties kunnen ronduit gevaarlijk zijn , bijvoorbeeld in het verkeer."

Ons lichaam heeft bovendien slaap nodig. Slaap je niét, dan ga je dood, zo eenvoudig is het. 

Hoe slopend wakker blijven kan zijn, bleek in 1964. Toen brak Randy Gardner het wereldrecord wakker blijven.  Hij bleef 11 dagen 25 minuten wakker, maar een pretje was dat niet. Al na een paar dagen kreeg Gardner last van concentratie- en geheugenproblemen, achtervolgingswanen en zelfs hallucinaties. Hij hield er ook jarenlange slaapproblemen aan over.

Vandaag staat dit record niet meer in het Guinness Book of Records. Té gevaarlijk, oordeelt de organisatie.

Ook Sam Decrock heeft ondervonden wat er gebeurt als je korter gaat slapen. "Na enkele weken uberman sleep waren mijn powernaps niet wat ze moesten zijn, begon ik dingen te vergeten, pijn te krijgen en ben ik gestopt. Ook mijn tijdsbesef was compleet verstoord. Zot wat je lichaam doet als je slaaptekort begint te krijgen!"

Tegenwoordig slaapt Sam weer min of meer normaal. "Twee of drie dagen per week sta ik wel om vier uur ’s ochtends op, om nog eens goed door te kunnen werken. Ik probeer die verloren slaaptijd overdag in te halen met een paar dutjes in de auto."

Sam wil niemand aanmoedigen om zomaar te experimenteren met extreme slaappatronen. Hij hoopt wel dat bedrijven in de toekomst slaapruimte zullen aanbieden aan medewerkers die graag op een andere manier slapen.

"Bij Google hebben ze nu al een soort sleeping pod, een soort slaap-capsule. Van Belgische bedrijven weet ik dat Dimension Data een slaapruimte heeft voor z'n werknemers. Ik heb het zelf al een paar keer laten vallen op m'n werk, maar het slaat niet aan. Het zou nochtans handig zijn, dan moet ik geen auto's meer ombouwen..."