Dreigt er een "visoorlog" tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU na de brexit?
Engelser dan "fish and chips" kan het niet zijn, dacht u, maar dat klopt niet. De meeste vis voor dat oer-Britse gerecht wordt ingevoerd uit de andere lidstaten van de Europese Unie. Wij eten dan weer liever vissoorten die de Britse vissers vangen. Bij een harde brexit dreigt veel vis aan de verkeerde kant van het Kanaal te blijven staan.
Nu een harde brexit zonder akkoord met de EU niet langer uitgesloten lijkt, zitten veel vissers aan beide kanten van het Kanaal plots met de handen in het haar. Het waren nochtans de Britse vissers die tijdens het brexitreferendum in juni 2016 verleid werden door de slogan "take back control of UK waters".
Het Verenigd Koninkrijk -en dan vooral Schotland- kan door zijn geografische ligging aanspraak maken op een erg grote "exclusieve economische zone" (EEZ) in de Noordzee en de Atlantische Oceaan. Volgens het zeerecht kan een land immers tot 200 zeemijl buiten de kust rechten doen gelden op natuurlijke rijkdommen. Volgens de EU-regels mogen vissers uit andere lidstaten echter komen vissen in die rijke Britse wateren, tenminste als ze zich houden aan de door Europa opgelegde vangstquota.
Het akkoord over de brexit dat de Britse regering gesloten heeft met de EU bepaalt dat die regeling nog tot 2020 van kracht zal blijven. Intussen zouden er nieuwe afspraken tussen Londen en Brussel gemaakt worden. Mocht het VK evenwel zonder akkoord uit de EU crashen, dan geldt dat evenwel niet en kan Londen andere Europese vissers uit die visgronden weren.
De zee zit vol vis, maar welke?
Zo simpel is het echter niet. De visserij vormt dan in de EU weliswaar slechts een fractie van de economie; feit is dat die lokaal van erg groot belang kan zijn. Zo halen onze Belgische vissers ongeveer de helft van hun vangst uit Britse wateren. Ook Fransen, Nederlanders en Spanjaarden gooien daar graag hun netten uit. (Lees verder onder de foto).
De ene vis is ook de andere niet en dat geldt ook voor gebruikers. Zo bestaat het oer-Britse "fish and chips" vooral uit kabeljauw en schelvis en die worden niet of nauwelijks in Britse wateren gevist. Van alle kabeljauw die de Britten oppeuzelen, wordt 83 procent ingevoerd, meestal uit Noorwegen of de EU. Voor schelvis is dat bijna 60 procent. Als er daarop invoertarieven worden geheven, wordt een portie "fish & chips" plots een pak duurder.
Omgekeerd kan ook. Vissen zoals haring en makreel worden op grote schaal door Britten opgevist, maar zij eten dat zelf niet zo graag en voeren het meeste dan ook uit. Driekwart van de Britse visvangst wordt uitgevoerd. Zowat 93 procent van alle Britse haring gaat zo richting Noorwegen of Nederland. Of nog anders: veel schol wordt door Nederlandse vissers gevangen in Britse wateren, verwerkt in Nederland en daarna verkocht in Britse supermarkten. En dan is er uiteraard nog de beroemde Schotse zalm, een belangrijk product voor die regio. Invoerheffingen zouden al die vis dan weer fors duurder kunnen maken. (Lees verder onder de foto).
Bovendien zouden bij een harde brexit veel vis en schaaldieren in koelwagens vast komen te staan bij strikte douanecontroles aan beide kanten van het Kanaal en zouden die dan kunnen bederven. Omschakelen naar andere vangst is overigens niet zo eenvoudig, want dat vereist dan vaak andere netten, visgronden, vakkennis en manieren van verwerking.
De visserij in Europa is dan ook erg geïntegreerd. Zo komt de haring voor "Hollandse maatjes" meestal uit Noorwegen, Denemarken of Groot-Brittannië en zijn sommige van de grootste Britse visbedrijven dan weer eigendom van Nederlandse of Spaanse ondernemers. Overigens zou "fish & chips" in de 16e eeuw in Engeland geïntroduceerd zijn als "pescado frito" door uit Spanje en Portugal verdreven Joden.
