Willen de Britten nog uit de EU stappen? En zo ja, hoe? Over deze 4 alternatieven stemt het Britse parlement vanavond

Nadat het brexitakkoord waarover premier May anderhalf jaar heeft onderhandeld met de Europese Unie, al twee keer door het parlement was weggestemd, nam het parlement vorige week woensdag het roer over, in een poging zelf een alternatief voor Mays akkoord naar voren te schuiven. Het stemde toen over acht alternatieven, maar geen enkel ervan haalde uiteindelijk een meerderheid. Eerste poging mislukt.

Twee dagen later, op vrijdag 29 maart, wat de dag had moeten zijn waarop de Britten uit de Europese Unie zouden stappen, stemde het parlement een derde keer over het brexitakkoord van May. Deze keer werd haar deal met de EU in tweeën gesplitst: er werd enkel gestemd over het akkoord zelf en niet over de politieke verklaring die eraan is toegevoegd. Maar het mocht niet baten: ook deze keer veegde het parlement het van tafel. Conclusie: ook na een nieuwe week vol stemmingen geen doorbraak in de nu al maanden durende crisis.

Als May haar brexitakkoord verschillende keren opnieuw op tafel legt, dan doen ook wij een tweede poging, moeten de parlementsleden hebben gedacht. En dus komt er vandaag een tweede ronde in de zogenoemde indicative votes. Net als vorige week woensdag gaat het parlement dus opnieuw op zoek naar een alternatief voor de brexitplannen van premier May.

Vorige week weerhield speaker John Bercow acht van de zestien voorstellen. Vanavond zal er maar over vier voorstellen gestemd kunnen worden. Alle vier kwamen vorige week al eens aan bod. De stemming begint allicht om 21 uur onze tijd.

• Motie C: Het voorstel van ex-minister Ken Clarke (een partijgenoot van premier May) om een permanente en allesomvattende douane-unie met de EU te vormen. Controles aan de Ierse grens zouden dan niet nodig zijn. Maar het Verenigd Koninkrijk zou dan wel geen eigen handelsakkoorden kunnen sluiten. Dit voorstel haalde vorige week net geen meerderheid.
• Motie D: Dit voorstel houdt in dat het Verenigd Koninkrijk zowel in de douane-unie als in de interne markt blijft, en dat via de toetreding tot twee andere Europese economische organisaties (EFTA en EEA). Het wordt ook wel Common Market 2.0 genoemd. Het gaat lijnrecht in tegen het uitstapakkoord van premier May, waarin net staat dat het VK zowel uit de douane-unie als de interne markt zal stappen. Dit voorstel houdt ook in dat het vrij verkeer van personen tussen het VK en de Unie overeind blijft. (May is daar tegen want, zo zegt ze, in tegenspraak met wat de kiezers tijdens het referendum beslist hebben. Toen was migratie een belangrijke reden om voor de brexit te kiezen.) Het VK zal ook blijven bijdragen aan de EU-begroting. Het komt er in feite op neer dat de Britten officieel wel uit de EU zouden stappen, maar er eigenlijk met anderhalf been in blijven staan.
• Motie E: Ook het referendum is weer van de partij. Een voorstel om een nieuw referendum te houden over welk akkoord er ook uit de bus komt - dat van May of een nieuw op basis van wat het parlement naar voren heeft geschoven. Dit voorstel kreeg vorige week de meeste ja-stemmen (maar het verschil met de tegenstanders was groter dan bij het voorstel van Clarke). Elke deal waarvoor een meerderheid gevonden wordt, zou dan eerst aan het volk voorgelegd worden, alvorens hij in wetteksten wordt omgezet.
• Motie G: Dit voorstel wil een brexit zonder akkoord vermijden. Er is ook sprake van langer uitstel en indien Europa langer uitstel niet toelaat een stemming over ofwel een brexit zonder akkoord ofwel het terugdraaien van de brexit (Artikel 50 intrekken). Kiest men ervoor om de brexit terug te draaien, dan zou daarop een onderzoek volgen om na te gaan welke relatie de Britten dan wel met de EU willen en hoe de EU zelf daar tegenover staat.

Bekijk de analyse van Ivan Ollevier uit "Het Journaal" hier:

Of een van bovenstaande voorstellen vanavond wel een meerderheid haalt, is moeilijk te voorspellen. Maar net als vorige week moeten we erbij vermelden dat deze stemming niet bindend is. Het parlement geeft de richting aan waarin het brexitproces zou kunnen evolueren, maar premier May is niet verplicht het parlement te volgen.

Toch merken sommige ministers binnen haar regering op dat May het signaal van het parlement eigenlijk niet meer kan negeren, als dat parlement zich uitdrukkelijk uitspreekt tegen haar akkoord, tegen een brexit zonder akkoord en bijvoorbeeld voor een "zachtere brexit" kiest, waarbij het VK in de douane-unie en/of de interne markt zou blijven. Aan de andere kant dreigen verschillende ministers binnen haar regering - voorstanders van een radicalere brexit - op te stappen als ze bovenstaande voorkeur van het parlement net wel volgt. De vrouw heeft kopzorgen, laat dat duidelijk zijn.

De kans bestaat ook dat, mocht Mays akkoord een vierde keer weggestemd worden (zie verder), het parlement later deze week via een wet zou proberen om May te verplichten met de EU te onderhandelen over het voorstel dat wel een meerderheid heeft gehaald in het parlement. Als dat lukt tenminste.

Het brexitakkoord van May is intussen drie keer weggestemd. Twee keer in zijn geheel, een derde keer opgesplitst. En toch is er sprake van nog een vierde stemming. Of en wanneer die er komt, weten we misschien later vandaag. May zou dan bijvoorbeeld haar akkoord samen met het voorstel dat het parlement vanavond eventueel naar voren schuift, kunnen voorleggen. Als in een soort duel.

Op die manier zou ze de voorstanders van een radicale brexit kunnen overtuigen om toch voor haar akkoord te stemmen, met het voorstel van het parlement zelf - mogelijk een veel minder radicale brexit - als pasmunt. Keur mijn akkoord goed of jullie krijgen een zachtere brexit door de strot geduwd, daar zou het dan op neerkomen.

Maar of ze het met die methode alsnog zou halen, blijft afwachten. Want haar grootste probleem is dat ze een minderheidsregering leidt die gesteund wordt door de Noord-Ierse partij DUP. En voor hen gaat het maar om één ding: in Noord-Ierland moeten dezelfde regels gelden als in de rest van het Verenigd Koninkrijk (wat door de backstop in Mays akkoord niet zo zou zijn).