Kunstkenners staan voor raadsel: waar is het duurste schilderij ter wereld gebleven?

Het Jezus-schilderij werd in november 2017 geveild voor 450 miljoen dollar (ongeveer 397 miljoen euro) bij Christie’s in New York. Hiermee was het volgens het veilinghuis het duurste schilderij ooit verkocht op een veiling. Christie’s maakte later bekend dat de anonieme koper een Saudische prins was, Bader bin Abdullah, een vertrouweling van de veelbesproken kroonprins Mohammed bin Salman. Hij zou het eigenlijk hebben gekocht namens Bin Salman, die geen aandacht wilde trekken met de extravagante aankoop.

Het bevriende oliestaatje Abu Dhabi kondigde kort erna aan dat hun gloednieuwe museum het werk mocht tentoonstellen vanaf september 2018. De Golfstaat, die een miljard euro aan Frankrijk betaalde om de naam van het Louvre in Parijs te mogen gebruiken, jubelde dat de tentoonstelling van de Salvator Mundi hun ‘gift aan de mensheid’ zou zijn. Maar zonder uitleg werd de expositie afgelast, voor onbepaalde tijd. En nog steeds is het werk in geen velden of wegen te bespeuren. 

Het Louvre Abu Dhabi weigert elk commentaar. Museummedewerkers zelf zeggen geen idee te hebben waar het topstuk is. Ook het Louvre in Parijs tast in het duister, terwijl het museum het werk dolgraag wil lenen voor een tentoonstelling dit najaar, rond de vijfhonderdste sterfdag van Leonardo da Vinci. De Franse overheid, eigenaar van het Louvre, hoopt dat het schilderij op tijd wordt gevonden.

Da Vinci-experts slaan nu in The New York Times alarm. Kunsthistoricus Martin Kemp, die de Salvator Mundi bestudeerde, noemt het de religieuze variant van de Mona Lisa. “Het is oneerlijk om kunstliefhebbers een meesterwerk van zulke klasse te ontzeggen’’, zegt Dianne Modestini, een professor aan het New Yorkse Instituut voor Beeldende Kunst. Zij heeft het schilderij gerestaureerd.

Met de vraagtekens komen ook de speculaties. Is kroonprins Mohammed bin Salman gewoonweg van gedachten veranderd en wil hij het doek voor zichzelf houden? En, een opmerkelijkere theorie, is het wel écht een schilderij van Da Vinci?

Feit is dat het kunstwerk al vóór de miljoenenveiling controversieel was. Pas sinds 2005 wordt gedacht dat het werk van de meester-schilder is. Het was destijds flink overschilderd en Modistini, die het schilderij in handen kreeg, had er een zware kluif aan om de Salvator Mundi te herstellen. Het ziet er niet ‘typisch’ uit voor Da Vinci, stellen kunstkenners. Bovendien heeft Modestini het schilderij zó grondig gerestaureerd dat het zo'n beetje net zo goed háár werk als dat van Da Vinci zou zijn, zeggen anderen. Een claim die zij overigens afdoet als ‘complete onzin’.

Als het een fake exemplaar blijkt te zijn, dan zou de koper het recht hebben zijn geld terug te krijgen van het veilinghuis. Maar, schrijft The New York Times, er is voor de verkoop al zoveel gezegd en geschreven over de echtheid, dat het moeilijk zou zijn te bewijzen dat het geen authentieke Da Vinci is. En toegeven dat je bijna 400 miljoen euro hebt betaald voor ‘nep’, betekent gezichtsverlies - daar zou Bin Salman over willen waken.