We moeten af van de zesjescultuur in ons onderwijs

De nieuwe studie van de KU Leuven legt nog eens duidelijk de vinger op de wonde: de kwaliteit van ons ooit zo geroemde onderwijs daalt zienderogen. (DM 1/4) Voor onze Vlaamse kenniseconomie vormt sterk onderwijs de garantie voor onze welvaart. We zijn afhankelijk van de ‘brains’ van de toekomstige generatie, de enige grondstof die we hebben. Het kwaliteitsverlies van ons onderwijs moet dus dringend een halt worden toegeroepen; heilige huisjes zullen moeten sneuvelen om een krachtdadig beleid uit te tekenen. Bijkomende middelen veranderen structureel niets, als we ons ambitieniveau niet verhogen en onze onderwijsstructuren niet aanpakken.

De overheid moet om te beginnen informatie verzamelen. Dat vandaag de alarmbellen luiden, hebben we te danken aan internationaal onderzoek dat de kwaliteit van ons onderwijs in kaart brengt. Meten is weten, maar als het over onderwijs gaat weet een privébedrijf als Smartschool meer over de leerresultaten van onze jongeren dan de scholen en de overheid. Centrale examens bieden een oplossing. Ze verschaffen inzicht over de kwaliteit van ons onderwijs en leggen de pijnpunten bloot tot op het niveau van een individuele school en leerling. Centrale examens brengen bovendien niet enkel de kwaliteit van het onderwijs in kaart, maar verhogen het niveau op zich. Ze leggen een duidelijke lat waar iedereen over moet, met ambitieuze eindtermen als ondergrens. We mogen die eindtermen dus absoluut niet verlagen, maar moeten leerlingen veel beter voorbereiden en uitdagen om ze te halen.

Ons onderwijs moet ‘back to basics’ en opnieuw focussen op zijn kerntaak: kennis overdragen. Door elk maatschappelijk probleem te willen oplossen via het onderwijs, blijft er te weinig tijd over voor die basis: een goede kennis en toepassing van talen, wiskunde en wetenschappen en daarin willen uitblinken. ‘Plus est en vous’ moet opnieuw de mentaliteit worden. We moeten af van de zesjescultuur en streven naar excellentie, voor alle leerlingen, zowel in theoretische als praktische richtingen.

De kennisachterstand begint al in de kleuterschool: vandaag participeren nog altijd duizenden kleuters onvoldoende. Het zijn veelal kleuters met een migratieachtergrond die zo de start missen. De geplande verlaging van de leerplicht van 6 naar 5 jaar is in dat opzicht een goede zaak, maar het mag gerust meer zijn. Een verlaging naar 3 jaar bijvoorbeeld, waarbij tegelijk wordt gekeken of het aantal dagen dat een kleuter aanwezig moet zijn, opgetrokken kan worden.

Schuldig verzuim

Daarnaast moeten we inzetten op een beter lerarenkorps: zij trekken de jongeren immers over de lat. Deze legislatuur is er opnieuw geen meter vooruit gezet in de hervorming van het lerarenberoep. Dat is schuldig verzuim. Onze leraren verdienen beter. Om te beginnen een hedendaags statuut, waarmee we capabele en enthousiaste leraren kunnen motiveren om aan de slag te gaan en te blijven in het onderwijs. Schaf die vaste benoeming af, doorbreek de vlakke loopbaan en verloon volgens competenties en inzet in plaats van op diploma en anciënniteit. Maak het daarnaast gemakkelijker voor leraren om te switchen tussen lesgeven en werken buiten de schoolmuren; duaal lesgeven. Geef de nodige ruimte om een personeelsbeleid te voeren op niveau van het schoolbestuur en behandel het Vlaamse onderwijs niet langer als een staatsbedrijf met 160.000 ambtenaren.

Dat laatste geldt trouwens niet enkel voor het personeelsbeleid. Veel schoolbesturen zijn vandaag al serieuze kmo’s met soms honderden medewerkers en miljoenen euro’s omzet. Schoolbesturen moeten dan ook meer behandeld worden als sociale ondernemingen. De overheid moet hen meer autonomie geven en zich enkel focussen op haar eigen kerntaken: de inhoud bepalen via de eindtermen, het onderwijs financieren en de kwaliteit controleren. Versterk de schoolbesturen om hun pedagogische opdracht te realiseren en stimuleer hen om een professionelere structuur op te zetten. Ook de onderwijskoepels moeten zich terugplooien op hun hoofdopdracht. Geef schoolbesturen rechtstreeks de middelen en laat hen zelf kiezen op welke ondersteuning van koepels of pedagogische begeleidingsdiensten ze een beroep willen doen. Zo garanderen we dat elke euro belastinggeld echt tot in de klas terechtkomt.

Dit zijn alvast enkele suggesties om het onderwijs uit het slop te trekken. De Vlaamse bedrijven staan echter niet alleen langs de zijlijn met goed advies, we helpen het onderwijs ook al in de praktijk, bijvoorbeeld via het succesvolle duaal leren. Maar het bedrijfsleven en het onderwijs kunnen elkaar nog veel meer versterken om onze leerlingen weer op wereldniveau te brengen. De scholieren van vandaag zijn immers de bedrijfsleiders en medewerkers van morgen. Zonder excellent onderwijs, geen welvaart in Vlaanderen.

De Morgen zoekt getuigenissen over de kwaliteit van het Vlaams onderwijs: