Huidkanker in België: stijging van bijna 350% in 12 jaar

Recent onderzoek laat zien hoe ontkenning bij patiënten het risico op huidkanker vergroot. Euromelanoma werkte daarvoor samen met de Amerikaanse Melanoma Research Foundation en baseerde zich op een studie bij 1.300 dermatologen wereldwijd. Concreet stellen onderzoekers 3 stadia van ontkenningsgedrag vast: het ontkennen van de nood aan zonbescherming, van de symptomen van huidkanker en van de nood aan verdere opvolging en behandeling.

Wat zonbescherming betreft, erkent 88% wereldwijd het belang ervan maar beschermt slechts 18% zich altijd tegen blootstelling aan de zon. Voor België lopen de cijfers nog verder uiteen: 93% ziet in dat te veel zon schadelijk kan zijn voor de gezondheid maar amper 6% beschermt zich het hele jaar rond. “Het probleem is dat mensen wel het verband zien tussen blootstelling aan de zon en huidkanker, maar niets ondernemen om dit verhoogde risico tegen te gaan. Huidkanker is te voorkomen en je beschermen tegen de zon moet een tweede natuur worden, zoals tanden poetsen. Organisaties in de gezondheidszorg moeten de oorzaken van deze ontkenning onderzoeken”, aldus professor Véronique del Marmol, voorzitster van Euromelanoma Europa.

Ontkenning bij patiënten houdt zelfs aan bij mogelijke symptomen van huidkanker. Bijna de helft van de patiënten (49%) schuift bij de eerste tekenen professioneel advies 3 tot 6 maanden voor zich uit, 39% wacht tussen 7 en 12 maanden en 14% een jaar of langer. En dat houdt risico’s in, want de kans op overlijden bij een melanoom, de meest agressieve vorm van huidkanker, stijgt met 41% als je 4 maanden wacht om medisch advies in te winnen. Professor del Marmol: “De gedachte aan de diagnose ‘kanker’ schrikt mensen enorm af, ze stellen het gelijk aan een doodvonnis. Terwijl huidkanker bij een vroege diagnose heel goed te behandelen is. Sommige patiënten staan er niet bij stil dat het negeren van symptomen net het risico verhoogt op de uitkomst waar ze het meest bang voor zijn.”

De derde ontkenningsfase duikt op bij verdere behandeling na een eerste huidkanker: 5% van de patiënten mist zijn opvolgingsafspraak bij de dermatoloog – een aandeel dat na 2 jaar oploopt tot 30%. Risicovol, want mensen die al eens huidkanker hebben gehad, hebben meer kans om nog eens huidkanker te ontwikkelen.

Psycholoog Julien Tiete, gespecialiseerd in oncologie en verbonden aan het Erasmusziekenhuis in Brussel: “Psychologisch gezien is ontkenning een zeer belangrijk verdedigingsmechanisme. Iedereen heeft het nodig om dagelijks te kunnen functioneren en mogelijke risico’s te overwinnen. Ontkenning stelt ons in staat om niet na te denken over onze eigen dood en moedigt ons soms zelfs aan om bepaalde dingen te doen of verliefd te worden. Maar in sommige situaties, wanneer de ontkenning te sterk is of te lang duurt, kan het een probleem worden en ervoor zorgen dat we ons leven in gevaar brengen, dat we behandelingen of preventieve maatregelen niet volgen.”

Stand-upcomedian Bert Kruismans weet er alles van. “Als freelancer leid ik een vrij onregelmatig leven en is het bij momenten zeer druk. Dus toen ik een verdacht vlekje op mijn lichaam ontdekte, maakte ik niet meteen een afspraak bij de dokter. Het kon wel even wachten, toch? Toen ik uiteindelijk, na maanden excuses te hebben ingeroepen, bij mijn dermatoloog kwam, bleek ik net op tijd. Ik had een melanoom en moest meteen behandeld worden. Mijn arts vertelde me dat het fataal had kunnen aflopen als ik nog twee weken langer gewacht had. Dat zet je toch even aan het denken.”

De Stichting Kankerregister becijferde de explosieve groei van huidkanker in ons land: een toename van 342% in 12 jaar, van 2004 tot 2016 gemeten. Jaarlijks komen er in België bijna 39.000 nieuwe huidkankerpatiënten bij (35.836 niet-melanoom, 3.069 melanoom). Daarmee is huidkanker de meest voorkomende én snelst stijgende vorm van kanker. Ter vergelijking, er worden in België jaarlijks 67.000 andere invasieve tumoren (kankers die zich hebben uitgezaaid) gediagnosticeerd. Wereldwijd stierven er in 2016 61.680 mensen aan een melanoom. Dermatologen geloven dat ruim de helft (54%) van deze overlijdens voorkomen had kunnen worden als de patiënt sneller medische hulp had ingewonnen.

Dermatoloog Thomas Maselis, Belgisch voorzitter van Euromelanoma: “De campagne belicht dit jaar zowel de fysieke als de psychologische aspecten van huidkanker. De medische wereld heeft nood aan een holistische aanpak, want er is een duidelijke kloof tussen ‘weten hoe je je beschermt tegen huidkanker’ en ‘je gedrag ook effectief aanpassen’. De strijd tegen huidkanker begint in je hoofd. Dus, bescherm je tegen te veel zon en win, bij twijfel, meteen professioneel advies in.”

Nochtans ziet Maselis ook een positieve trend in zijn praktijk: “Mensen komen vandaag veel sneller langs met een verdacht vlekje. Waar ik in 2001 nog 1 op de 3, of zelfs 1 op de 2, melanomen in een laat stadium zag, is dat aantal vandaag fors gereduceerd tot amper 1 op de 8. Keerzijde wel, het aantal huidtumoren stijgt sterk en er is nog steeds een deel van de patiënten dat veel te laat komt. Vooral oudere mannen blijven een risicogroep en zetten niet snel de stap naar een dokter of dermatoloog. Bij hen leeft nog vaak het idee ‘het is maar een vlekje op mijn huid, dat kan geen kwaad voor de rest van mijn lichaam’. Die foute perceptie moet weg, anders blijven we patiënten verliezen aan een ziekte die met succes kan worden voorkomen of behandeld.”

De preventieweek met gratis huidonderzoeken loopt dit jaar van 13 tot 17 mei. Daarvoor kan je je vanaf vandaag online voor inschrijven via de website www.euromelanoma.org.