Na Europa, de moslimvluchtelingen en de Duitsers vormen nu lhbti’ers de grootste “bedreiging” in Polen
Eerst waren het de elites uit Brussel, de moslimvluchtelingen, de Duitsers en iedereen die de rol van de Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog in twijfel trok. Nu vormen lhbti’ers volgens de Poolse regering de grootste bedreiging.
De rechts-populistische regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) kan er niet duidelijk genoeg over zijn: (rechten voor) homo’s of andersgeaarden zijn een ernstig gevaar voor gezinnen. Op door PiS verspreide affiches is een paraplu te zien die een traditioneel gezin beschermt tegen de verf van een regenboog.
Niet alleen Polen heeft volgens PiS bescherming nodig tegen de homoseksuelen, heel Europa. Hopelijk zien de kiezers dat snel in, denkt PiS, zo vlak voor de Europese verkiezingen. Op de staatszender TVP wordt homoseksualiteit regelmatig gelijk gesteld aan vampirisme. Vooral het progressieve Warschau krijgt de schuld van “het verpesten van de jeugd”.
Tot voor kort behoorden de lhbti’ers nog tot de vaste opponenten van PiS, en kregen ze evenveel te verduren als bijvoorbeeld moslimvluchtelingen. Maar sinds de burgemeester van Warschau, Rafal Trzaskowski, op 19 februari zijn handtekening zette onder een belangrijk lhbti-manifest, is dit veranderd. Vanaf die dag heeft PiS-leider Jaroslaw Kaczynski geen mogelijkheid onbenut gelaten om zijn kritiek te spuien over de verklaring.
Aanvankelijk werd in Warschau met grote blijdschap gereageerd op de ondertekening van het manifest. “Een mijlpaal in de geschiedenis” en “een ongekende gebeurtenis”, aldus veel homorechten-ngo’s, die al jaren klagen over het vijandige klimaat in Polen. In het manifest belooft Trzaskowski geld uit te trekken om het leven van lhbti’ers te verbeteren op het gebied van onderwijs, cultuur, sport en werk – allemaal gebaseerd op de richtlijnen van de Verenigde Naties. Op scholen zou hij anti-discriminatielessen invoeren, waarbij ook genderidentiteit en seksuele geaardheid ter sprake komen.
“En op dat laatste punt heeft PiS zich sindsdien vastgebeten”, zegt Malgorzata Bonikowska, directeur van het Poolse Centrum voor Internationale Betrekkingen. “Door homoseksualiteit sterk te koppelen aan die lessen voor kinderen.” In de media spraken PiS-politici direct over het gevaar van “masturberende kleuters” door invoering van de lessen. “We zouden kinderen niet op deze manier moeten indoctrineren”, waarschuwde Kaczynski.
Niemand had volgens Bonikowska verwacht dat de gevolgen van de ondertekening van het manifest zo groot zouden zijn. “Dit is heel erg ongelukkig voor de oppositie. Maar wel geniaal gespind door PiS.”
Kritiek van katholieke kerk
De katholieke kerk kwam met kritiek op het initiatief van Trzaskowski. “De verklaring is in tegenspraak met het grondwettelijke recht van ouders om hun kinderen op te voeden volgens hun eigen geloof”, schreef een bisschop in een brief. De door de regering benoemde kinderombudsman waarschuwde voor de gevolgen van het manifest voor kinderen. “Het legt een ideologie van een heel kleine groep op aan álle ouders”, zei hij.
Oudgediende Lech Walesa deed ook een duit in het zakje. “Ze mogen mijn kleinkinderen niet verleiden, dat is niet normaal”, zei de winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede in een Pools tv-programma. Volgens de oud-vakbondsman moeten homoseksuelen zich aan de meerderheid van het land aanpassen, en die zijn nu eenmaal hetero.
Burgemeester Trzaskowski probeerde zelf de schade enigszins te beperken door steeds opnieuw te benadrukken dat de lessen op school vooral over tolerantie zouden gaan. Op Facebook schreef hij: “Mensen vragen of ik het verkeerd heb aangepakt, of dat ik een rekenfout heb gemaakt. Maar dit gaat niet over berekeningen. Ik geloof hierin (in het manifest, red.).”
“Europese Coalitie”
Het is geen toeval dat PiS het gemunt heeft op de lhbti’ers. Anderhalve maand geleden besloten zes Poolse oppositiepartijen zich te verenigen in de “Europese Coalitie”, een anti-PiS coalitie. De grootste partij in deze groep is het Burgerplatform, dat in Polen aan de macht was tussen 2007 en 2015. Onder leiding van Donald Tusk kwamen de homorechten toen nauwelijks aan bod, maar sinds de verkiezingsnederlaag van 2015 heeft het Burgerplatform zijn focus meer verlegd naar sociale kwesties, zoals die van de lhbti’ers.
Dat valt goed in grote liberale steden, zoals Warschau, Gdansk, Wroclaw en Krakow, maar daarbuiten kan het Burgerplatform op minder steun rekenen. Nog steeds zijn er bij de partij veel traditionele conservatieven. Roman Giertych, een voormalig rechtse politicus, schreef in een bericht op Facebook dat Trzaskowski een “verschrikkelijke fout” had begaan. “Ideologische onderwerpen die de oppositie verdelen, zijn de laatste hoop voor PiS om aan de macht te blijven.”
De onlangs met veel bombarie nieuw gelanceerde partij Wiosna, van de openlijk homoseksuele, vegetarische Robert Biedron, hoort niet bij deze Europese “anti-PiS” coalitie. Wiosna denderde in februari de Poolse politiek binnen met volgens peilingen onverwacht veel steun: 16 procent van de stemmen. “Maar je zag dat Biedron ook niet wist hoe hij de afgelopen maand moest reageren op de strijd tussen Trzaskowski en PiS”, zegt Bonikowska. “De steun voor hem is alweer gehalveerd.”
Het manifest van Trzaskowski, die zelf verbonden is aan het Burgerplatform, vormt een groot dilemma binnen de Europese Coalitie. “Eigenlijk zijn ze er heel erg over verdeeld”, zegt Malgorzata Kaczorowska, verbonden aan de Universiteit Warschau. “De verwachting is dat deze Europese Coalitie na de Europese Verkiezingen in mei uit elkaar valt. Nu houden ze elkaar nog zo veel mogelijk vast, ondanks de verschillen. Ze weten dat ze alleen weinig kans maken.’
Kaczorowska schat de kansen van PiS hoog in. “Ze hebben het de afgelopen maand slim gespeeld. Hoewel Polen over het algemeen steeds milder zijn gaan denken over homoseksualiteit, vinden velen de voorlichtingslessen over seks op scholen veel te ver gaan. Dit zal ook mensen naar de stembus krijgen die anders niet zouden gaan.’