Sluiting Guantánamo verworpen

De gevangenen die momenteel nog in Guantánamo Bay zitten, mogen niet naar de Verenigde Staten overgebracht worden om daar voor een strafrechtbank te verschijnen. Dat heeft het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden donderdag in een wetsvoorstel goedgekeurd.

Deze beslissing toont opnieuw de beperkingen waarmee de Amerikaanse president Barack Obama te maken krijgt, na zijn nederlaag bij de Congresverkie- zingen op 2 november. In de Senaat behielden de Democraten toen hun meerderheid, maar in het Huis moesten ze de duimen leggen voor de Republikeinen.

In de campagne voor de presidentsverkiezingen was de situatie in Guantánamo een van de belangrijkste punten van kritiek van Obama op de regering-Bush en zijn rechtstreekse rivaal John McCain. Hij beloofde destijds om na zijn eventuele verkiezing de omstreden militaire strafinrichting op Cuba zo snel mogelijk te sluiten. “Een betreurenswaardig hoofdstuk in de Amerikaanse geschiedenis”, noemde hij het. Meteen na zijn eedaflegging kondigde hij de sluiting aan. Dat de gevangenis een jaar later nog altijd 174 gevangenen herbergt, beschouwen veel waarnemers als symbool van Obama’s falen.

Het Huis keurde het wetsvoorstel goed met een meerderheid van slechts zes stemmen. Als ook de Senaat het voorstel aanvaardt, dan drogen meteen alle fondsen op die instaan voor de transfers van gevangenen. Een van de eerste ‘inmates’ die met gebruikmaking van die fondsen naar de VS werd gebracht, is de 36-jarige Ahmed Ghailani. Hij stond vorige maand als eerste Guantánamo-gevangene terecht voor een niet-militaire rechtbank in New York. Dat de rechter hem schuldig verklaarde op slechts één van de bijna 300 aanklachten, was voor Obama ook al geen goede zaak. De kritiek zwol aan, zowel aan Republikeinse als Democratische zijde.

Week van toegevingen

Guantánamo Bay is niet de enige ambitie die Obama deze week moest laten varen. Ook wat betreft het vredesoverleg in het Midden-Oosten hebben de VS deze week hun strategie gewijzigd. “De Amerikaanse regering zal Israël niet langer proberen te overtuigen van de noodzaak om het bouwen van nederzettingen te stoppen”, zo meldde een woordvoerder van het Witte Huis dinsdag. Een noodzakelijk voorwaarde voor de Palestijnen om de onderhandelingen met Israël weer op te starten werd daarmee van tafel geveegd, maar de de Amerikaanse regering wil niet gezegd hebben dat de kans op constructief overleg hierdoor ernstig wordt bemoeilijkt.

Nochtans had Obama zich eerder steeds uitgesproken tegen nieuwe nederzettingen en openlijk gepleit voor een algemene bouwstop. De reden voor de ommezwaai is waarschijnlijk van velerlei aard. Waarnemers gokken op de invloed van de pro-Israëlische lobby, de immense druk vanuit Israël en - opnieuw - de veranderde samenstelling van het Congres.

Deze ‘week van toegevingen’ heeft Obama nog een andere verkiezingsbelofte gekost. Zo maakte de president zich tijdens de campagne voor de recente Congresverkiezingen sterk dat hij de door de regering-Bush gecreëerde fiscale voordelen voor de rijken zou afschaffen. Normaliter liep dat belastingvoordeel eind dit jaar af, maar maandag deelde president Obama mee dat de maatregel onder druk van de Republikeinen wordt verlengd. Het compromis behelsde tevens dat twee miljoen mensen die eind december geen recht op een werkloosheidsuitkering meer zouden hebben, nu toch nog een tijdje een uitkering zullen ontvangen. Dat is de ‘toegeving’ die de Republikeinen deden. Obama vermeed zo naar eigen zeggen dat minder begoeden het slachtoffer werden van een “politiek conflict”.

Tot overmaat van ramp werd het compromis donderdag in het Huis van Afgevaardigden gekelderd door toedoen van Democratische afgevaardigden, die zo wilden laten zien dat ze het oneens zijn met de ommezwaai van de president.

Wind van voren

Obama krijgt dus ook in eigen rangen steeds meer de wind van voren. Veel van zijn partijgenoten ijverden evenzeer voor de sluiting van Guantánamo, de ‘bouwstop’ in Israël en het einde van de fiscale voordelen voor de happy few.

Met de ferme koerswijzigingen dreigt Obama van zijn eigen achterban te vervreemden. “Obama capituleert”, klinkt het steeds luider onder Democraten.