COLUMN

En wat dachten ze bij de ratingbureaus over de recentste beslissingen van de Europese Raad? "Misschien is het tij aan het keren na de top van 29 juni", kopte Standard & Poor's begin deze week boven zijn analyse. "De beslissingen kunnen er toe bijdragen dat de eurozone stabiliseert, maar", zo gaat het verder, "geen enkele maatregel doet iets aan de oorzaak van de crisis en de risico's dat het misloopt bij het uitvoeren van de beslissingen zijn hoog. De beslissingen zullen alsnog geen impact hebben op de waardering van de eurozone".

Standard & Poor's blijft koel maar sluit dus niet uit dat het kan keren na vorige week en deze gedachte is op zichzelf al een kentering. Al onthouden we best dat de crisis nog lang niet onder controle is. Want we blijven dobberen op de waan van de dag, op perceptie en op het geprogrammeerde humeur van de computernetwerken die de markten sturen. Wie krijgt daar trouwens ooit vat op, en hoe?

Politiek is er binnen de Europese Raad wel een belangrijke kentering. Zoals voorspeld heeft de wurggreep rond de Spaanse en Italiaanse banken zo'n massieve impact dat er geen weg meer is tussen een hechter Europees bestuur of een terugkeer naar de vorige eeuw. Het is het een of het ander. Merkel is daardoor haar onkwetsbaarheid kwijt en moet meer dan ooit kiezen voor de omzichtige weg voorwaarts en niet langer voor stilstand. De Italiaanse premier Mario Monti en zijn Spaanse lotgenoot Mariano Rajoy hebben haar met de steun van de Franse president François Hollande in die richting gedwongen door urenlang de top te gijzelen.

Dat ze haar verzet opgaf tegen directe interventies van de Europese hulpfondsen om noodlijdende banken te helpen zonder dat er bijkomende schuldverbintenissen van de overheden tegenover staan, bovenop het toestaan van interventies van die fondsen op de obligatiemarkt (wat een jaar geleden al was beslist maar nooit gebeurde) zijn belangrijke stappen, zeker als de Europese hulpfondsen daarenboven geen preferentiële schuldeiser zijn voor Spanje. Merkel wist al enkele dagen voordien dat het zou gebeuren. De Duitse, Franse, Italiaanse en Spaanse topadviseurs waren al tot het besluit gekomen. Maar de interne politieke druk op de kanselier is groot en de regering van Mario Monti verliest krediet. Merkel is haar kanseliersmeerderheid daags na de top trouwens kwijt gespeeld bij de stemming in het Duitse parlement.

Verschuivingen als deze van vorige week, het zijn van die momenten die tonen dat de Europese integratie en een decennium eurozone de Europese economie al zodanig aan mekaar hebben geklonken dat de organisatie van onze democratie binnen grenzen van natiestaten, een anachronisme is geworden. Het bestaan van iets als een Europees Higgsdeeltje is opnieuw bewezen. Sedert het uitbreken van de bankencrisis werkt de verouderde politieke structuur destructief in op de Europese economie en financiën, maar die breken niet.

Maar dat is onhoudbaar.

Neem nu iemand als Mark Rutte, de Nederlandse premier. In wat voor gewrongen en onechte positie zit zo'n figuur: enerzijds gegijzeld door het populisme in zijn parlement en voor de camera's verplicht tot flauwe woordkunsten om zijn politieke vel te redden, terwijl zijn regering zich binnenskamers en gedwongen door de feiten, veel soepeler opstelt en mee onderhandelt over ideeën die in de Nederlandse Tweede Kamer het daglicht niet mogen zien.

Intussen draait de wereld door. Volgende week komen de ministers van Financiën weer bijeen voor overleg over de verdere uitvoering van de beslissingen van het chefs. De kans is reëel dat Standard en Poor's gelijk krijgt en dat het 'misloopt bij het uitvoeren van de beslissingen'. Want we zijn drie weken na de Griekse verkiezingen en in Brussel is er te horen dat de toestand van de Griekse overheidsfinanciën zodanig is verziekt dat er dringend nieuw geld moet komen. Cyprus, dat intussen het roterende voorzitterschap van de ministerraden heeft overgenomen, zinkt mee in de Griekse financiële krater. De best geschoolde generatie werklozen ooit zal het Duitsland nooit vergeven indien Europa, alleen maar omwille van Duitse politieke besognes, niet snel de grote sprong voorwaarts mag maken.