Madiba inspireert mij om een beter mens te zijn

Het is moeilijk om een mensenleven te vatten in woorden. Niet alleen de feiten en de data die een leven markeren, maar ook de essentie van een persoon - hun vreugde en verdriet, hun stille momenten en unieke kwaliteiten. Hoe veel moeilijker is het om dat te doen voor een gigant van de geschiedenis, die een volk op weg zette naar rechtvaardigheid, en in dat proces miljarden mensen heeft geraakt.

Geboren tijdens de Eerste Wereldoorlog, ver weg van de macht, groeide in de Thembustam een herdersjongen uit tot de laatste grote bevrijder van de twintigste eeuw. Net als Gandhi, zou hij een verzetsbeweging leiden. Zoals King, zou hij een krachtige stem geven aan de eisen van de onderdrukten en aan de morele noodzaak van raciale gerechtigheid. Hij zou een brutale gevangenisstraf uitzitten die begon in de tijd van Kennedy en Chroesjtsjov, en duurde tot de laatste dagen van de Koude Oorlog. Zoals Abraham Lincoln zou hij zijn land bijeenhouden toen het dreigde te breken. En zoals Amerika's founding fathers zou hij een rechtsstaat stichten als behoeder van de vrijheid voor toekomstige generaties.

Hij toonde ons wat het betekent om risico te nemen voor je idealen. Gezien zijn prestaties is het verleidelijk Madiba te herdenken als een icoon, ver van de dagelijkse werkelijkheid. Maar daar was hij zelf geen voorstander van. Hij wilde geen heilige zijn. Hij was een zoon, een echtgenoot, een vader en een vriend, en een man van vlees en bloed.

Daarom hebben we zo veel van hem geleerd. Daarom kunnen we nog altijd van hem leren.

Madiba was gedisciplineerd in zijn woede. Hij kanaliseerde zijn strijdvaardigheid via georganiseerde actie, zodat mensen zich konden inzetten voor hun waardigheid. Bovendien aanvaardde hij de gevolgen van zijn daden - wetende dat er een prijs staat op de strijd tegen onrecht.

"Ik heb mijn leven gewijd aan deze strijd van het Afrikaanse volk (Obama citeert hier Mandela's speech uit 1964, toen hij zich voor de rechtbank moest verdedigen tegen landverraad,nvdr). Ik heb gevochten tegen blanke overheersing en ik heb gevochten tegen zwarte overheersing. Ik heb het ideaal gekoesterd van een democratische en vrije maatschappij waarin alle mensen in harmonie met gelijke kansen samenleven. Het is een ideaal waarvoor ik leef en dat ik hoop ooit gerealiseerd te zien worden."

Mandela leerde ons de kracht van de actie, maar ook de kracht van ideeën, het belang van rede en argumentatie. Hij wist zijn proces om te draaien in een aanklacht tegen de apartheid vanwege zijn welsprekendheid en zijn passie, maar ook vanwege zijn opleiding als advocaat.

Rouwen en vieren

Mandela toonde aan dat actie en ideeën niet volstaan. Hoe goed ook, ze moeten gebeiteld worden in wetten en instellingen. Hij was praktisch ingesteld. Hij was onverzettelijk waar het moest - op basisprincipes gaf hij geen duimbreed toe, maar bereid tot compromis waar het kon. De grondwet die eruit voortsproot was een multiraciale democratie waardig, trouw aan een visie om de rechten van minderheid en meerderheid te beschermen, en met respect voor de kostbare vrijheden van iedere Zuid-Afrikaan.

Een man als Mandela kon niet alleen de gevangene bevrijden, maar ook de cipier. Verzoenen is niet het verleden vergeten, maar het bestrijden met de waarheid. Hij veranderde wetten, maar hij veranderde ook harten. Voor het volk van Zuid-Afrika en iedereen die hij wereldwijd inspireerde, is dit een tijd van rouw, en een tijd om een heroïsch leven te vieren.

Het is ook een tijd van reflectie. Om ons af te vragen hoe goed we zijn lessen hebben toegepast in ons eigen leven. Het is een vraag die ik mezelf stel, als mens en president.

Zoals Zuid-Afrika hebben de VS een lange periode van rassensegregatie overwonnen. Michelle en ik zijn schatplichtig aan die strijd. Onze vooruitgang in Amerika, Zuid-Afrika en in landen overal ter wereld mag echter niet verhullen dat er nog een lange weg is te gaan.

We zien nog altijd kinderen lijden door honger en ziekte. We zien nog altijd scholen in verval. We zien nog altijd jonge mensen zonder toekomstperspectief. In de hele wereld zitten nog mensen in de gevangenis vanwege hun overtuiging, seksuele oriëntatie en geloof. Wij moeten ook handelen in naam van rechtvaardigheid en vrede. Er zijn te veel mensen die Mandela's waarden van gelijkheid steunen, maar geen verantwoordelijkheid dragen voor maatregelen om ze ook na te leven.

Er zijn te veel leiders die beweren solidair te zijn met Madiba's strijd voor vrijheid, en toch geen afwijkende meningen van hun eigen volk tolereren. Er zijn te veel van ons die aan de zijlijn blijven staan, en zelfvoldaan of cynisch achteroverleunen.

Jonge mensen van Afrika

Nelson Mandela herinnert ons eraan dat het altijd onmogelijk lijkt, tot het gedaan wordt. Zuid-Afrika laat zien dat verandering mogelijk is, dat we kunnen kiezen voor een wereld die niet bepaald wordt door verschil maar door gedeelde hoop. We kunnen kiezen voor een wereld die niet bepaald is door conflict maar door vrede, rechtvaardigheid en kansen.

Iemand als Mandela zullen we nooit meer zien. Maar jonge mensen van Afrika en jongeren waar ook ter wereld, jullie kunnen ook zoiets bereiken. Meer dan dertig jaar geleden leerde ik als student over Mandela. Het maakte iets in me wakker, en ik begon aan de onwaarschijnlijke reis die me hier heeft bracht. Hoewel ik nooit zo'n groot voorbeeld zal zijn als Mandela, inspireert hij mij een beter mens te zijn. Hij spreekt het beste in ons aan.

Wanneer deze grote bevrijder te rusten wordt gelegd, en als we zijn teruggekeerd naar onze steden en dorpen voor onze dagelijkse routines, laat ons zoeken naar zijn kracht. Laten we zoeken naar zijn grootheid van geest - ergens in onszelf.