Mercatorkaart uit 1540 is Vlaams Topstuk
Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) heeft de Topstukkenlijst van roerend cultureel erfgoed uitgebreid met 52 stukken en vijf verzamelingen. Een van de blikvangers is de kaart van Vlaanderen van Gerard Mercator.
De kaart (1540; Museum Plantin-Moretus / Prentenkabinet, Antwerpen) werd in de topstukkenlijst opgenomen wegens haar grote historische betekenis: het gaat om een uniek exemplaar en is tevens de enige van Mercators wereldberoemde wandkaarten die in Vlaanderen bewaard is.
Ook Het Walvisboek van Adriaen Coenen (1585; Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen) is een unicum. Het boek documenteert de overgang van de renaissancebiologie (gebaseerd op klassieke auteurs) naar de wetenschap die gestoeld is op eigen waarneming. Coenen schetst een beeld van het ecosysteem in de Noordzee aan het einde van de zestiende eeuw, toen er nog geregeld scholen walvissen voorbijtrokken.
Er werden ook drie religieuze erfgoedstukken in de lijst opgenomen. Het gaat om het beeld van de Heilige Catharina (1374-1386; Onze-Lievevrouwekerk, Kortrijk), een belangrijke schakel in de ontwikkeling van de beeldhouwkunst. Voorts werd de beeldengroep in steen met de graflegging van Christus, toegeschreven aan Jan van Steffensweert (1530-1540, Sint-Michielskerk, Bree) opgenomen omdat dergelijke grafleggingsgroepen schaars zijn in Vlaanderen. De Monstrans van Herkenrode (verguld zilver, 1286, Stadsmuseum, Hasselt) is dan weer het oudst bewaarde stuk edelsmeedwerk in Midden-Limburg, vervaardigd in opdracht van Aleidis van Diest, priorin van de in 1182 opgerichte abdij van Herkenrode. De Monstrans is van uitzonderlijk belang: het gaat om het vroegste voorbeeld van edelsmeedwerk met het door de Franse koning Filips III voorgeschreven merk, een lelie.
Onder de nieuw erkende collecties bevindt zich de verzameling middeleeuwse poortersboeken van Oudenaarde en Pamele (13de tot 16de eeuw), bewaard in het stadsarchief van Oudenaarde. Ze geven een beeld van de stedelijke evolutie. De Besloten Hofjes, bewaard in De Zalm, Mechelen, zijn een voorbeeld van geduldig religieus handwerk en van devotionele kunst met grote waarde. Ook de verzameling van 63 majolica papkommen in het Maagdenhuismuseum, Antwerpen, is nu een topstuk. Elders in de wereld zijn slechts individuele exemplaren bewaard.
De opname in de Topstukkenlijst betekent onder meer dat de voorwerpen in aanmerking komen voor een restauratiesubsidie. Een Topstuk kan niet buiten Vlaanderen worden gebracht zonder toestemming van de minister.